پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,503 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,120,422 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,227,547 |
راهبردهای کاهش آسیب‌پذیری بافت مسکونی در برابر خطر زلزله (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهر تهران) | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 4، دوره 6، شماره 2، تیر 1397، صفحه 265-288 اصل مقاله (1.18 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.225776.657 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا دربان آستانه* 1؛ محسن شیخ‌زاده2؛ سعید بازگیر3 | ||
| 1استادیار گروه جغرافیای انسانی دانشگاه تهران | ||
| 2کارشناس ارشد مخاطرات انسانی دانشگاه تهران | ||
| 3استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| مدیریت مخاطرات در برنامه‌ریزی شهری اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در کاهش حجم آسیب‌های طبیعی و تلفات انسانی دارد. ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در برابر این مخاطرات به‌عنوان عوامل تعیین‌کنندة میزان خطر می‌تواند از ابعاد مختلف، به کاهش خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از وقوع چنین حوادثی منجر شود. مطالعة حاضر با هدف ارائة راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری بافت مسکونی منطقة 6 تهران در برابر زلزله، در دو مرحله صورت گرفت. در مرحلة اول، بافت مسکونی از ابعاد آسیب‌پذیری (بنا، سکونتگاه، فیزیکی، اجتماعی و انسانی) بررسی شد. جامعة آماری این مرحله، سرپرستان خانوارهای منطقة 6 هستند که درمجموع 331 خانوار به نسبت ساختمان‌های مسکونی، با روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی از محله‌های منطقة یادشده انتخاب و بررسی شدند. ابزار اندازه‌گیری در این مطالعه پرسشنامه است که روایی آن به کمک استادان و کارشناسان تأیید شد. پایایی مقیاس‌های آن 682/0 و 792/0 به‌دست آمد و محاسبه و تأیید شد. ارزیابی آسیب‌پذیری با تکنیک‌های فازی، و ارزیابی فضایی با تحلیل‌های فضایی میان‌یابی (کریجینگ) صورت گرفت. درنهایت، با استفاده از روش FUZZY AHP، میزان اهمیت عوامل به‌کاررفته تعیین، و میزان کل آسیب‌پذیری منطقه در پنج بعد آسیب‌پذیری مشخص شد. براساس نتایج پهنه‌بندی آسیب‌پذیری کل، محله‌های امیرآباد، نصرت، قزل‌قلعه، دانشگاه تهران و پارک لاله آسیب‌پذیری کم (6/0-73/0) و محله‌های شریعتی، آرژانتین-ساعی، بهجت‌آباد و گاندی آسیب‌پذیری متوسطی دارند (4/0- 6/0). یافته‌های پژوهش در مرحلة دوم نشان‌دهندة قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهاست. 22 کارشناس و استاد صاحب‌نظر، پرسشنامة این مرحله را مدنظر قرار دادند. درنهایت، با استفاده از مدل SWOT راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری در منطقه ارائه شد. براساس نتایج پژوهش نیز راهبردهای تهاجمی مهم‌ترین راهبردهای شناسایی‌شده هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آسیب‌پذیری؛ بافت مسکونی؛ برنامه‌ریزی راهبردی؛ منطقة 6 شهر تهران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Strategies for Vulnerability Mitigation of Residential Context against the Earthquake (A Case Study for 6th Region of Tehran City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Reza Darban Astane1؛ Mohsen Sheykhzadeh2؛ Saeed Bazgeer3 | ||
| 1Assistant professor of human geography, University of Tehran, Iran | ||
| 2MA in Geography and environment hazard, University of Tehran, Iran | ||
| 3Assistant professor of human geography, University of Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction The hazards management is required in urban planning to reduce human death and casualties resulted from natural and human hazards. Urban vulnerability evaluation based on different dimensions of the factors is important ro determine hazard degree. It can reduce physical frame and socio-economic damage. The vulnerability analysis showed that there are different relations among social, biologic and physical processes which affect the society, namely population growth, urbanism, economic forces and environmental destruction. The research related to vulnerability has a vast range of different hazards in various scales. There are different categories pertaining to vulnerability which help to understand the various aspects of vulnerability. There are three aspects of vulnerability including bio-physical or confronting to hazards, social vulnerability (community and human oriented) and combined aspect. Disharmonic and irregular development in