پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,758 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,123,953 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,891,588 |
واکاوی همدید مخاطرۀ تگرگ در شهرستان بجنورد | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 2، دوره 5، شماره 4، دی 1397، صفحه 339-358 اصل مقاله (1.23 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2019.273487.431 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید بازگیر* 1؛ علیرضا ایلدرمی2؛ قربان صابر3؛ احمد ارشادی4؛ حمید نوری5 | ||
| 1استادیار و عضو هیأت علمی گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار و عضو هیأت علمی گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر. | ||
| 3دانشجوی دکتری پژوهشکدۀ انگور و کشمش، دانشگاه ملایر. | ||
| 4دانشیار و عضو هیأت علمی گروه علوم باغبانی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینای همدان. | ||
| 5استادیار و عضو هیأت علمی گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر. | ||
| چکیده | ||
| تگرگ یکی از مخاطرات جوی است که به‌سبب ناپایداری‌های جوی توسط ابرهای کومولونیمبوس و فعالیت شدید توفان‌های تندری بیشتر در فصل‌های بهار و پاییز رخ می‌دهد. بیشترین خسارت، ناشی از بارش تگرگ در بخش کشاورزی است که همه‌ساله مقدار زیادی از محصولات باغی و زراعی در اثر این پدیدۀ مخرب از بین می‌رود. در این مطالعه به‌منظور بررسی و تحلیل همدید سازوکار مؤثر بر شرایط رخداد تگرگ در شهرستان بجنورد از روش تحلیل خوشه‌ای طی دورۀ آماری (1396- 1356) استفاده شده است. چهار الگو در شکل‌گیری تگرگ شناسایی شد: 1. کم‌فشار دریای خزر؛ 2. کم‌فشار پاکستان/ پرفشار آزور؛ 3. پرفشار دریای خزر/ کم‌فشار عربستان؛ 4. پرفشار شمال دریای خزر/ کم‌فشار پاکستان. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی پدیدۀ تگرگ در ماه‌های فروردین و اردیبهشت در منطقه رخ داده است. در یک جمع‌بندی می‌توان گفت تشکیل سامانه‌های کم‌فشار و پرفشار در شمال و جنوب منطقه و تقویت جریان‌های نصف‌النهاری روی منطقه که سبب فرارفت رطوبت دریاهای عمان و خزر در ترازهای 850 و 700 هکتوپاسکال می‌شود در بیشتر الگوها سبب تقویت حرکات صعودی و جو ناپایدار و تشکیل پدیده تگرگ شده است. از طرف دیگر ریزش هوای سرد عرض‌های بالا و صعود هوای گرم عرض‌های پایین روی منطقه در تشدید شیو دمایی و تقویت صعود روی منطقه از دیگر عوامل رخداد تگرگ بوده است. همچنین بیشترین رخداد تگرگ زمانی رخ داد که الگوی کم‌فشار پاکستان و پرفشار آزور بر منطقه استیلا داشته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الگوی جوی؛ تحلیل خوشه‌ای؛ تگرگ؛ همگرایی شار رطوبت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Synoptic Analysis of Hail Hazard in Bojnoord City, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Saeed Bazgeer1؛ Alireza Ildoromi2؛ Ghorban Saber3؛ Ahmad Ershadi4؛ Hamid Nouri5 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Physical Geography, Faculty of Geography, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor, Department of Rangeland and Watershed Management, College of Natural Resources and Environment, Malayer University | ||
| 3PhD Student, Research Institute of Grape and Raisin, Malayer University | ||
| 4Associate Professor, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, University of Bu-Ali Sina (Avicenna) | ||
| 5Assistant Professor, Department of Rangeland and Watershed Management, College of Natural Resources and Environment, Malayer University | ||
| چکیده [English] | ||
