پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,524,631 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,785,243 |
عوامل مؤثر بر تولید فضا در نواحی پیراشهری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه) | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 3، دوره 6، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 23-54 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.226411.707 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن اسماعیل‌زاده* 1؛ شمسی صالح‌پور2؛ زری قاسمیان2؛ ابوذر مظاهری2 | ||
| 1استادیار گروه برنامه‌ریزی و طراحی محیط، دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی | ||
| چکیده | ||
| رشد نظام سرمایه‌داری به تولید فضاهای سودمحور و ناسازگار با محیط‌زیست منجر شده است. این وضعیت در محدوده‌های پیرامون شهر ارومیه، به‌طور برجسته مشاهده می‌شود. در پژوهش حاضر، روند تولید فضا و عوامل مؤثر بر آن در فضاهای پیرامون شهر ارومیه، در بازة زمانی 2000 تا 2014 ارزیابی شده است. این پژوهش به لحاظ نوع، کاربردی بوده و از نظر روش در گروه پژوهش‌های ترکیبی (کمی و کیفی) قرار دارد. برای گردآوری اطلاعات از تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه‌های عمیق و نیمهساختاریافته استفاده شده و تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو بخش کمی و کیفی، با نرم‌افزارهای ArcGIS، ENVI و رویکرد تئوری بنیانی صورت گرفت. مشارکت‌کنندگان پژوهش در بخش کیفی شامل کارشناسان سازمان‌های مرتبط در امور شهری و روستایی (اعم از شهرداری، سازمان راه و شهرسازی، ادارة کل منابع طبیعی، سازمان جهاد کشاورزی، استانداری، فرمانداری و...) بوده و روش نمونه‌گیری آن به صورت غیرتصادفی است. در مرحلة اول پژوهش، فضاهای تولیدشده در فاصلة زمانی سال‌های 2000 تا 2014 در پنج کلاس مسکونی، صنعتی، سبز، فضاهای خالی و بایر و ارتباطی طبقه بندی شدند. مطابق نتایج، از سال 2000 تا 2014 حجم فضاهای سبز (730/37 درصد) و فضاهای خالی و بایر (031/34 درصد) روندی کاهشی داشته و در مقابل، بر میزان فضاهای مسکونی (448/24 درصد)، صنعتی (787/3 درصد) و شبکه‌های ارتباطی (00148/0 درصد) افزوده شده است. این وضعیت، روندی ناپایدار را در اکوسیستم منطقه نشان می‌دهد. در نتایج تحلیل کیفی، مؤلفه‌های نظام سرمایه‌داری، تنوع اقتصادی، حاشیه‌نشینی، سیاست‌های نوسازی، مدیریت ناکارآمد و ضعف قوانین به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تولید فضا در نواحی پیراشهری مشخص شدند. بهطورکلی، نتایج این پژوهش، گرایش‌های سوداگرانه و رانت‌جویانه را در نواحی پیراشهری نشان داد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارومیه؛ اقتصاد سیاسی فضا؛ تولید فضا؛ فضا؛ نواحی پیراشهری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identification of Effective Factors Creating Space in Periphery of Cities (Case Study: Urmia City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hassan Esmaeilzadeh1؛ Shamsi Salehpour2؛ Zari Ghasemian2؛ Abozar Mazaheri2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Environmental Planning and Design, Shahid Beheshti University, Tehran | ||
| 2PhD Student in Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Peripheral urban space is part of the environment formed by living spaces with different characteristics. Peripheral urban space includes built areas, network of connecting routes, headquarters, industrial enterprises, transportation companies, orchards, and places for entertainment and games. This means that it is part of the space that is available for residents of the areas around the cities. Geographical theories state that production of space around the cities, in addition to physical factors, are dependent upon some other factors including perceptions, beliefs, opinions, ideologies, cultural features, level of awareness, way of thinking, and cultural, economic and political systems. A glance at the history of Urmia City in the Northwest Iran, West Azarbaijan, shows that production of peripheral urban space in Urmia is resulted from some factors such as groups and social, economic and political classes, multiple sources of income, proximity to the city center, land speculation, achieving greater profits and so on. This indicates that creation of residential, industrial, service, and communication spaces not only led to the concentration of capital, activity and population, but also developed speculative activities and bribery culture. Accordingly, the purpose of this study is to investigate the process of