Tehran city together with its establishment in the vicinity of fault and unstable lands will cause enormous losses in the occurrence of a severe earthquake. As the region 6 of Tehran has a centrality in the city and presence of ministries, embassies, higher educational institutes, health centers and general hospitals, large economic companies makes it an important region in the country. In this study, the evaluation of earthquake vulnerability was conducted according to vulnerability of building, residential texture, habitation, physical frame and social and human dimensions. In this regard, the most important research questions are: How was the spatial distribution of vulnerability in physical frame in the region? What were the strategies for reduction of vulnerability of physical frame against the earthquake in the region? The purpose of this research is to introduce strategies for reduction of vulnerability of residential texture in region 6 of Tehran against the earthquake. Methodology In order to find out the vulnerability reduction strategies, the method is conducted in two stages. In the first stage, the vulnerability of residential texture was investigated in different dimensions including building, habitation, physical frame, and social and human aspects. Statistical population was family heads of the region 6 which were 331 families according to the proportion of population of the region. The measurement was conducted by questionnaire and the validity was approved by experts. The validity of awareness, preparedness and reaction against the earthquake were 0.682 and 0.792. The ideas of the experts were used two times in this study. Firstly, we used the opinions of 9 academic people, 4 PhD students in geography and urban planning, 5 academic persons and 3 PhD students in municipality engineering and 3 academic people and 3 MSc students in disaster management. The opinions were used to calculate the weights for FUZZY AHP models. Secondly, the opinions of 6 academic people in geography, 3 academic people in municipality engineering, 5 people in disaster management and 8 people from municipality in different districts of the region 6 of Tehran city were also used to determine strategies for vulnerability reduction. FUZZY technique and Kriging interpolation method were used to evaluate vulnerability and spatial analysis, respectively. In addition, Fuzzy AHP was used to determine the importance of the factors employed and the total vulnerability in the region for five dimensions. Results and discussion The building, habitation, physical frame, social and human dimensions were analyzed to make a zonnation of vulnerability. The results showed that the vulnerability of the Amirabad, Nosrat, Ghezel Ghaleh, University of Tehran and Laleh Park districts were from 0.60 to 0.73 (48 percent out of 100) as the low vulnerability. The values for Shariati, Argentina- Saei, Behjatabad and Gandi districts were ranged from 0.4 to 0.60 (45 percent out of 100) as moderate vulnerability. In the second phase, to recognize vulnerability mitigation strategies, we declared strength, weakness, opportunity and threat using questionnaire for the 22 experts and academic people. Eventually, the strategies of vulnerability mitigation were recommended by SWOT model for the region. The results revealed that the final score was 2.57 for interior factors. Relative stability of building structures has a weight of 0.296, proper distance from the major ways has a weight of 0.284, regular texture and penetrable transit network and proper distance from tributary ways has also a weight of 0.264 as the most important strength points. In addition, the high density of population with a weight 0.112, oldness of buildings with a weight 0.065 and the high percentage of built relative to the surfaces were recognized as the most important weakness points. The final score in the matrix of exterior factors was 2.514. When the score was less than 2.50, it indicates the favorable conditions to reduce vulnerability of physical frame against earthquake. Moreover, the total scores of opportunities and threats were 1.866 and 0.628, respectively. The