پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,699,317 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,933,102 |
قاریانِ قرآن در نگاهِ عارفان در سده های پنجم تا هشتم | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| مقاله 6، دوره 50، شماره 2، مهر 1396، صفحه 293-322 اصل مقاله (320.26 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2018.254430.629766 | ||
| نویسندگان | ||
| بتول مهدوی* 1؛ هنگامه تبریزی2 | ||
| 1استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران | ||
| 2کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| بخش قابل توجهی از متون منظوم و منثور ادبیات فارسی را مضامین عارفانه تشکیل می‌دهد. در متون عرفانی نیز مانند دیگر آثار ادبی، از طبقات و پیشه های گوناگون مردم جامعه به بیان‌‌های مختلف سخن گفته شده و هر نویسنده و شاعر، با توجه به سبک شخصی و یا متأثر از محیط اجتماعی و سیاسی عصری که در آن زیسته، نگاه متفاوتی از اقشار مختلف جامعه ارائه کرده است. یکی از این اقشار، قاریان قرآن هستند. در دورۀ زمانی قرن پنجم تا هشتم هجری که دورۀ اوج و نضج متون عرفانی به شمار می آید، به دلیل ملازمت و معاشرت عرفا با طبقۀ مزبور، به تناسب بحث، از قاریان و نیات و عملکرد آنها سخن گفته شده است. هدف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی برای نخستین بار در دست انجام است، تبیین جایگاه قاریان در چهار سدۀ مهم رشد و اعتلای عرفان است، که ضمن آن قاریان به دو دستۀ مثبت و منفی تقسیم شده اند، البته شواهد دیگری وجود دارد که قاریان حضور دارند و قضاوتی نسبت به آنان صورت نگرفته به همین جهت این گونه شواهد ذیل عنوان خنثی، مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته ها و حاصل تحقیق که از احصای بسامدها به دست آمده، حاکی از آن است که تحت تأثیر عوامل سیاسی ـ اجتماعی، هرچه از قرن پنجم به سده های متأخرتر نزدیک می شویم، به نسبت دوره‌های قبل که به ویژگی های مثبت قاری توجه می شده، به ویژگی منفی قاریان قرآن تأکید میشود و به تعبیری عنایت و توجه عارفان در سدههای هفت و هشت در پی کاهش محبوبیت این قشر، به ویژگی منفی این دسته معطوف بوده است. البته فارغ از عوامل سیاسی ـ اجتماعی، نوع نگاه و مشرب عرفانی شاعر یا نویسنده نیز، در تعیین منزلت قاری مؤثر بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان؛ قاری؛ قرن پنج تا هشت؛ نگاه انتقادی؛ نگاه تعلیمی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Qaris of the Qur'an in the views of the mystics in the fifth to eighth centuries | ||
| نویسندگان [English] | ||
| BATOOL MAHDAVI1؛ Hengame Tabrizi2 | ||
| 1Assistant professor of Persian Language and Literature, Mazandaran University | ||
| 2Master Graduate of Persian Language and Literature, Mazandaran University | ||
| چکیده [English] | ||
| A significant part of the poetic and prose texts of Persian literature is a mystical subject. Like other literature works, in mystical texts various social classes and professions have been expressed in a variety of ways and each writer and/or poet has presented a different visions on different social groups considering his/her personal style and/or affected by social and political atmosphere of the era (s)he was living in. Qaris of the Quran are one of these social classes. In the period from the fifth to the eighth centuries of the Hijra, which is the peak period of the mystical texts, the Qaris, due to the companionship and communication of mystics with this class, their intentions and function, have been discussed. The purpose of this article, which is carried out for the first time in descriptive-analytical way, is to explain the position of the Qaris in the four major eras of the growth and enhancement of mysticism, in which the Qaris is divided into two categories: positive and negative. Of course, there are other evidence that there were Qaris, who have not been judged. Therefore, such evidence has been evaluated as Neutral. The findings and results of the study, derived from the frequency statistics, indicate that that the more we approach from 5th to latter eras, the more negative characteristics of Qaris are emphasized in comparison to the earlier era, when their positive characteristics were more considered. Of course, apart from socio-political factors, the kind of gnostic look and poetry of the poet or writer has also been effective in determining the dignity of the Qaris. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mysticism, Qaris, Qur'an, mystics, fifth to eighth centuries | ||
| مراجع | ||
|