production of space in the areas around the cities. Using satellite images, we attempt to identify the areas developed within the radius of 15 kilometers from the city of Urmia during the years 2000-2014. Then, we try to identify the factors and mechanisms leading to the production of space in the areas around the cities. Methodology The present study is a mixed research using qualitative and quantitative approachs in terms of methodology through continuous explanatory research project. This study is an applied research due to its methods and library and field methods for data collection. In analysis of data in quantitative phase of this research, we examined the generated spaces by satellite images of TM and OLI Landsat Satellite during two time series of years 2000 and 2014. The statistical population is the agencies related to urban and rural affairs including Agriculture Organization, Office of Governor General, Office of Governor, Office of District Governing, etc. Sampling was non-randomly based on snowball sampling. In collecting data, we used in-depth and semi-structured interviews and direct observation. Results and discussion The analysis obtained by classifying spaces indicates that in 2000 and 2014, the area of residential, industrial, green, empty and barren spaces and connecting networks is about 115245.949 hectares. Among the studied spaces, residential (3069.28 hectares), industrial (4736.73 hectares) and connecting (0.1866 hectares) spaces have increased in production. This is resulted from decreases in green spaces (farms, orchards, pasture and forests) and empty and arid spaces. Increase in the area of the producted spaces in the study area had been due to changes occurred in many spaces. After identifying the areas around the city of Urmia, the foundations affecting the production of space in these areas were discussed during the period of the study. In order to achieve the factors influencing the production of space in the areas around the city, we used the method of Grand Theory. As a result of grounded theory method, the factors affecting the production of peripheral urban space include: Suburbanization, economic diversification, inefficient management, Weak laws, modernization policiesand capitalism system such as the Commission on Article 100 of municipalities. Conclusion The spaces generated in the study area including the economy, politics, culture, society, and nature.According to the analysis and school of political economy of space, the most important factors affecting space production around the cities are suburbanization, economic diversification, inefficient management, weak legistation, modernization policies and capitalism system. The produced spaces in the areas around the cities are developed to provide basic needs and achieve higher profits. The spaces had some consequences including increased migration from village to city, rising inflation and the government's inability to solve the high inflation, impairment in planning system, overloaded variety of activities in the lands, mass production of varieties of space, capital accumulation and commodification of land, increase in the culture of bribery, destruction of green spaces, exploitation of natural resources, increase in social and economic deseases, components of space caused by capitalism, including speculation in the production of space, and the segregation of space due to it and so on. Today peripheral urban areas are separated and divided with manipulation for sale as a commodity. Results also have revealed speculative and rent-seeking tendencies in the areas around the cities. Unless this trend stops to continue, it will cause irreparable damage to the natural ecosystem of the area. Therefore, it can be concludded that the areas around the cities are considered as the consequences and initiatives of capitalism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Space, production of space, political economy of space, peripheral urban areas, Urmia | ||
| مراجع | ||
|