most important opportunities were high number of educational centers with a 0.156 score. The attitude of respondents to the role of collection and improvement regulation for reduction of earthquake hazard impacts is scored0.152. The tendency for participation in educational courses to prepare against earthquake and the evacuation of the region at night is also scored 0.148 by the respondents. The most important threats were destruction of equipment house with a 0.068 weight, access to first aid box and fire extinguisher with a 0.066 weight, and the existence of installation networks in the region with a 0.064 weight. Conclusion According to cross matrix elements of SWOT analysis, the aggressive type strategies can be selected for this study area. Accordingly, the most important strategies were as follow: 1. Extending the buffer zone for national and transnational buildings due to high density of population in the region for reduction of probability hazards, 2. Widening the passages according to buildings function and density, 3. Transferring vital centers to the places in the vicinity of crisis management center, and 4. Increasing the public awareness to understand damage for enhancing rescue actions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| strategies, Vulnerability, residential context, region 6 of Tehran City | ||
| مراجع | ||
|
آذر، عادل و حجت فرجی، 1387، علم مدیریت فازی، انتشارات مرکز مطالعات و بهره‌وری ایران، تهران. احدنژاد، محسن، 1388، مدل‌سازی آسیب‌پذیر شهرها در برابر زلزله، نمونة موردی: شهر زنجان، رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران. احدنژاد، محسن، قرخلو، مهدی و کرامت‌اله زیاری، 1389، «مدل‌سازی آسیب‌پذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، نمونة موردی: شهر زنجان»، نشریة جغرافیا و توسعه، سال ؟؟؟، شمارة 19، صص 171-198. حاتمی‌نژاد، حسین، عشق‌آبادی، فرشید و حمید فتحی، 1388، «ارزیابی میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای در شهر تهران؛ نمونة موردی: منطقة 10 شهر تهران»، نشریة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال ؟؟؟، شمارة 68، صص 1-20. رحیمی، ناهید و حسین مجتبی‌زاده خانقاهی، 1395، آسیب‌پذیری کالبدی مساکن بخش مرکزی کلان‌شهرها در برابر خطر زلزله (مطالعة موردی: منطقة 6 تهران)، پایان‌نامة دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی. رضایی پرتو، کورش علی، 1384، بررسی آسیب‌پذیری بافت‌های شهری در برابر بلایای طبیعی (زلزله، سیل) و ارائة راهکارهای لازم جهت کاهش اثرات آن؛ نمونة موردی منطقة 1 شهرداری تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیتمدرس، گروه شهرسازی. رهنمایی، محمدتقی و لیلا آقایی، 1388، «نقش شهرداری‌ها در توسعة فضای ورزشی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان؛ مطالعة موردی: منطقة 6 شهرداری تهران»، نشریة انجمن جغرافیایی ایران، سال ؟؟؟، شمارة 22، صص 25-46. روستایی، شهریور و محمدتقی معبودی، 1394، «تحلیل فضایی آسیب‌پذیری اجتماعی مناطق شهری در مقابل زلزله با استفاده از مدل SVI (نمونة موردی: منطقة 2 شهرداری تبریز)»، فصلنامة مطالعات برنامه‌ریزی شهری، سال سوم، شمارة 11، صص 109-129. زنگی‌آبادی، علی، وارثی، حمیدرضا و حسین درخشان، 1389، «تحلیل و ارزیابی عوامل آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله؛ نمونة موردی: منطقة 4 تهران»، فصلنامة امداد و نجات، سال دوم، شمارة 3، صص ؟؟؟. زنگی‌آبادی، علی و نازنین تبریزی، 1385، «زلزلة تهران و ارزیابی فضایی آسیب‌پذیری مناطق شهری»، مجلة پژوهش‌های جغرافیایی، سال ؟؟؟، شمارة 56، صص 115-130. جلیل‌پور، شهناز، 1389، ارزیابی آسیب‌پذیری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده از GIS، نمونة موردی: بافت قدیم شهر خوی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، به راهنمایی دکتر محسن احد نژاد. عرب اله فیروزجاه، علی، 1390، نقش طرح‌های توسعة شهری (جامع و تفصیلی) در کاهش آسیب‌پذیری شهر بابل از زلزله، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیتمدرس. عزیزی، محمدمهدی و میلاد همافر، 1391، «آسیب‌شناسی لرزه‌ای معابر شهری (مطالعة موردی: محلة کارمندان، کرج)»، نشریة هنرهای زیبا، دورة هفدهم، شمارة 51، صص 5-15. عطار، محمدامین، 1390، ارائة الگویی جهت برنامه‌ریزی و مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله؛ مطالعة موردی: منطقة 6 شیراز، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه پیام‌نور مرکز رضوانشهر صدوق استان یزد. فرجی سبکبار، حسنعلی و رضایی نریمیسا محمد، 1396، «نقش راه‌های