| Hail is one of the most important atmospheric phenomenon, which occurred during Spring and Fall seasons due to atmospheric instability caused by cumulonimbus clouds and severe thunder storms. The most damages in agricultural sector is due to hail, which caused lost in horticultural and agronomy productions each year. In order to investigate synoptic mechanism on hail occurrence conditions, a cluster analysis was performed according to Bojnoord weather station data. To perform classification and subsequent calculations, the sea level pressure (SLP) and the geopotential height of 500 hPa for 26 days were extracted using programming in the Grad's software. Regarding the mechanism and performance of atmospheric systems in creating hail phenomena in the area, four patterns were identified in the formation of the hail, including: 1) low pressure in the Caspian Sea; 2) low pressure in Pakistan and high pressure in Azores; 3) high pressure Caspian Sea and low pressure in Saudi Arabia; and 4) high pressure in north of the Caspian Sea and Low Pressure of Pakistan. The results showed that the months of April and may had the most hail cases during the studied period. Overall, formation of low and high pressure systems in north and south of the region and enforcement of meridional flows cause a moisture advection from the Gulf of Oman and Caspian Sea in geopotential heights of 850 and 700 hPa. In addition, falling cold air from upper latitudes and lifting of warm air cause a gradient temperature on the area and hence occurrence of hail phenomenon. The region experience more hail phenomenon when low pressure in Pakistan and high pressure in Azores were dominant on the area. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Hail, Atmospheric Pattern, Cluster Analysis, Moisture Flux Convergence | ||
| مراجع | ||
|
[1] امیدوار، کمال؛ صفرپور، فرشاد؛ و زنگنه اینانلو، اسماعیل (1392). «بررسی و تحلیل همدیدی سه رخداد تگرگ شدید در استان فارس»، جغرافیا و توسعه، ش 30، ص 178- 155. [2] امینی، لیلا؛ و بروجنی، محمد‌رضا (1382). «بررسی همدیدی- ترمودینامیکی بارش تگرگ در استان اصفهان»، یازدهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران. [3] بداق جمالی، جواد؛ جوانمرد، سهیلا؛ و فاتح، شاهرخ (1388). «بررسی پدیدۀ تگرگ در ایران، روش‌های کنترل و مقابله با تگرگ»، چهاردهمین کنفرانس ژئوفیزیک، تهران. [4] خوش‌اخلاق، فرامرز؛ محمدی، حسین؛ و شمسی‌پور، علی‌اکبر (1391). «واکاوی همدید بارش تگرگ فراگیر در شمال غرب ایران»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، ش 2، ص 69- 55. ]5[ خوشحال دستجردی، جواد؛ نظری، عبدالقدیر؛ و عبدی، ابوطالب (1394)، «تحلیل ترمودینامیک - همدید رخداد تگرگ روز 20 مهرماه 1389 در شهر گرگان»، مجلۀآمایشجغرافیاییفضا، ش 22، ص 244-225. ]6[ خیری، هوشنگ؛ مقامی مقیم، غلامرضا؛ و حسینی صدیق، سید محمود (1394). «بررسی توفان تندری شهر بجنورد»، چهارمین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی. [7] سازمان هواشناسی کشور (1387). مجموعه دستورالعمل کدها و روش‌های دیدبانی سطح زمین (سینوپ). [8] سیف، مهرزاد (1375). بررسی توزیع بارش تگرگ در ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، مؤسسۀ ژئوفیزیک، دانشگاه تهران. ]9[ صلاحی، برومند؛ و عالی جهان، مهدی ( 1394). «استخراج و تحلیل الگوهای سینوپتیک منجر به توفان‌های تندری دشت اردبیل»، پژوهش‌هایجغرافیایطبیعی، دورة 47، ش 3، ص 419-399. [10] عبد‌منافی، دینا (1382). بررسی شاخص ناپایداری و برش قائم و وضعیت رطوبتی هنگام نزول تگرگ، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و فنون دریایی. [11] فرج‌زاده، منوچهر (1392). مخاطراتاقلیمیایران. تهران: سمت. [12] قائمی، هوشنگ (1386). هواشناسی عمومی. تهران: سمت. [13] قربانی، اعظم (1385). تحلیل و بررسی پدیدۀ تگرگ و طبقه‌بندی ابر با استفاده از RS و GIS در حوضۀ زاینده‌رود. