پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,502 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,119,214 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,225,569 |
سازمان اداره استیفا و نظام مالیاتی ایران در عهد ایلخانان بر اساس کتاب المرشد فی الحساب | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 1، دوره 51، شماره 1، شهریور 1397، صفحه 7-26 اصل مقاله (307.17 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2019.226634.653746 | ||
| نویسندگان | ||
| سید مصطفی حسینی* 1؛ علی بیات2 | ||
| 1دانشجوی دکتری رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| از جمله منابعی که معمولاً در مطالعات تاریخی کمتر به آنها توجه می‌شود، متون آموزشی هستند که با هدف راهنمایی متصدیان و شاغلان دیوان‌های مختلف نگاشته می‌شدند. شناسایی و بهرهوری از این دست منابع، می‌تواند در شناخت تاریخ اقتصادی و اداری بسیار راهگشا باشند. المرشد فی الحساب، به زبان فارسی، نوشتۀ حسن بن علی قاسانی (کاشانی)، یکی از نمونه‌های متون آموزشی فنّ استیفا یا حسابداری دیوانی، در دور، ایلخانی نگاشته شده است. در پژوهش حاضر، ضمن معرفی اجمالی و بیان ارزش تاریخی کتاب، جایگاه آن در شناخت نظام مالیاتی و ادارۀ دیوان استیفاء در عهد ایلخانان غیر مسلمان (654-694هـ) بررسی خواهدشد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در ساختار جدید نظام مالیاتی ایران، مال، تمغا و قبچور سه منبع اصلی درآمدهای مالیاتی حکومت بود. دیگر آنکه، به دنبال تغییر نظام مالیاتی، دیوان استیفا نیز با وضع قوانین جدید مالیاتی و ابداع شیوه نوین در ثبت محاسبات، ایجاد دفاتر مالی و مشاغل -مناصب دیوانی متناسب با نظام جدید تغییر و تحولاتی را تجربه کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| المرشد فی الحساب؛ اداره استیفا؛ آموزش فن استیفا و سیاقت؛ نظام مالیاتی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Istīfā Organization Office and Iranian Taxation System under the Ilkhanid based on al-Murshid fī al-Ḥisāb | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Hoseini1؛ Ali Bayat2 | ||
| 1PhD Students, University of Tehran | ||
| 2Associated Prof., University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Among the sources that were usually addressed less in historical studies, one educational texts that originally were written to guide officers and employees of the Court. The identification and use of these sources can be very helpful in economic and administrative reconstruction of history. Al-Murshed fī al-Ḥisāb written in Persian by Ḥasan ibn Alī Qāsānī (kāshānī) is one of the examples of educational texts on technique of Istīfāor court accounting in the Ilkhanid period. The present study introducing the historical value of the book, while examines its place in the tax system and the administration of Dīvān-i- Istīfā in the period of the non-Muslim Ilkhanid (654-694). The findings of the research show that in the new structure of the Iranian tax system, Māl, Tamghā and Ghebchor were the three main sources of tax revenues of the government. In addition to changes in the tax system, Dīvān-i- Istīfā also experienced changes in tax laws and the way of recording the calculations and business-offices bureau according to the new system. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| al-Murshed fī al-Ḥisāb, educational technique of istīfā and Syaqt, Financial system, the Dīvān-i- Istīfā | ||
| مراجع | ||
|
افشار، ایرج، «تازه‌ها و پاره‌های ایرانشناسی(52)»، مجله بخارا، شماره 53، صص 177-206، 1385. ایرانی، نفیسه و علی صفری آق قلعه، کهن ترین فرهنگ نامه فارسی در دانش استیفا: تصحیح و تحلیل بخش لغات و مصطلحات المرشد فی الحساب، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول، 1395. بناکتی، ابوسلیمان داوود بن ابی الفضل محمد، روضه اولی الالباب فی معرفه التواریخ و النساب، تاریخ بناکتی، تصحیح جعفر شعار، تهران: انجمن آثار ملی، 1348. پطروشفسکی، ا.پ، «جریان‌های اجتماعی-اقتصادی دوره ایلخانان»، تاریخ اجتماعی – اقتصادی ایران در دوره مغول، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر اطلاعات، 1366. حسن بن علی، المرشد فی الحساب، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت 21852، تالیف 691ق. خواجه نصیرالدین طوسی، «رساله خواجه نصیرالدین»، تاریخ شاهی قرن 8هـ، مؤلف ناشناخته، تصحیح محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 2535. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377. رشید الدین فضل الله همدانی، جامع التواریخ، تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: نشر البرز، 1373. رضوی، سید ابوالفضل، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1388. شمس منشی، محمد، دستور الکاتب فی تعیین المراتب، تصحیح عبدالکریم اوغلی علیزاده، مسکو: انتشارت فرهنگستان علوم جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربیجان، 1976. صدق آمیز،هاشم، «نقدی بر رساله فلکیه اثری ارزشمند اما کمتر شناخته شده»، مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 6 و 7، صص 18-22، اردیبهشت 1377. صفری آق قلعه، علی، «بررسی کتابشناسانه آثار استیفاء در دوره اسلامی»، مجله پیام بهارستان: ویژه نامه مالیه و اقتصاد، شماره 1، صص 11-95، 1392. فروغ اصفهانی، محمد مهدی، فروغستان دانشنامه فن استیفاء و سیاق (تالیف 1258 ق)، به کوشش ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب، 1378. فلک علاء تبریزی، عبدالله بن علی، قانون السعاده در سیاقت، تحقیق میر کمال نبی پور، دانشگاه گوتینگن، 1973. مازندرانی، عبدالله بن محمد بن کیا، رساله فلکیه، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت 6541، تالیف تقریبا 865هـ.. همو، رساله فلکیه در علم سیاقت، به تصحیح واتر هینس، ویس بادن، انتشارات هیئت مستشرقین، 1952. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 681 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 659 |
||