ارتباطی بر آسیب‌پذیری منطقة 6 شهر تهران و پهنه‌بندی آسیب‌پذیری در مواجه با بحران‌های طبیعی»، مطالعات مدیریت شهری، دورة نهم، شمارة 29، صص 39-54. قدیری، محمود، 1387، رابطة ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب‌پذیری در برابر زلزله؛ مطالعة موردی: محله‌های شهر تهران، پایان‌نامة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیتمدرس. کاویانی راد، مراد، نوزعیم، رضا و علی یساقی، 1392، پیامدهای امنیت ملی زلزلة احتمالی شهر تهران، دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی، تهران، دانشگاه خوارزمی. گیوه‌چی، سعید، 1388، تحلیل و ارائة الگوهای مدیریت در سوانح شهری ناشی از مخاطرات زیست‌محیطی؛ مطالعة موردی: منطقة 6 تهران، رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران. موسی‌وند، جعفر، 1390، تعیین کاربری بهینه در راستای کاهش مخاطرة محیطی زلزله؛ محدودة مطالعاتی: منطقة یک تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محمد سلیمانی، دانشگاه تربیتمعلم. Celik, M., Er, I. D., and Ozok, A. F., 2009, Application of Fuzzy Extended AHP Methodology on Shipping Registry Selection: The Case of Turkish Maritime Industry, Expert Systems with Applications, Vol. ???, No. 36, PP. 190-198. Ebert, A., Kerle, N., and Stein, A., 2009, Urban Social Vulnerability Assessment with Physical Proxies and Spatial Metrics Derived from Air- and Spaceborne Imagery and Gis Data, Net Hazards, Vol. ???, No. 48, PP. 275-294. Ford, J., 2002, Vulnerability: Concepts and Issues; A Literature Review of the Concept of Vulnerability, Its Definition and Application in Studies Dealing with Human-Environment Interactions, Part of Phd Scholarly Field Paper for Course Geog*6100, University of Guelph. Giovinazzi, S. et al., 2008, Enhancing the Reconstruction Process for Road Networks: Opportunities and Challenges for Using Information Technology, Building Resilience Achieving Effective Post-Disaster Reconstruction, 36. Nojima, N., and Sugito, M.,2000, Simulation and Evaluation of Post-Earthquake Functional Performance of Transportation Network, 12 Wcee, 1927/7/A. Hewitt, K., 1997, Regions of Risk, a Geographical Introduction to Disaster, Harlow, Addison Wesley Longman. Kermanshah, A., and Derrible, S., 2016, A Geographical and Multi-Criteria Vulnerability Assessment of Transportation Networks Against Extreme Earthquakes, Journal of Reliability Engineering and System Safety, Vol. ???, No. 153, PP. 39-49. Mon, D. L., Cheng, C. H., and Lin, J. C., 1994, Evaluating Weapon System Using Fuzzy Analytic Hierarchy Process Based on Entropy Weight, Fuzzy Sets And Systems, Vol. ???, No. 62, PP. 127-134. Rashed, T., 2003, Measuring the Environmental Context of Urban Vulnerability to Earthquak Hazards: An Integrative Remote Sensing and Gis Approach, Uc Santa Barbara and San Diego State University. Rashed, T., Weeks, 2003, Assessing Vulnerability to Earthquake Hazards Though Spatial Multicriteria Analysis of Urban Areas. International, Journal Geographical Information Science, Vol. 17, No. 6, PP. 547-576. Trondheim, R. J., 2002, Reducing Disaster Vulnerability Through Local Knowledge and Capacity, Dr.Ing Thesis, Norwegian University, Department of Town and Regional Planning. Weichselgartner, J., 2001, Disaster Mitigation: The Concept of Vulnerability Revisited, Disaster Prevention and Management, Vol. 10, No. 2, PP. 85-94 Wisner, B. et al, 2014, At Risk, Natural Hazards, Second Editiont People’s Vulnerability and Disasters, British Library. Yumarnia Tri., Amaratunga, D., and Richard Haigh, B., 2014, Assessing Gender Vulnerability Within Post-Earthquake Reconstruction: Case Study from Indonesia, Procedia Economics and Finance, Vol. ???, No. 18, PP. 763-771. Zhang W. Xu., and X. Chen X, 2017, Social Vulnerability Assessment of Earthquake Disaster Based on the Catastrophe Progression Method: A Sichuan Province Case Study, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. ???, No. 24, PP. 361–372 Ahadnejad, M., 2009, Vulnerable Modelling of Cities Against Earthquake, Case Study: Zanjan City, Phd Thesis, Urban Planning and Geography, Tehran University. (In Persian) Ahadnejad, M., Gherkhloo, M., and Zeyari, K., 2010, Instructional Vulnerable Modelling of Cities Against Eearthquake Using Hierarchical Analysis Process