پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,000,366 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,677,224 |
الهام و صنعت در نظر شاعران عارف (دیدگاه‌های سنایی، عطّار و مولوی دربارة خاستگاه شعر) | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 1، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1397، صفحه 1-20 اصل مقاله (597.1 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2018.256773.1166 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا حاجیاننژاد* 1؛ روح الله هادی1؛ یاسین اسمعیلی2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| مسئلۀ خاستگاه شعر یکی از قدیمی‌ترین مباحث نقد ادبی است. پیشینۀ این بحث به یونان می‌رسد و باتوجّهبه منابع، میتوان گفت نخستین نظریّه‌ها را در این مورد افلاطون و ارسطو داده‌اند. در ادبیّات عرب هم به این مبحث توجّه شده است و اعراب پیش از اسلام به «تابعه» معتقد بوده‌اند. در ایران باستان نیز چنین اعتقادی وجود داشته و در ایران عهد اسلامی هم این دیدگاه به قوّت خود باقی مانده است. بهعلاوه، در شعر عارفان نیز این مسئله بازتاب یافته است؛ بهطوریکه اشارات شعرای عارف را به این مقوله میتوان در دو گروهِ الهام باواسطه و بی‌واسطه جای داد. همچنین باتوجّهبه زمینه‌های اجتماعی ادبیّات فارسی و تأثیر اندیشه‌های دینی در جامعۀ ایرانی، شاعران در انتخاب تابعه‌ها به شخصیّت‌های دینی و مذهبی گرایش پیدا کردند؛ یعنی به جای اینکه الهام‌کننده را شیطان بدانند، از جبرئیل و دیگر شخصیّت‌ها استفاده کرده‌اند. در انتخاب شخصیّت‌های دینی بهعنوان الهام‌کنندۀ شعر در دورۀ اسلامی، تقابل شعر و شرع بسیار تأثیرگذار بوده است؛ البتّه شعرای عارف فقط به الهامبودن شعر معتقد نبوده‌اند و به کوشش شاعر برای سرودن شعر هم اشاره کرده‌اند. با دقّت در افعالی که برای سرودن بهکاربرده‌اند، میتوان به دیدگاه‌شان دربارۀ ساحت کوششی شعر پی برد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاستگاه شعر؛ الهام (شعر جوششی)؛ صناعت (شعر کوششی)؛ تابعه؛ سنایی؛ عطّار؛ مولوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Inspiration and Industry in the Opinion of Persian Mystic Poets (The Opinion of Sanai, Attar and Mowlavi about the Origin of Poetry) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Hajian Nejad1؛ Roohollah Hadi1؛ yasin Esmaeili2 | ||
| 1Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran | ||
| 2Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Determining the origin of poetry has always been one of the oldest issues of literary criticism. This debate began firstly in Greece where, based on existing sources, Plato and Aristotle presented their theories about it. It has also been taken into consideration in the Arab literature. During Jāhilīyah period, the Arabs believed in "subsidiary"(Tābi'ah). This belief also existed in Ancient Persia, and it remains intact even after the arrival of Islam into Iran. Moreover, it is also reflected in the poetry of mystics, in a way that the mystic poets' references to this issue can be divided in two categories of intermediate and immediate inspirations. The poets also tended to religious personalities, using Gabriel and other characters instead of inspiring Satan for instant, in choosing subsidiaries (Tābi'ahs),with regard to the social context of Persian literature and the influence of religious thoughts in Iranian society. The contrast between poetry and sharia has always been influential in choosing religious figures as inspiration for poetry in Islamic period; however, mystic poets did not believe in just spiritual nature of poetry and considered their own efforts important to compose poems. Their point of view about the attempting scope of the poetry can be explored through a careful focusing on the verbs they have used in their poems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Origin of Poetry, Inspiration, Industry, Tābi'ah, Sanāi, Attār, Mowlavi | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌فارس، ابی‌الحسین احمد، (1368ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، قاهرة، دار احیاء الکتب العربیة. ابن‌فندق، ابوالحسن علی بن زید بیهقی، (1361)، تاریخ بیهق، به تصحیح و تعلیق احمد بهمنیار و مقدّمۀ علّامه قزوینی، تهران، کتاب‌فروشی فروغی. ابن‌منظور، (1408ق)، لسان‌العرب، نَسقَه و عَلقَ عَلیّه و وَضَعَ فَهارسة علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی. ابوالفتوح رازی، (1381)، روض الجنان و روح