پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,694 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,005,215 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,685,407 |
تأثیر روش احمد بن فضل بخاری برای ساخت اجسام هم‌حجم در کانی‌شناسی بیرونی | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 19، دی 1394، صفحه 175-187 اصل مقاله (890.21 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2018.242317.371421 | ||
| نویسنده | ||
| ابوذر فرض پور ماچیانی* | ||
| پژوهشکده تاریخ علم | ||
| چکیده | ||
| اگرچه منشأ نحوۀ ساخت و روش استفاده از ترازوی منسوب به ارشمیدس برای حل مسألۀ تعیین اجزاء یک جسم مرکب نامشخّص است، دغدغۀ دانشمندان بعدی در بارۀ پیچیدگی نحوۀ ساخت و خطای آزمایش انجام شده با آن واضح است. منلائوس برای حل این مشکل روشی برای حل مسأله مبنی بر محاسبات ریاضی عرضه کرده است. این روش به اطّلاعات اوّلیه‌ای احتیاج دارد که شامل وزن قطعات هم‌حجمی از خود فلزات و آلیاژ‌های تشکیل دهندۀ آن جسم است، البته پیچیدگی‌های ساخت چنین قطعاتی نیز از دید دانشمندان دور نبوده است. احمد بن فضل بخاری برای ساخت این قطعات روشی عرضه کرده که بیرونی آن را دقیق نمی‌داند. تلاش بیرونی برای یافتن روشی دقیق برای ساخت قطعات هم‌حجم منجر به ساختن ابزاری شد که به آن آلت مخروطی می‌گوید. توسط این ابزار بیرونی توانست اطّلاعات اوّلیۀ دقیق‌تری برای حل مسأله به روش منلائوس پیدا کند. بعد از آن بیرونی بر آن شد تا از ابزار جدید برای تشخیص جواهر اصل از بدل استفاده کند. روش و نتایج آزمایش‌های او در رسالۀ فی النسب التی بین الفلزات والجواهر فی الحجم آمده است. در این مقاله روش بیرونی برای بهبود روش احمد بن فضل و تأثیر استفاده از نتایج آزمایش با ابزار بهبودیافته در کانی‌شناسی بیرونی شرح داده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آلت مخروطی؛ احمد بن فضل بخاری؛ بیرونی؛ کانی‌شناسی؛ منلائوس | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Impact of Aḥmad ibn Faḍl al-Bukhārī’s Method for Casting Equi-Volume Pieces in Bīrūnī’s Mineralogy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abouzar Farzpourmachiani | ||
| Institute for the History of Science | ||
| چکیده [English] | ||
| The story of Archimedes and the crown is narrated by Vitruvius but he doesn’t explain how Archimedes succeeded to solve the problem. Menelaus speaks about Archimedes’ balance that’s an instrument for solving the problem. Later scholars were conscious of the difficulties of making such an instrument and doing exact experiments by it and so they tried to find another method. Menelaus found some mathematical methods for solving this problem. For solving the problem by these methods, we need some input data concerning the weights of three equi-volume pieces of pure metals and their alloy, but the scholars were aware of difficulties of casting such pieces. Aḥmad ibn Faḍl invented a casting method for making equi-volume pieces but Bīrūnī says that this method isn’t sufficiently precise. Bīrūnī’s efforts for finding the weights of equi-volume pieces result in inventing an instrument that he calls the “conic-shaped instrument”. After gathering the data, Bīrūnī decided to use this instrument for knowing gems. His method and the results of his experiments are reported in his treatise Fī al-Nisab allatī Bayn al-Filizzāt wa al-Jawāhir fī al-Ḥajm. In this article the efforts of Bīrūnī for improving Bukhārī’s method and the effect of these efforts on Bīrūnī’s mineralogy are explained. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Aḥmad ibn Faḍl al-Bukhārī, Bīrūnī, Conic-shaped instrument, Menelaus, mineralogy | ||
| مراجع | ||
|
بیرونی، ابوریحان. (1374ش). الجماهر فی الجواهر. تصحیح یوسف الهادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ـــــــــــــــ . فی النسب الّتی بین الفلزات والجواهر فی الحجم، نسخۀ خطی شمارۀ 6/364، مدرسۀ ارتودوکس یونانی بیروت. جوهری نیشابوری، محمّد بن ابی‌البرکات. (1383ش). جواهرنامۀ نظامی، مرکز نشر میراث مکتوب. خازنی، ابوالفتح عبدالرّحمن. (1346ش). میزان الحکمة. ترجمۀ فارسی از ناشناس. مقدّمه و تعلیقات مدرّس رضوی. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. ـــــــــــــــ . نسخۀ خطی شمارۀ 3444 کتابخانۀ ملّی تبریز. ـــــــــــــــ . (1359ق). حیدرآباد دکن: دائرةالمعارف العثمانیة. فرض‌پور ماچیانی، ابوذر. (1394ش). تحوّل کارکرد و کاربرد ترازو در سنجش وزن مخصوص و عیار در دورۀ اسلامی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران. Abattouy, Mohammed and al-Hassani, Salim. (2015) The Corpus of al-Isfizārī in the Sciences of Weights and Mechanical Devices. al-Furqan. Rosenfeld, B. A.; Ihsanoglu E. (2003). Mathematicians, Astronomers and other Scholars of Islamic Civilization and Their Works (7th-19thc.). IRCICA. Vitruvius. (1914). The Ten Books on Architecture. translation: Morris Hicky Morgan. Harvard University Press, 1914.
. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 301 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 270 |
||