ادیب حاج‌باقری، محسن، پرویزی، سرور و مهوش صلصالی (1386)، روش‌های تحقیق کیفی، انتشارات بشری، تهران. افراخته، حسن و محمد حجی‌پور (1394)، «اقتصاد سیاسی فضا و تعادل منطقه‌ای ایران»، فصلنامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی، سال چهارم، شمارة 4، صص 87-110. افروغ، عماد (1377)، فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعة جدایی‌گزینی فضایی و تمرکز فقر در محله‌های مسکونی تهران، رسالة دکتری رشتة جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. امیری، نادر و آرش رضاپور (1391)، «هنری لفور و تولید اجتماعی فضا»، مجلة فرهنگ رسانه، سال اول، شمارة 4، صص 1-16. ایمانی شاملو، جواد، رفیعیان، مجتبی و هاشم داداش‌پور (1395)، «سوداگری شهری و واگرایی فضایی تحلیل تحولات فضایی کلان‌شهر تهران مبتنی بر اقتصاد نفت»، فصلنامة ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شمارة 1، صص 104-135. برک‌پور، ناصر، اسدی، ایرج و میثم بصیرت (1389)، «گونه‌شناسی حریم و تجربیات جهانی برنامه‌ریزی و مدیریت آن»، دوماهنامة شهرنگار، سال نوزدهم، شمارة 56 و 57، صص 17-38. پارسی، حمیدرضا (1381)، «شناخت محتوای فضای شهری»، نشریة هنرهای زیبا، دوره یکم، شمارة 11، صص 41-49. پاپلی یزدی، محمدحسین و حسین رجبی سناجردی (1390)، نظریه‌های شهر و پیرامون، انتشارات سمت، تهران. سعیدی، عباس (1389)، «محیط، فضا و توسعه؛ بحثی در ضرورت توسعة یکپارچه روستایی- شهری»، فصلنامة مسکن و محیط روستا، دوره بیست و نهم، شمارة 131، صص 3-12. شکوئی، حسین (1386)، اندیشه‌های نو در فلسفة جغرافیا، جلد اول، چاپ نهم، انتشارات گیتاشناسی، تهران. جلالیان، حمید و همکاران (1392)، «تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی (مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان)»، فصلنامة برنامه‌ریزی کالبدی-فضایی، سال دوم، شمارة 4، صص 73-98. حاتمی‌نژاد، حسین و ناصح عبدی (1386)، «اقتصاد سیاسی و فضای شهری»، مجلة سیاسی-اقتصادی، سال 6، شمارة 237 و 238، صص 196-205. دانشپور، زهره (1385)، «تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های پیراشهری؛ کوششی در استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در تهران»، نشریة هنرهای زیبا، دوره بیست و هشتم، شمارة 28، صص 5-14. دانایی‌فرد، حسن (1384)، «تئوری‌پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهوم‌سازی تئوری بنیادی»، دوماهنامة دانشگاه شاهد، سال دوازدهم، شمارة 11، صص 57-70. دلفوس، الیویه (1374)، فضای جغرافیایی، ترجمة سیروس سهامی، چاپ دوم، نشر نیکا، مشهد. رهنما، محمدرحیم و جواد ذبیحی (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچة دسترسی در مشهد»، فصلنامة جغرافیا و توسعه، دوره نهم، شمارة 23، صص 5-26. کاتوزیان، محمدعلی (1382)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسلة صفوی، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ نهم، نشر نی، تهران. مبارکی، امید، محمدی، جمال و اصغر ضرابی (1392)، «ارائة الگوی بهینة گسترش کالبدی- فضایی شهر ارومیه»، مجلة جغرافیا و توسعه، دوره یازدهم، شمارة 32، صص 75-88. محملی ابیانه، حمیدرضا (1390)، «مقایسة تطبیقی مکاتب مطالعات مورفولوژی شهری به‌منظور تکمیل آن، براساس دستگاه تحلیلی مکتب اقتصاد سیاسی فضا»، مجلة آرمانشهر، دوره چهارم، شمارة 7، صص 159-171. محمدپور، احمد (1389)، فراروش بنیان‌های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری، چاپ سوم، انتشارات جامعه‌شناسان، تهران. نوربرگ شولتز، کریستیان (1353)، هستی، فضا و معماری، ترجمةحسن حافظی، انتشارات تهران، تهران. Babbie, E. (2002), The Basics of Social Research, 2nd Edition, Belmont, C. (Ed.), Wadsworth/ Thomson Learning, London. Buxton, M. et al. (2008), Planning Sustainable Futures for Melbourne Peri-Urban Region, RMIT University and Melbourne. Castells, M. (1977), The Urban Question, the MIT Press, Cambridge. Cohen, G. (1978), Karl Marx’s Theory of History, Oxford University Press, Oxford. Cuthbert, A. R. (2006), The Form of Cities: Political Economy and Urban Design, Wiley Blackwell, New York. Dávila, J. D. (1999), A Review of Policies and Strategies Affecting the Peri-Urban Interface, Strategic Environmental Planning and Management for the Peri-Urban Interface Research Project, Development Planning Unit (DPU) University College, London. Harold, C. (1989), The Study of Urban Geography, 3rd Edition, It’s available on http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1657118 Harvey, D. (1998), The Role of Planning in Capital Societies (Athari, K. Trans), Architecture and Urbanism, Vol. 7, No. 45/46: 73–75. ---------- (1988), Social Justice and the City, Published in London, Edward Arnold, The University of Georgia Press, London. Lefebvre, H. (1976), The Survival of Capitalism, St. Martin Press, New York. Lefebvre, H. (2009), State, Space, World, Selected