تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,096,505 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,203,535 |
بررسی و اولویتسنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره ی قاجار منطقه سیستان ایران با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه ANP | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 8، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 20، مهر 1398، صفحه 133-152 اصل مقاله (856.88 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.73111 | ||
نویسندگان | ||
محمد ابراهیم زارعی1؛ سید رسول موسوی حاجی2؛ نغمه بهبودی* 3 | ||
1استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان | ||
2استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران | ||
3استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
شناسایی و اولویت سنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره قاجار منطقه سیستان نیاز به بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار (طبیعی و انسانی) با استفاده از روش ها، تکنیک ها و مدل های متناسب دارد، ازاینرو هدف مقاله حاضر، بررسی و اولویت سنجی معیارها و شاخص های موجود، برای تعیین مرکزیت سکونتگاه های مذکور (9 مورد) با استفاده از مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (ANP) است. در این راستا، سؤال پژوهش اینگونه طرح می شود؛ که کدام سکونتگاه قلعه ای در دوره قاجار، نقش مرکزیت سیاسی، بیشتری در سیستان داشته است؟ روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و تاریخی_تطبیقی و مبتنی بر مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) و بررسی های میدانی است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای ArcGIS و Super Decisions استفاده شد. نتایج نشان می دهد؛ بیشترین امتیاز اولویت سنجی در کل سکونتگاه های قلعه ای مربوط به گزینه «سکوهه» با امتیاز (0.233) است، از معیارهای «عوامل محیط طبیعی» با رتبه اول در گزینه «شیب نسبی در برابر سیلاب» (0.388) و کسب رتبه دوم از گزینه «دسترسی به شبکه هیدروگرافی هیرمند» (0.217) درواقع در این گروه معیاری، بیشترین امتیاز را کسب نموده است، همچنین از معیارهای «عوامل محیط انسانی» با کسب امتیاز اول در گزینه «وسعت سکونتگاه قلعه ای» (0.473) در جایگاه برتر قرار گرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
سیستان ایران؛ سکونتگاه های قلعه ای؛ قاجار؛ GIS. مدل ANP | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Investigating and Prioritizing the Centrality (political) of Qajar Period Castle Settlements in Sistan Region of Iran Using the ANP Model | ||
نویسندگان [English] | ||
Mohammad Ebrahim Zarei1؛ SeyyedRasool MousaviHaji2؛ Naghmeh Behboodi3 | ||
1Professor, Department of Archaeology, University of Bu-AliSina, Hamedan, Iran | ||
2Professor, Department of Archaeology, University of Mazandaran | ||
3Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Zabol | ||
چکیده [English] | ||
Investigating and prioritizing the centrality (political) of the Qajar fortified settlements areas in Sistan region of Iran requires studying effective environmental factors (natural and human) using appropriate methods, techniques and models. Therefore, the purpose of this paper is to investigate and prioritize existing criteria and indicators to determine the centrality of these settlements (9 cases) using the Analytic Network Process (ANP) model. In this regard, the research question is: Which castle settlement in the Qajar period played a more central political role in Sistan? The methodology used in this research is descriptive-analytical and comparative-historical and based on documentary (library) studies and field surveys. ArcGIS and Super Decisions software were used for data analysis. The results show that the highest priority rating in all castle settlements belongs to the "Sekuheh" option with a score of (0.233). Of the criteria “natural environmental factors” the option “relative slope against flood” (0.388) ranked first and the option “access to the hydrographic network of Hirmand” (0.217) gained the second rank and highest scores in this criterion group. Besides, gaining the top score in the option “the extent of castle settlement” (0.473), the criterion “human environmental factors” ranked top. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Sistan of Iran, Castle Settlements, Qajar, GIS, the ANP Model | ||
مراجع | ||