[1] احمد جام (1355). روضةالمذنبین و جنةالمشتاقین، مقابله و تصحیح و مقدمه و توضیح: علی فاضل، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. [۲] ــــــــ (1347). مفتاحالنجات، با مقابلۀ پنج نسخه و مقدمه و تصحیح و تحشیه: علی فاضل، تهران، علمی. [3] ــــــــ (1343). حدیقۀالحقیقه، به اهتمام: محمدعلی موحد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [۴] افلاکی (1385). مناقبالعارفین، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات به کوشش: تحسین یازیجی، ج 2 و 1، تهران، دنیای کتاب. [۵] الهیاری، فریدون و دیگران (1389). «حکومتهای محلی ایران در قرن هشتم هجری و مسئلۀ مشروعیت»، پژوهشهای تاریخی، اصفهان، سال46، شمارۀ 2، صص24ـ1. [۶] اوحدی مراغی (1340). کلیات، تصحیح و مقابله و مقدمه: سعید نفیسی، تهران، امیرکبیر. [۷] حمیدیان، سعید(1383). سعدی در غزل، تهران، قطره. [8] خرمشاهی، بهاءالدّین (1389). دانشنامۀ قرآن و قرآنپژوهی، ج 2، تهران، گلشن. [9] ـــــــــــــ (1367). حافظنامه: شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. [10] خواجهعبدالله انصاری (1389). مجموعۀ رسائل فارسی، به تصحیح و مقابله سه نسخه مقدمه و فهارس: محمّد سرور مولایی، ج 2، تهران، توس. [11] ــــــــــ (1386). طبقاتالصوفیه؛ مقدمه، مقابله، تصحیح و فهارس: محمّد سرور مولایی، تهران، توس. [۱۲] دهخدا، علیاکبر (1385). لغتنامۀ دهخدا، زیر نظر: سیّد جعفر شهیدی، ج 2، تهران، دانشگاه تهران. [۱۳] سجّادی، سید ضیاءالدین (1373). مقدمهای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران، سمت. [14] سعدی (1389). گلستان، تصحیح و توضیح :غلامحسین یوسفی، تهران، خوارزمی. [15] ـــــــــ (1383). کلیاتسعدی، تصحیح و طبع: شادروان محمّدعلی فروغی، تصحیح، مقدمه، تعلیقات و فهارس: به کوشش بهاءالدّین خرّمشاهی، تهران، دوستان. [16] سنایی غزنوی (1388). دیوان، به سعی و اهتمام: محمّدتقی مدرس رضوی، تهران، سنایی. [17] ـــــــــــــ (1382). حدیقۀالحقیقه و شریعۀالطریقه: فخرینامه، به تصحیح و با مقدمه: مریم حسینی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. [۱۸] شاه نعمتالله ولی (1389). دیوان، با مقدمۀ: سعید نفیسی، تهران، نگاه. [۱۹] شفیعیکدکنی، محمدرضا (1380). زبور پارسی: نگاهی به زندگی و غزل‌‌های عطار، تهران، آگه. [۲۰] شهابالدین سهروردی (1386). عوارفالمعارف، ترجمه: ابومنصوربن عبدالمؤمن اصفهانی، به اهتمام: قاسم انصاری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. [21] صفا، ذبیحالله (1388). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تلخیص: محمد ترابی، تهران، فردوس. [22] ــــــــــــ (1378). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران، فردوس. [23] عطّار نیشابوری (1386). مصیبتنامه؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعیکدکنی، تهران، سخن. [24] ـــــــــــ (1384). منطقالطّیر؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعیکدکنی، تهران، سخن. [25] ـــــــــــ (1366). تذکرۀالاولیا، بررسی و تصحیح متن و توضیحات و فهارس: محمّد استعلامی، تهران، زوّار. [26] ـــــ (1345). دیوان، به اهتمام و تصحیح: تقی تفضّلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [۲۷] عینالقضات (1389). تمهیدات، با مقدمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق: عفیف عُسَیران، تهران، منوچهری. [28] غزّالی طوسی، ابوحامد محمّد (1389). اِحیاءِعلومالدّین، ترجمۀ: مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش: حسین خدیوجم، ج 1، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. [29] ـــــــــــ (1371). کیمیایسعادت، به کوشش: حسین خدیوجم، ج 1، تهران، علمی و فرهنگی. [۳۰] غزنوی، سدیدالدین محمد (1388). مقامات ژندهپیل، به اهتمام: حشمت مؤیّد، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. [۳۱] غنی، قاسم (1386). تاریخ تصوّف در اسلام: تطوّرات و تحوّلات مختلفه آن از صدر اسلام تا عصر حافظ، ج 3 و 2، تهران، زوّار. [۳۲] قزوینی، محمّد؛ غنی، قاسم (1385). لسانالغیب حافظ، به کوشش: محسن عامری، تهران، نیستان جم. [۳۳] قشیری، ابوالقاسم (1345). ترجمۀ رسالۀ قشیریه، با تصحیحات و استدراکات: بدیعالزمان فروزانفر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [۳۴] محمدبن منور (1393). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابیسعید، مقدمه و تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعیکدکنی، ج 2 و 1، تهران، آگه. [۳۵] مرتضوی، منوچهر(1384). مکتب حافظ: مقدمه بر حافظشناسی، تهران، ستوده. [۳۶] معین، محمّد (1381). فرهنگ فارسی یک جلدی، تهران، معین. [37] مولانا (1385). کلیاتشمس، به قلم: بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر. [38] ـــــــ (1373). مثنویمعنوی، به تصحیح: رینولد نیکلسون، تهران، بهزاد. [39] ـــــــ (1365). مجالسسبعه، با تصحیحات و استدراکات: توفیق سبحانی، تهران، کیهان. [40] ـــــــ (1348). فیهمافیه، با تصحیحات و حواشی: بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر. [۴۱] هجویری غزنوی، ابوالحسن علیبنعثمان (1389). کشفالمحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی، تهران، سروش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 720 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 636 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب