پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,090,987 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,194,939 |
سیر تطوّر جاذبه‌های بصری «ی معکوس» در کتیبههای ثلث از عصر مغول تا صفویه | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 8، دوره 24، شماره 1، فروردین 1398، صفحه 79-92 اصل مقاله (3.42 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2018.240489.665735 | ||
| نویسنده | ||
| شهاب شهیدانی* | ||
| دانشگاه لرستان،گروه تاریخ | ||
| چکیده | ||
| قلم ثلث دارای ارزش‌های بصری والایی در خوشنویسی اسلامی و منطبق با اهداف و کارکرد تزئیناتِ معماری است. بررسی روند تطوّر و تحوّل«ی» معکوس در کتیبههای ثلث نشان می‌دهد که این حرف از دوره ایلخانی تا اوایل عصر صفوی اغلب به صورت کوتاه و مورّب نگاشته می‌شد اما از نیمه عصر صفوی از «ی معکوس شالی یا قطاری » برای تقسیم کرسی بالا و پائین و ایجاد توازن و تعادلِ حروف در کتیبه‌نگاری ثلث استفاده بیشتری شد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با عطف به کار میدانی در خصوص کتیبههای ثلث انجام گرفته است. نتایج این مقاله مویّد آن است که تطوّر «ی» معکوس از نوع کوتاه به بلند (قطاری) مبتنی بر دو عامل ملاحظات خوشنویسی از منظر ترکیب و حُسن همجواری و ضرورت انطباق خط ثلث با جلوه‌های بصریِ معماری اسلامی بوده است. همراه با عوامل گفته شده، از به کار گیری نوع مواد و مصالح، نحوه دورگیری، تراش و ساخت کتیبهها از عصر ایلخانی تا دوره صفوی نیز نباید غافل ماند. مجموع این عوامل، ضمن آنکه کتیبههای ثلث را از منظر ترکیببندی و انسجام کلی حروف و کلمات تقویت می‌کرد، بر زیبایی و هماهنگی این نوع اجرا با ملاحظات بصریِ معماری نیز تأثیر بسزایی نهاد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قلم ثلث؛ کتیبه‌نگاری؛ معماری اسلامی؛ ایلخانان؛ تیموری؛ صفوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A survey of changes in visual attractions of the reverse Y in Sols epigraphs from the Moghol era to Safavid era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| shahab shahidani | ||
| lorestan university. faculaty of history | ||
| چکیده [English] | ||
| The present essay is concerned with one of the most important visual aspects of the Tholth script which is “Y-e- makus” (the reverse Y) in epigraphy which has been reflected in the Iranian architecture. The epigraphs have been created in correlation with the growth and variety of the style Islamic scripts and also the evolution of architecture that has given a significant visual aspect to Islamic art. The Tholth script which replaced the Kufic script since the Migrate sixth century in Islamic epigraphs is one of the most important of the Islamic scripts. Considering the importancee of the scrip it is sometimes called “um-al khotut” (mother of scripts) which has great visual attractions in calligraphy and architecture. Considering the survey of Iranian architecture from the Ilkhanid era until the end of the Safavid era, new experiences were being applied in the Tholth epigraphy and this created the foundation for the creativity of epigrapher An important part of the great works of epigraphy should be seen in light of the overlapping interactions of Calligraphers and architectures that led to the correction and evolution of scripts in Tholth epigraphy. One of these important creativities is the reverse Y in Tholth epigraphy. The reverse Y in Koranic scripts has been executed beautifully which has been used among side of other Islamic scripts. Calligraphers have created great kinds of the reverse Y while considering its function in architectural design and framing. The reverse Y in Ilkhanid Tholth epigraphs were usually scripted in short italic forms. But in later eras specially in the Teimurids they were written in straight, clear and more frequent forms. The necessity of baseline and composition in Islamic calligraphy and also its importance in Tholth epigraphs led to using the reversed Y in new and segmented lower and upper cases and also the division of letters. This feature was seen mainly in the epigraphs of Safavid era, mainly from the time of Shah Abbas the 1st. One of the features in epigraphs of the Safavid era was the using of Tholth more than other styles; thus many architectural sites had Tholth epigraphs . In Tholth epigraphs of this era the visual values of the reversed Y was more vivid. With the application of Qataari Y, Shali or Kamarbandi the context of using these styles on the Y facades of buildings became phenomenal,. Mainly Qataari Y was used on the rings of domes, entrances and Mihrabs. These styles supported the consistency of the building much more than the materials All in all the application of the reversed Y in epigraphs , to its from its primary abstraction to italicization, to its glorious era in the Safavids was in harmony with the aesthetic needs of both architects and calligraphers The current of the visual and aesthetics of the reverse Y in epigraphy witnessed a change from the diagonal and short Y to the reveres belt Y, which was based on observations, architectural experiences, calligraphy. A process that was of course time consuming | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| the sols script, epigraphy, Islamic Architecture, Ilkhanid, Teymori, Safavid | ||
| مراجع | ||
|
ابنندیم، اسحاق (1366)، الفهرست، ترجمة محمدرضا تجدّد، نشر اساطیر، تهران. احسان اوغلو، اکملالدین (1997)، الخط العربی،فعالیات ایام الخط العربی، بیتالحکمه قرطاج. اصفهانی، میرزاحبیب (1369)، تذکرة خطّ و خطّاطان، ترجمة رحیم چاوشاکبری، بیجا، تهران.