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. [14] قندهاری، شهرزاد (1385). بررسی امکان شبیه‌سازی بارش‌های شدید حاصل از سلول همرفتی با استفاده از مدل MM5 و مقایسۀ نتایج به‌صورت موردی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم جغرافیا، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات. [15] قویدل رحیمی، یوسف (1395). نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم. تهران: سها دانش. [16] لشکری، حسن؛ و امینی، میترا (1389). «تحلیل سینوپتیک و پهنه‌بندی بارش تگرگ در خراسان بزرگ برای دورۀ آماری (1996- 2005)»، جغرافیا و برنامه‌ریزی، ش 31، ص 108- 51. ]17[ مجرد، فیروز؛ کوشکی، سمیرا؛ معصوم‌پور، جعفر؛ و میری، مرتضی (1396). «تحلیل شاخص‌های ناپایداری توفان‌های تندری در ایران با استفاده از داده‌های بازتحلیل»، نشریۀتحلیلفضاییمخاطراتمحیطی، ش 4، ص 48-33. ]18[ محمدی، حسین؛ خزایی، مهدی؛ ماهوتچی، محمد‌حسین؛ و عباسی، اسماعیل (1395). «تحلیل همدیدی توفان‌های تندری مخرب اصفهان»، دانش مخاطرات، ش 2، ص 170-155. ]19[ مارتین، جاناتان (1388). دینامیکجودرعرضمیانه، ترجمۀ سید ابوالفضل مسعودیان، تهران: سمت. [20] میرموسوی، سید حسین؛ و اکبر‌زاده، یونس (1388). «مطالعۀ شاخص‌های ناپایداری در تشکیل تگرگ در ایستگاه هواشناسی تبریز»، فضای جغرافیایی، ش 9، ص 108-95. [21] ------------------------------------- (1389). «مطالعۀ زمانی و مکانی بارش تگرگ در فصل رشد گیاهان؛ مطالعۀ موردی: استان آذربایجان شرقی»، مجلۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، ش 33، ص 190-175. ]22[ میرموسوی، سیدحسین؛ حیدری منفرد، زهرا؛ و شفیعی، شهاب (1394). «تحلیل ترمودینامیکی پدیدۀ تگرگ در شمال غرب کشور (2009-1992) و ارائۀ مدل ناپایداری»، فصلنامۀعلمی- پژوهشیاطلاعاتجغرافیایی، ش 101، ص 198-183. ]23[ وزارت کشور (1395). مجموعه گزارش‌های اولیۀ خسارت تگرگ به بخش کشاورزی. سازمان مدیریت بحران کشور. ]24[ هاشمی دوین، مهری؛ و الهی گل، علی (1394). «تحلیل چند توفان تندری بجنورد با استفاده از داده‌های سودار»، چهاردهمین کنفرانس دینامیک شاره‌ها، دانشگاه بیرجند. [25] یارنال، برنت (1385). اقلیم‌شناسی همدید و کاربرد آن در مطالعات محیطی. ترجمۀ سید ابوالفضل مسعودیان، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
]26[ Allen, J. T., Karoly, D. J., & Walsh, K. J ( 2014). “Future Australian Severe Thunder storm Environments ”, Part I: A Novel Evaluation and Climatology of Convective Parameters from Two Climate Models for the Late Twentieth Century. Journal of Climate, vol 27: pp 3848- 3868.
]27[ Changnon, S. A., (1962). “Areal Frequencies of Hail and Thunderstorm Days in Illinois”, Monthly Weather Review, vol 17: pp519-524.
[28] Cheng, L., English, M., & Wong, R (1985). “Hailstone size distributions and Their Relationship to Storm Thermodynamics”, Journal of Climate and Applied Meteorology , vol 24: pp 1059-1067.
]29[ Dou, J., Wang, Y., Bornstein, R., & Miao, S (2015). “Observed Spatial Characteristics of Beijing Urban Climate Impacts on Summer Thunderstorms”, Journal of Applied Meteorology and Climatology, vol 54: pp 94-105.
]30[ Lott, F (1999). “Alleviation of stationary biases in a GCM through a mountain drag parameterization scheme and a simple representation of mountain lift forces”, Monthly Weather Review, vol127: pp788-801
]31[ Nieto, R., & Coauthors, L (2005). “Climatological features of cutoff low systems in the Northern Hemisphere”, Journal of Climate, vol 18: pp 3085-3103.
]32[ Sioutas, M., & Flocas H )2003(. “Hailstorms in Northern Greece: Synoptic Patterns and Thermodynamic Environment” Journal of Theoretical Applied Climatology, vol 75: pp189–202.
]33] Sterling, R (2003). “Trend in U.S Climate during the twentieth century”, Journal of Theoretical Applied Climatology, vol 2: pp182-201. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 495 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 359 |
||