in Geographical Information System Area. Case Study: Zanjan, Journal of Geography and Development, Vol. ???, No. 19, PP. 171-198. Arab Allah Firozjah, A., 2011, The Role of City Expanding Plans (Comprehensive) to Reduce the Vulnerability Against Earthquake in Babol City, Tarbiat Modares University, Geography and Urban Planning. (In Persian) Attar, M. A., 2011, Giving Procedures to Plan and Locate Somewhere as Atemporary Habitation After Earthquake, Case Study: Shiraz City, Region 6, Yazd PyamNour University, Economy and Geography Msc Thesis. (In Persian) Azizi, M. M., and Homafar, M., 2012, Seismic Vulnerability of City Roads Case Study: Karmandan Neighbourhood, Karaj, Journal of Fine Arts, Vol. ???, No. 5, PP. 5-15. (In Persian) Azar, A., and Faraji, H., 2008, Phase Management Science, Tehran, Iran Center Information and Productivity Population. (In Persian) Faraji Sabokbar H. A., and Rezaee Nerimisa, M., 2017, The Role of Communication Ways on Tehran Region 6 Vulnerability and Delimiting Vulnerability Encounter with Natural Crisi, City Management Studies, Serries 9, Spring 96, No. 29, PP. 39-54. (In Persian) Geivechi, S., 2009, Analysing and Giving Management Procedures in City Events Resulting From Ecological Disasters, Case Study: Tehran, Region 6, Geography and Urbanplaning Mma Thesis, Tehran University. (In Persian) Ghadiri, M., 2008, The Relationship Between Cities Social Construction and the Amount of Earthquake Vulnerability, Case Study: Tehran Neighborhoode, Tarbiatmodares University, Geography and Urban Planning Ma Thesis. (In Persian) Hateminejad, H., Eshgh-Abadi, F., and Fathi, H., 2009, Evaluating the Amout of Seismic Vulnerability in Tehran Case Study: Tehran City Region 10, Human Geoghraphy Research Pooklet, Vol. ???, No. 68. PP. 1-20. (In Persian) Jalilpoor, Sh., 2010, Evaluating Cities Structural Vulnerability Against Earthquake Using Gis, Case Study: Old-Time Buildings, Khoy City, Zanjan University, Geography Team, Ma Thesis, Supervisor Ahadnejad Mohsen. (In Persian) Kaviani Rad, M., Nozaeim, R., and Yesagi, A., 2013, Consequences of National Safety in Tehran Likely Earthquake, Second International Conference of Environmental Dangers, Kharazmi University, Tehran. (In Persian) Mosavand, J., 1390, Determining Optimum Usage Along with Reducing Earthquake Environmental Dangers, Research Region: Tehran, Region 1, MA Thesis, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian) Rahimi, N., and Mojtabazadeh, H., 2016, Structural Vulnerability of House Buildings in the Centet of Metropolices Against Earthquake Case Study: Tehran City Region 6, MA Thesis, Islamic Azad University Thesis, Terhan Center. (In Persian) Rahnamaei, M., and Aghaee, L., 2009, The Role of City Hall in Expanding Sport Clubs for Citizen’s Spare Time Case Study: Tehran City Region 6, Iran Gheography Community Booklet, Vol. ???, No. 25, PP. 22-46. Rahman, N., Ansari, M., and Islam I., 2015, Gis Based Mapping of Vulnerability toe Arthquake and Fire Hazard in Dhaka City, Bangladesh, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. ???, No. 13, PP. 291–300. (In Persian) Rezaei Partoo, K. A., 2005, Evaluting City Planning Vulnerability Against Natural Disasters (Earthquake, Flood) and Giving Necessary Procedures to Reduce the Consequences, Case Study: Tehran City Region 1, Tarbiatmodares University, Ma Thesis Urbanization Team. (In Persian) Roostaei, Sh., and Maboodi, M. T., 2015, Regional Analysing of Civic Vulnerability in Urban Areas Against Earthquake Using Models, Case Study Tabriz City Hall, Region 2, City Planning Studies Quarterly Journal, Vol. 3, No. 11, PP. 109-129. (In Persian) Zanghi-Abadi, A., Varesi, H. R., and Derakhshan, H., 2010, Analysing and Evaluating Vulnerability Elements Against Earthquake in Cities, Case Study: Tehran City Region4, Quarterly Journal Search and Rescue, Vol. ???, No. 3, PP. 123-135. Zanghi-Abadi, A., and Tabrizi, N., 2006, Earthquake and Evaluating Regional Vulnerability in Urban Qreas, Journal of Geographical Research, Vol. ???, No. 56, PP. 115-130. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 651 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,065 |
||