قدسی منوچهر (1388)، خوشنویسی در کتیبههای اصفهان، انتشارات گلها، اصفهان. قمی،قاضی احمد (1366)، گلستان هنر، بهتصحیح احمدخوانساری، منوچهری، تهران. کاربونی، استفانو و توکوماسویا (1381)، کاشیهای ایرانی، موسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران. کاووسی، ولیالله (1389)، تیغ و تنبور، هنر دوره تیموریان به روایت متون، موسسه متن (انتشارات فرهنگستان هنر) ، تهران. کیانمهر، قباد و بهاره تقوی نژاد (1390)، مطالعه تطبیقی مضامین کتیبههای کاشیکاری مدرسه چهارباغ اصفهان و باورهای عصر صفویه، مجله پژوهشهای تاریخی دانشگاه اصفهان، دوره 3، ش2، صص133-154. کیانی، محمد یوسف (1388)، تاریخ هنرمعماری ایران در دوره اسلامی، سمت، تهران. لین، جورج (1389)،ایران در اوایل عهد ایلخانان (رنسانس ایرانی)، ترجمه ابوالفضل رضوی، امیرکبیر، تهران. لینگز، مارتین (1377)، هنر خط وتذهیب قرآنی،ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات گروس،تهران. ماهر النقش، محمود (1370)، خط البنا، سروش،تهران. مایلهروی، نجیب (1372)، کتابآرایی در تمدّن اسلامی(مجموعهرسائلدر زمینه خوشنویسی، مرکب سازی، کاغذگری، تذهیب و تجلید)، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. مصحف بهارستان (1388)، قرآنهای نفیس در کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، انتشارات مجلس، تهران. مکینژاد، مهدی (1388)، سیر تحوّل کتیبههای ثلث در معماری ایران، از صفویه تا قاجار، نگره، دوره 4، ش 13، صص29-40. مکینژاد، مهدی، حبیبالله آیتاللهی و محمدمهدی هراتی (1388)، تناسب و ترکیب در کتیبه محراب مسجد جامع تبریز، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، ش40، صص81-88. موسوی جزایری، سید محمد (1390)، سنگ نوشته های ثلث، انتشارات آبان، تهران. میرزا ابوالقاسمی (1387)، کتیبههای یادمانی فارس، فرهنگستان هنر، تهران. میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق (1394)، آداب مهرنویسی در دوره اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تهران. ناجی زیدان، زینالدّین (2009)، بدائع الخط العربی، دارالامعرفه، لبنان. نصرآبادی، محمد طاهر (1378)، تذکره نصرآبادی، به تصحیح احمد مدقّق یزدی، تهران. همایی، جلالالدین (1375)، تاریخ اصفهان (مجلد هنر و هنرمندان)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران. هنرفر، لطفالله (1350)، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، انتشارات ثقفی، اصفهان. ویلبر، دونالد و لیزا گلمبک و دیگران (1374)، معماری تیموری در ایران وتوران، ترجمه کرامتالله افسر، محمدیوسف کیانی، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. یوسفی، حسن و ملکه گلمغانیزاده اصل (1386)، هنرهای شیعی در مجموعه تاریخی و فرهنگی شیخ صفی الدین اردبیلی، انتشارات یاوریان، اردبیل. Gharipor, Mohammad & Irvin Cemil Schich (2013), Calligraphy and architecture in the Muslim world, Edinbutgh University Press, Scotland.
Mansour, Nasser (2011), Sacred script muhaqqaq in Islamic calligraphy, I.B.Tauris, London.
1400Yilinda Kurane – kerim (2010), Antik A. Ş Kültür yayınlar, Istanbul.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 558 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,543 |
||