الجنان، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، جلد 4و 14، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. ارسطوطالیس، (1973)، فن الشعر، ترجمه عن الیونانیه و شرحه عبدالرحمن بدوی، الطبعة الثانیة، بیروت، دار الثقافة. اسکلتن، رابین، (1375)، حکایت شعر، برگردان مهرانگیز اوحدی، با مقدّمه و ویرایش اصغر دادبه، تهران، میترا. الاعشی، میمون بن قیس، (1950 م)، دیوان الاعشی الکبیر، الاسکندریة. افلاکی، شمس‌الدین احمد، (1362)، مناقب‌العارفین، تصحیح و تعلیق تحسین یازیجی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، دنیای کتاب. برهان، محمدحسین بن خلف تبریزی، (1342)، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، چاپ دوم، تهران، ابن‌سینا. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، (1385)، تحسین و تقبیح، ترجمۀ محمدبن ابی‌بکربن علی ساوی، تصحیح عارف احمد الزغول، تهران، میراث مکتوب. حکیم ترمذی، (2002)، المنهیات، دراسة و تحقیق محمد عثمان خشت، قاهرة، مکتبة القرآن. خاقانی، افضلالدین، (1388)، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ نهم، تهران، زوّار. داد، سیما، (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‌نامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی)، چاپ چهارم، تهران، مروارید. رودکی، (1368)، دیوان، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، چاپ چهارم، تهران، صفی‌علیشاه. زرقانی، سیّد مهدی، (1391)، بوطیقای کلاسیک، تهران، سخن. زرّین‌کوب، عبدالحسین، (1383)، آشنایی با نقد ادبی، چاپ هفتم، تهران،سخن. ، (1387)، ترجمۀ فن شعر ارسطو، چاپ ششم، تهران، امیر کبیر. سنایی، (1359)، حدیقة الحقیقه، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران. ، (1382)، حدیقة الحقیقه، به تصحیح مریم حسینی، تهران، نشر دانشگاهی. ، (1388)، دیوان، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چاپ هفتم، تهران، سنایی. سوزنی، (1338)، دیوان، به تصحیح ناصرالدین شاه‌حسینی، تهران، امیرکبیر. صفی‌پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم، (1397)، منتهی‌الارب فی لغات العرب، مقدمه، تصحیح، تعلیق و فهارس علیرضا حاجیاننژاد، تهران، سخن. طوسی، خواجه‌نصیر، (1376)، اساس‌الاقتباس، به تصحیح مدرس رضوی، چاپ پنجم، تهران، دانشگاه تهران. عطّار، محمّد بن ابراهیم، (1386 الف)، اسرارنامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن. ، (1386 ب)، مصیبت‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن. ، (1387)، منطق‌الطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن. ، (1388)، الهی‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن. عنصرالمعالی، قابوس بن وشمگیر، (1378)، قابوسنامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ نهم، تهران، علمی و فرهنگی. قیس رازی، شمس‌الدین‌محمد، (1387)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به تصحیح محمد قزوینی و مدرس رضوی، تهران، زوار. کروچه، بندتو، (1393)، کلیات زیبایی شناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، چاپ دهم، تهران، علمی و فرهنگی. کمیلی، مختار، (1394)، «شعر و شاعری از دیدگاه سنایی»، پژوهشهای ادبی، سال 12، ش 49، 31-55. مجتبایی، فتح الله، (1336)، هنر شاعری (ترجمۀ فن شعر ارسطو)، تهران، بنگاه نشر اندیشه. محبتی، مهدی، (1388)، از معنا تا صورت، تهران، سخن. مولوی، جلال‌الدین محمد، (1371)، مثنوی معنوی (چاپ عکسی)، زیرنظر نصرالله پورجوادی، تهران، نشر دانشگاهی. ، (1378)، کلیّات شمس، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، جلد 1-10، چاپ چهاردهم، تهران، امیرکبیر. : 1388، غزلیّات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران، سخن. ، (1363)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، به اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران، امیرکبیر. میهنی، محمد بن منوّر، (1367)، اسرارالتوحید، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، آگاه. ناصرخسرو، (1357)، دیوان ناصرخسرو، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران. نظامی عروضی سمرقندی، (1327)، چهار مقاله، به تصحیح محمد قزوینی، لیدن، مطبعۀ بریل. نظامی، الیاس بن یوسف، (1388)، شرفنامه، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ، (1389 الف)، اقبال‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. ، (1389 ب)، هفت پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار. همایی، جلال‌الدین، (1376)، مولوی‌نامه (مولوی چه می‌گوید)، چاپ نهم، تهران، هما. همدانی، عین‌القضاة، (1969)، نامه‌های عین‌القضاة، به کوشش عفیف عسیران و علینقی منزوی، تهران، بنیاد فرهنگ. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 594 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 593 |
||