پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,694 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,006,514 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,687,914 |
مظاهر و کارکردهای آناهیتا، الهۀ زن در ایران باستان (مطالعۀ نقش‌مایه های ظروف زرین و سیمین ساسانی حاوی نقش این الهه) | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 6، دوره 10، شماره 2، تیر 1397، صفحه 237-262 اصل مقاله (1015.33 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2018.251689.1021 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب شهبازی شیران* 1؛ اسماعیل معروفی اقدم2؛ سعید ستارنژاد2؛ فریبرز طهماسبی3 | ||
| 1استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 2دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 3کارشناسی ارشد میراث فرهنگی اردبیل | ||
| چکیده | ||
| آثار هنری ایران، همچون هنر فلزکاری، در طول ادوار تاریخی، انعکاس‌دهندة اندیشهها و دیدگاههای مختلفی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، آیینی و مذهبی بوده و در این میان آثار فلزی دورة ساسانی، که از نظر تعدد و تنوع نقوش در نوع خود بینظیرند، بهترین نمایندة انتقال باورها و تفکرات جامعة عصر خود محسوب میشوند. یکی از عناصر پرتکرار تزیین، از لحاظ نقوش به تصویر کشیده شده روی ظروف زرین و سیمین دورة ساسانی، نقش زنان یا اگر تیزبینانه اشاره شود، نقش ایزدبانوی آناهیتاست. در ظروف این دوره، آناهیتا به صورت زنی نیمه‌برهنه و خوش‌اندام، به همراه نقوشی فرعی همچون نیلوفر، سگ، ماهی، عقاب، انار، نوزاد، انگور، سبوی آب و... به تصویر درآمده است. مطالعات و بررسیهای انجام‌گرفته اثبات میکند اشیای موجود در دستان این الهه و نقوش گیاهی، انسانی و حیوانی قرارگرفته در صحنة نمایش او به نوعی اوصاف، مظاهر و کارکردهای وی را نمایانگر میکند که در اوستا به طور کامل در مورد آن سخن به میان آمده و بر همین اساس میتوان گفت که هنرمندان دورة ساسانی با آگاهی کامل از باورهای اسطورهای و مذهبی زمان خود به انتخاب این نقوش پرداختهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آناهیتا؛ اوستا؛ ساسانی؛ ظروف زرین و سیمین؛ کارکردها؛ نمادشناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Symbols and Functions of the Anahita, the Goddess of Woman in Ancient Iran (Study on the Motif of Sassanid Golden and Silver Vessels Containing the Role of Goddess) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Habib Shahbizi Shiran1؛ Esmaiel Maroufi Aghdam2؛ Saeid Sattar Nejad2؛ Fariborz Tahmasebi3 | ||
| 1Assistant Professor of Anatomy, university of Mohaghegh Ardabili | ||
| 2Ph.D. Student, university of Mohaghegh Ardabili | ||
| 3Master of cultural heritage in Ardebil | ||
| چکیده [English] | ||
| Iranian artworks such as metal, during the historical periods, reflect the ideas and viewpoints mainly in political, economic, and religious ritual aspects. The metal works of Sasanian period, due to frequency and variety of designs, are considered representative of the belief and thoughts of this era. The figures of women and shrewdly pointed out the figures of the goddess Anahita are one of the greatest groups of the motifs depicted on the golden and silver vessels of the Sassanid period. In the containers of this period, arәdvīsūra