Essays, Edited by Neil Brenner and Stuart Elden, Translated by: Moore, G., Brenner, N., and Stuart, E., University of Minnesota Press, Minneapolis, London. ---------- (1976), The Survival of Capitalism, St. Martin Press, New York. Marshall, F. et al. (2009), On the Edge of Sustainability: Perspectives on Peri-Urban Dynamics, STEPS Working Paper 35, STEPS Centre, Brighton. Adib Hajbagheri, M., Parvizi, S., and Salsali, M. (2007), Qualitative Research Methods, 2nd Edition, Boshra Publishing, Tehran. (In Persian) Afrakhteh, H., and Hajipour, M. (2015), Political Economy of Space and Regional Equilibrium of Iran, Space Economics and Rural Development Journal, Vol. 4, No. 4: 87–110. (In Persian) Afrough, E. (1998), Space and Social Inequality: Study of Spatial Separation and the Concentration of Poverty in Residential Neighborhoods of Tehran, PhD in Sociology, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian) Amiri, N., and Rezapour, A. (2012), Henry Lefebvre and Social Production of Space, Media Culture Journal, Vol. 1, No. 4: 1–16. (In Persian) Borekpour, N., Asadi, I., and Basirat, M. (2010), Typology of Privacy and Global Experiences in Planning and Managing, Shahr-Negar’s Two-Letter Paper, Vol.19,No. 56/57: 17–38. (In Persian) Daneshpour, Z. (2006), Analysis of Spatial Inequality in Peri-Urban Environments: An Attempt to Use Strategic Planning and Management Approach in Tehran, Fine Arts, Vol. 28, No. 28: 5–14. (In Persian) Dananifard, H. (2005), Theorization Using a Deductive Approach: The Conceptualization Strategy Grounded Theory, Shahid Beheshti University Journal, Vol. 12, No. 11: 57–70. (In Persian) Dolphos, O. (1995), Geographical Space, Translated by: Sahami, S., 2nd Edition, Nika Publishing, Mashhad. (In Persian) Hataminejad, H., and Abdi, N. (2007), Political Economy and Urban Space, Economic Policy Journal, Vol. 6, No. 237/238: 196–205. (In Persian) Imani Shamloo, J., Rafieian, M., and Dadashpour, H. (2016), Urban Propaganda and Spatial Divergence Analysis of Spatial Transformations of Tehran Metropolis Based on Oil Economy, Geopolitics Journal, Vol. 12, No. 1: 104–135. (In Persian) Jalalian, H. (2013), Urban Creep Analysis and Land Use Change (Comparative Study of Urmia and Isfahan), Spatial–Physical Planning Journal, Vol. 2, No. 4: 79–98. (In Persian) Katouzian, M. A. (2003), Iran’s Political Economy from Constitution to the End of the Safavi Dynasty, Translated by: Nafisi, M. R., and Azizi, K., 9th Edition, Ney Publishing, Tehran. (In Persian) Mobaraki, O., Mohammadi, J., and Zarabi, A. (2013), Presentation Optimal Physical–Spatial Pattern of Urmia, Geography and Development Journal, Vol. 11, No. 32: 75–88. (In Persian) Mohamli Abyane, H. R. (2011), Comparative Comparison Urban Morphology Studies in Order to Complete it Based on the Analytical System of the Political Economy of Space, Arman-Shahr Journal, Vol. 4, No. 7: 159–171. (In Persian) Mohammadpour, A. (2010), Meta-Method Philosophical and Practical Foundations Mixed ResearchMethod in Social and Behavioral Sciences, 3rd Edition, Sociologists Publishing, Tehran. (In Persian) Norberg-Schulz, Ch. (1974), Being, Space and Architecture, Translated by: Hafezi, H., Tehran Publishing House and Bookstore. (In Persian) Parsi, H. R. (2002), Recognition of Urban Space Content, Fine Arts, Vol. 1, No. 11: 41–49. (In Persian) Papeli Yazdi, M. H., and Rajabi Sanaajerdi, H. (2011), Theories of the City and the Periphery, Samt Publishing, Tehran. (In Persian) Rahnama, M., and Zabihi, J. (2011), Analysis of the Distribution of Urban Public Facilities for Spatial Justice with Integrated Access Model in Mashhad, Journal of Geography and Development, Vol. 9, No. 23: 5–26. (In Persian) Sa’idi, A. (2010), Environment, Space and the Development of a Discussion on the Necessity of Integrated Rural-Urban Development, Housing and Rural Environment Journal, Vol. 29, No. 131: 3–12. (In Persian) Shakoui, H. (2007), New Thoughts in Geography Philosophy, Vol. I, 9th Edition, Gitashenasi Publishing, Tehran. (In Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 902 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,279 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب