موحدی‌نیا, مهدی, مظهر قراملکی, علی, حسینی, سید محمد. (1397). اصول و قواعد بنیادین فقهی حاکم بر مذاکره. , 14(3), 581-606. doi: 10.22059/jorr.2018.241075.1007797
مهدی موحدی‌نیا; علی مظهر قراملکی; سید محمد حسینی. "اصول و قواعد بنیادین فقهی حاکم بر مذاکره". , 14, 3, 1397, 581-606. doi: 10.22059/jorr.2018.241075.1007797
موحدی‌نیا, مهدی, مظهر قراملکی, علی, حسینی, سید محمد. (1397). 'اصول و قواعد بنیادین فقهی حاکم بر مذاکره', , 14(3), pp. 581-606. doi: 10.22059/jorr.2018.241075.1007797
موحدی‌نیا, مهدی, مظهر قراملکی, علی, حسینی, سید محمد. اصول و قواعد بنیادین فقهی حاکم بر مذاکره. , 1397; 14(3): 581-606. doi: 10.22059/jorr.2018.241075.1007797
1دانش‌آموختۀ دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
2استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
3دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
چکیده
یکی از مسائل کنونی دولت اسلامی، رفع اختلافات بین‌المللی، از طریق مذاکره است. آنچه در این زمینه با خلأ پژوهشی مواجه هستیم تبیین گسترۀ مذاکره با دول غیرمسلمان و پایبندی به آن بر اساس مبانی و قواعد فقه است. در مقالۀ پیش‌رو با بهره‌گیری از روش تحلیلی و توصیفی، در صدد تبیین ماهیت و آثار اصول و قواعد فقه حاکم بر مذاکره، با تکیه بر دیدگاه تکلیف‌گرایانه بوده‌ایم. بر اساس یافته‌های تحقیق، در فقه امامیه نهاد مذاکره، جزو عناوین اولیۀ ضروری است نه ثانویۀ اضطراری. اصول و قواعد بنیادین فقهی مذاکره از جمله قاعدۀ نفی تسلط و قاعدۀ تناسب رفتاری، اصل عزت، حکمت و مصلحت عقلایی، حاکی از مذاکرۀ فعال نه منفعل هستند. مذاکرۀ فعال در دیدگاه تکلیف‌گرایانه ریشه دارد. بر مبنای این دیدگاه فقهی، برای تحقق عمل به تکلیف در شرایط ویژۀ مذاکره با دشمنان باید از سوی مذاکره‌کنندگان اسلامی، تاکتیک‌های منعطف و نرمی در فرآیند مذاکره اتخاذ شود تا دول غیرمسلمان نتوانند با طراحی وضعیتی، محدودیت‌ها و تحریم‌هایی را بر کشور اسلامی تحمیل کنند.
Principles and Fundamental Rules of Jurisprudence Governing Negotiation
نویسندگان [English]
Mahdi Movahhedinia1؛ Ali Mazhar Qaramaleki2؛ Seyyed Mohammad Hosseini3
1Ph.D in Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Tehran, Iran
2Full Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Tehran, Iran
3Associate Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Tehran, Iran
چکیده [English]
One of the recurrent issues within Islamic government is the resolution of international conflicts via negotiation. Explanation of the scope of negotiations with non-Muslim governments and commitment and adherence to that based on the principles and rules of jurisprudence is the missing area of research. Using a descriptive-analytical method, this study aims at explaining the nature and the effects of rules and principles of jurisprudence governing negotiation relying on the duty-oriented perspective. The findings show that the institution of negotiation is a necessary primary concept but not a secondary emergency one within the Shi'a jurisprudence. The jurisprudential principles and fundamental rules of negotiation including no-domination rule, fitness of behavior rule, the principles of honor, wisdom, and rational expediency indicate active but not passive negotiation. Active negotiation is rooted in duty-oriented perspective. According to this jurisprudential view, to fulfill the duties within critical conditions of negotiation with enemies, the Islamic negotiators should adopt soft and flexible tactics in the process of negotiation in order that non-Muslim governments cannot impose limitations and sanctions through situational planning.
کلیدواژه‌ها [English]
Negotiation Rules, Duty-Orientation, diplomacy, Rules of Jurisprudence, Negotiation
مراجع
آقایی، سید داود (1387). آداب دپیلماسی و فنون مذاکره، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
اخوان کاظمی، بهرام (1392). دیپلماسی و رفتار بین‌المللی در اسلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
ابن‌طاووس، علی‌بن موسی (1348). اللهوف علی قتلی الطفوف، ترجمة احمد فهری زنجانی، تهران: جهان.
ابن‌واضح یعقوبی (1373). تاریخ یعقوبی، قم: منشورات الشریف الرضی.
ابوالوفا، احمد (1390). حقوق دیپلماتیک، ترجمه و تحقیق سید مصطفی میرمحمدی، تهران: سمت.
ایزدی، جهانبخش (1382). خاستگاه تئوریک عزت، حکمت و مصلحت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ مطالعات سیاسی روز، سال سوم، شمارۀ دهم: 62 - 79.
بارستون، آر، پی (1379). دیپلماسی نوین، مترجم محمد جعفر جواد، تهران: نشر دادگستر.
جمعی از نویسندگان مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1386). خطابات قانونیه (مجموعۀ گفت‌وگوها)، چ اول، تهران: چاپ و نشر عروج.
حسنی، ابوالحسن (1388). تعلق خطابات شرعی سیاسی به مکلف سیاسی بر اساس نظریۀ خطابات قانونی امام خمینی، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، شمارۀ 19: 43 - 62.
حقیقت، سید صادق (1386). مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی، قم: پژوهشگاه فرهنگ اسلامی.
حمیدالله، محمد (1374). نامه‌ها و پیمان‌های سیاسی حضرت محمد (ص) و اسناد صدر اسلام، ترجمة سید محمد حسینی، تهران: سروش.
خالوزاده، سعید (1391). دیپلماسی تحریم اتحادیۀ اروپا در برابر برنامۀ هسته‌ای ایران، پژوهشنامۀ ایرانی سیاست بین‌الملل، سال اول، شمارۀ 1: 50 - 67.
خامنه‌ای، سید علی (1394). راهبردهای سیاست خارجی برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری، تهران: نشر انقلاب اسلامی.
خویی، سید ابوالقاسم (1417). محاضرات فی الأصول، چ چهارم، قم: انتشارات انصاریان.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ سروش، علی (1392). سطوح و انواع دیپلماسی عمومی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره)، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، تهران، دورۀ 3، شمارۀ 7: 1 - 18.
دهشیری، محمد رضا (1379). درآمدی بر نظریۀ سیاسی امام خمینی (ره)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