Anahita is depicted as a beautiful woman, half naked, in the middle or in the different directions, with minor painting such as lotus, dogs, fish, eagle, pomegranate, baby, grapes, the jug water and etc. In this research, we considered 23 vessels containing Anahita legend. This demonstrated that the objects in the hands of this goddess and plant, human and animal motifs in her scene, may represent descriptions, manifestations and functions that entirely have been speaking about in Avesta. Thus, we can say that Sassanid artists wisely choosed this designs with full knowledge about mythical and religious beliefs in same time. This research is based on descriptive and historical methods and data collection and –library survey. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| golden and silver vessels, Sassanid, Anahita, Avesta, Semiotics, Functions | ||
| مراجع | ||
|
[1] احسانی، محمدتقی (1382). هفت هزار سال فلزکاری در ایران، تهران: علمی و فرهنگی. [ 2] ارجمندی، مهرداد (1374). «زیبایی مداومت و دین»، فصل‌نامة هنر، ش 28، ص 36ـ39. [3] اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1377). اسطوره، بیان نمادین، تهران: انتشارات سروش. [ 4] افضل طوسی، عفتالسادات؛ حسنپور، مریم (1391). «نقش نمادهای آیینی و دینی در نشانههای بصری گرافیک معاصر ایران»، فصل‌نامة مطالعات ملی، ش 49، س 13، ص 135ـ161. [ 5] اوستا (1371). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، تهران: مروارید. [6] بهار، مهرداد؛ شمیسا، سیروس (1388). نگاهی به تاریخ اساطیر ایران باستان، تهران: علم. [7] پرهام، سیروس (1371). دستبافت‌های عشایری و روستایی فارس، ج٢، تهران: امیرکبیر. [8] پوپ، آرتور آبهام (1388). هنر ایران، تهران: فرهنگ و هنر. [9] پوپ، آرتور آپهام؛ اکرمن، فیلیپس (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ترجمة سیروس پرهام و گروه مترجمان، تهران: علمی و فرهنگی. [10] پوربخشنده، خسرو (1386). «نگاهی به نقوش صخره‌ای فراهان»، باستان‌پژوهی، س 2، ش 3، ص 4ـ49. [11] پورخالقی چترودی، مهدخت (1381). «درخت زندگی و ارزش زندگی و نمادین آن در باورها»، مجلة مطالعات ایرانی، ش اول. [12]حاتم، غلامعلی (1374). «نقش و نماد در سفالینههای کهن ایرانی»، فصل‌نامة هنر، ش 28، ص 355ـ378. [13] حسنوند، محمد‌کاظم؛ سعیده، شمیم (1393). «بررسی نقش‌مایة گل لوتوس در هنر مصر، ایران و مصر»، مجلة جلوة هنر، ش 11، ص 3ـ22. [14] دادور، ابوالقاسم؛ منصوری، الهام (1385). درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران در عهد باستان، تهران: نشر کلهر و دانشگاه الزهرا. [15] ریاضی، محمدرضا (1381). بافته‌ها و نقوش ساسانی، تهران: گنجینة هنر. [16] زارعزاده، فهیمه؛ پورمند، حسنعلی (1388). «بازنمود باورداشت‌های مردم یزد در نقش نمادین سرو»، نامة هنرهای تجسمی و کاربردی، ش 4، ص 83ـ97. [17] ژوله، تورج (1381). پژوهشی در فرش ایران، تهران: یساولی. [18] ستاری، جلال (1377). پژوهشی در قصة یونس و ماهی، تهران: مرکز. [19] سرلو، خوان ادواردو (1389). فرهنگ نمادها، ترجمة مهرانگیز اوحدی، تهران: دستان. [20] سودآور، ابوالعلاء (1384). فره ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، تهران: نی. [21] شعبانی خطیب، صفرعلی (1387). فرهنگ‌نامة تصویری آرایه و نقش فرش‌های ایران، تهران: سپهر اندیشه. [22] شوالیهگری، ژان؛ گربران، آلن (1388). فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضائلی، چ 2، تهران: جیحون. [23] صباغ‌پور، طیبه؛ شایسته‌فر، مهناز (1389). «بررسی نقش‌مایة نمادین پرنده در فرش‌های صفویه و قاجار از نظر شکل و محتوا»، مجلة نگره، ش 14، ص39ـ49. [24] صدری، مهرداد (1384). «نمادگرایی در هنر هخامنشی و ساسانی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. [25] صرفی، محمدرضا (1386). «نماد پرندگان در مثنوی»، فصل‌نامة پژوهش‌های ادبی، س 5، ش 18، ص 76ـ53. [26] طاهری، صدرالدین (1388). «بنمایة ماهی درهم در قالی ایرانی»، فروزش، ش 20، ص 99ـ108. [27] طاهری، صدرالدین؛ همتی، آنیتا (1392). «گونه‌شناسی و نمادشناسی زیورهای لرستان در دوران مفرغ و آهن»، نشریة هنرهای زیبا‌‌ـ هنرهای تجسمی، دورة 18، ش 4، ص 5ـ14. [28] عابددوست، حسین؛کاظم پور، زیبا (1388). «صورت‌های متنوع درخت زندگی بر روی فرش‌های ایرانی»، فصل‌نامة علمی پژوهشی انجمن علمی فرش ایران (گلجام)، ش 12، ص 139ـ123. [29] کریمی، سعید (1381). «نمادهای آیینی»، کتاب ماه هنر، ش 47 و 48، مرداد و شهریور، ص 112ـ117. [30] کریمی، فریبا (1386). «نگرشی نو به کندهکاریهای صخره‌ای ایران بر مبنای مطالعات میدانی»، مجلة باستان‌پژوهی، س 2، ش 3، ص20ـ34. [31] کوپر، جی سی (1379). فرهنگ نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد. [32] گانتر، سی؛ جت، پل (1383). فلزکاری ایران در دوران هخامنشی، اشکانی، ساسانی، ترجمة شهرام حیدرآبادیان، تهران: گنجینة هنر. [33] گریشمن، رومن (1350). هنر ایران در دوران پارت و ساسانی، ترجمة بهرام فرهوشی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [34] گرین، ویلفرد و دیگران (1376). مبانی نقد ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر. [35] گویری، سوزان (1385). آناهیتا در اسطورههای ایرانی، تهران: انتشارات ققنوس. [36] محمدیفر، یعقوب؛ علیان، علمدار حاجی؛ دنیلی، عادله (1392). «ریشهیابی نقش‌مایة خوشة انگور و برگ مو در گچبریهای مسجد جامع نائین»، مجلة فن و هنر، س اول، ش اول، ص 65ـ79. [37] محمودی، فتانه (1380). بررسی نقوش تزیینی هنر دورة ساسانی به‌ویژه جامهای فلزی و پارچهها، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. [38] معصومی، غلامرضا (1355). «معرفی کاشی لاجوردی با نقش عقاب دورة هخامنشی»، مجلة هنر و مردم، ش 164، ص20ـ27. [39] موسوی کوهپر، سید مهدی؛ یسنزاده، حمیده (1390). «بازتاب نمادین ایزد مهر بر ظروف مدالیون ساسانی»، پژوهش‌های انسانشناسی ایران، س اول، ش 2، صص 163ـ183. [40] مهدوی، ملیحه (1379). «سگدید، رانش اهریمن»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ش 40، ص54ـ59. [41] میرمحمدی، نیلوفر (1380). «بررسی و طبقه‌بندی مفرغهای لرستان»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. [42] نامجو، عباس؛ فروزانی، مهدی (1392). «مطالعة نمادشناسانه و تطبیقی عناصر نقوش منسوجات ساسانی و صفوی»، فصل‌نامة هنر علم و فرهنگ، ش اول، ص 21ـ42. [43] نیبرگ، هنریک ساموئل (1359). دینهای ایران باستان، ترجمة سیفالدین نجم‌آبادی، تهران: انتشارات مرکزی ایرانی مطالعة فرهنگها. [44] ویدن گرن، گئو (1377). دینهای ایرانیان، ترجمة منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده. [45] هال، جیمز (1380). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر. [46] الهی، محبوبه (1384). «تأثیرات هالة تقدس دورة ساسانی بر هالههای مسیحیت»، فصل‌نامة تحلیلی‌ـ پژوهشی نگره، ش اول، ص 57ـ64. [47] یاحقی، محمد جعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر. [48] یارشاطر، احسان (1377). هنر ساسانی، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان، ترجمة حسن انوشه، ج 3، بخش دوم، تهران: امیرکبیر. [49] Bothmer, dietrich von, ed. 1990. Glories of the past: ancient art from the shalby white and leon levy collection. New ars: metropolitan museum of art. [50] Brunner, Christopher, 1974, Middle Persian Inscriptions on Sasanian Silverware, Metropolitan Museum Journal, Vol. 9 (1974), pp. 109-121. [51] Chegini,N.N.,Nikitin,A.V.,(1996)”,Sasanian Iran-Economy, Society, Arts and Crafts,History of Civilization of Central Asia,The Crossroads of Civilizations A.D.250 to 750, ed. [52] Cooper, j.c,(1968), Illustrated Encyclopedia Of Traditional Symbols, Thomes and Hudson, London. [53] Duchesne-Guillemin,J.,(1971), “Art et religion sous les Sassanides”,In Atti del ConvegnoInternazionalesulTema:La Persia nelMedioevo (Roma 31 Marzo-5 Aprile 1970),Roma,AcademiaNazionaledeiLincei. [54] Ettinghausen, Richard. "A Persian Treasure." The Arts in Virginia 8, pp 28-41. [55] Graber,O.,(1967),Sasanian Silver Late Antique and Early Medieval Arts of Luxury From Iran,Michigan,University of Michigan Museum of Art. [56] Gunter,A.C.&Jett,P.,(1992),Ancient Iranian Metalwork in the Arthur M. Sackler Gallery and the Freer Gallery of Art,WashingtonD.C.,Smithsonian. [57] Harper,p.o.(1978),The Royal Hunter,NewYork,Asia Society in Association with J. Weatherhil [58] Hole, Frank , Wyllie, cherra,(2007), The Oldestdepictions Of Canines and a Possible Early Breed Of Dog In Iran, Paléorient, vol. 33.1, p. 175-185. [59] maryolson. GODDESSES, PRIESTESSES, QUEENS AND DANCERS: IMAGES OF WOMEN ON SASANIAN silver, 2008. Honors Projects. Paper 32. [60] MoussaviKouhpar, Mehdi & Timothy Taylor (2008), A Metamorphosis in Sasanian Silverwork: The Triumph of Dionysos,Oxford: Durham University. [61] Olson, mary (2008). Goddesses, Priestesses, Queens and Dancers: Images of Women on Sasnian Silve, Honors Projects. Paper 32. Pp: 1 – 78. [62] Scerrato,U.,(1966), “SasanianArt”,Encyclopedia of World Art,vol.XII,London,McGrawhill. [63] Shepherd, D., (1964), “Sasanian Art in Cleveland”,Bulletin of the Cleveland Museum of Art,Cleveland. Vol. 51, No. 4 , pp. 66-92 [64] Zeder, M. A. (2008), Domestication and early agriculture in the Mediterranean Basin: Origins, diffusion and impact, Proceedings of the National Academy of Sciences [65] http://www.clevelandart.org [66] http://www.asia.si.edu/collections/singleObject.cfm [67] http://www.metmuseum.org [68] http://www.parsianforum.com [69] https://www.pinterest.com [70] http://depts.washington.edu [71] http://www.asia.si.edu/collections/singleObject.cfm [72] http://www.clevelandart.org [73] https://www.pinterest.com [74] http://www.asia.si.edu [75] http://depts.washington.edu [76] http://art.thewalters.org [77] http://depts.washington.edu [78] http://www.louvre.fr [79] http://collections.lacma.orgnode | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,423 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,897 |
||