براهیمزاده، عیسی (1381)، مدخلی بر جغرافیای تاریخی و موقعیت ژئوپلیتیک سیستان، نخستین همایش ملی ایرانشناسی، مقالات تاریخ و جغرافیای تاریخی، صص 1-23. ابراهیمزاده، عیسی (1389)، سیستان خاستگاه مدنیت و شهرنشینی در شرق ایران، ناشر سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، زمستان 1389، تهران، ص 428. احمدی کرویق، حسن (1394)، جغرافیای طبیعی تاریخی سیستان، انتشارات مازیار، چاپ اول، تهران، ص 581. احمدی، حسن (1378)، جغرافیای تاریخی سیستان، سفر با سفرنامهها (کریستی، کانلی، فریه، اسمیت، گلد اسمید، راولینسون، سایکس، مکماهون، هانتینگتون، لندور، تیت و آنندال)، چاپ اول، ناشر؛ مؤلف، ص 971. احمدی، سید عباس، موسوی، الهام سادات و رحیمی هرآبادی، سعید (1393)، هیدروپلیتیک شرق کشور و چالشهای امنیتی آینده، فصلنامه دانش انتظامی خراسان جنوبی، سال سوم، شماره 3، پیاپی 10، پاییز 1393، صص 9-20. افشار سیستانی، ایرج (1392)، امنیت پایدار در جنوب خاوری ایران، نشریه خراسان بزرگ، سال چهارم، شماره 13، زمستان 1392، صص 9-18. افشاریان، امیرعلی (1386)، گزینش استراتژیهای مدیریت دانش با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP)، مجله بهبود مهندسی صنایع استان اصفهان، سال نهم، شماره 23، صص 8-11. بدیعی ازنداهی، مرجان، رحیمی هرآبادی، سعید و گودرزی مهر، سعید (1390)، نقش تغییرات مورفولوژی رودخانه مرزی هیرمند در روابط سیاسی ایران و افغانستان، مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 78، زمستان 1390، صص 197-220. بهرامنیا، محسن، خسروزاده، علیرضا و اسمعیلی جلودار، محمد اسماعیل (1392)، تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطههای نوسنگی، مس و سنگ شهرستان اردل، چهارمحال و بختیاری، دوفصلنامه مطالعات باستانشناسی، دوره 5، شماره 2، پاییز و زمستان 1392، صص 21-37. توسلی، محمدمهدی (1389)، ایران، شبهقاره و چین (نقش راههای ارتباطی در پیوندهای فرهنگی – تجاری، بر اساس مدارک باستانشناختی)، فصلنامه مطالعات شبهقاره، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال دوم، شماره 2، بهار 1389، صص 7-20. تیت، جی. پی (1362)، سیستان، به اهتمام رئیسالذاکرین، غلامعلی، انتشارات ادارهی حفظ و احیای میراث فرهنگی و ادارهی کل ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان، چاپ اول، چاپخانه سعید، مشهد، ص 342. جوزی، زهره و مهرآفرین، رضا (1392)، سلسله مراتب و ارتباط فضایی محوطههای اشکانی دشت سیستان، مجله مطالعات باستانشناسی، دوره 5، شماره 2، پاییز و زمستان 1392، صص 59-77. حاجلو، سعید امیر (1393)، تبیین نقش متغیرهای بومشناسی در حیات شهر اسلامی جیرفت، دوفصلنامه پژوهشهای باستانشناسی ایران، دوره 4، شماره 7، پاییز و زمستان 1393، صص 173-192. حشمتی جدید، مهدی، بشارتی، محمدرضا و زارعی، غلامرضا (1393)، ملاحظات دفاعی – امنیتی آمایش سرزمین در کشور (مطالعه موردی؛ جنوب شرق کشور)، فصلنامه مدیریت و پژوهشهای دفاعی دانشکده و پژوهشکده دفاعی (دافوس)، سال سیزدهم، شماره 75، بهار و تابستان 1393، صص 109-129. حیدریان، محمود (1392)، تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی استقرارهای پیش از تاریخی دشت سنقر، دوفصلنامه پژوهشهای باستانشناسی ایران، دوره 3، شماره 4، بهار و تابستان 1392، صص 139-152. خانعلی، حمید، رضالو، رضا و همتی ازندریانی، اسماعیل (1395)، مطالعه تطبیقی راههای تجاری و نقش قلاع نظامی بر پیشرفت تجارت منطقهای و فرامنطقهای شمال غرب ایران در دورهی اسلامی (مطالعه موردی شهرستان کوثر در استان اردبیل)، دوفصلنامه پژوهشهای باستانشناسی ایران، دوره 6، شماره 10، بهار و تابستان 1395، صص 193-210. دانشکار، آراسته (1385)، استفاده از تصاویر ماهوارهای در تشخیص آب ماندگی و شوری خاک (مطالعه موردی در دشت سیستان)، چهارمین کارگاه فنی زهکشی، 18 آبان 1385، صص 95-111. رحمانیان، داریوش و براقی، فضلالله (1389)، جایگاه مسأله آب هیرمند در مناسبات ایران و افغانستان در دوره رضاشاه، نشریه تاریخ ایران، شماره 5، پیاپی 64، بهار 1389، صص 37-70. رنجبر، محسن، ایرانمنش، فاضل و دهقان، علیرضا (1384)، نقش بلاهای سیستان در گسترش طوفانهای غبارزا (با استفاده از تصاویر ماهوارهای)، مجله جغرافیا (نشریه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران)، دوره جدید، سال سوم، شماره 6 و 7، پاییز و زمستان 1384، صص 73-86. زمردیان، محمدجعفر و پورکرمانی، محسن (1367)، بحثی پیرامون ژئومورفولوژی استان سیستان و بلوچستان (2)، ویژهنامه آب و خاک زابل، مجله تحقیقات جغرافیایی، تابستان 1367، شماره 9، صص 100-121. عزیزی، حمید و کریمیان، حسن (1394)، نقش بازرگانان در بافت تاریخی شهر یزد در عصر قاجار، فصلنامه علمی – پژوهشی تاریخ اسلام، سال شانزدهم، شماره 1، پیاپی 61، بهار 1394، صص 231-243. کریم کشته، محمدحسین، کوپاهی، مجید و کیمیا، امیر جواد (1380)، استفاده بهینه از آب رودخانه سیستان (مطالعه موردی؛ بخش شیب آب)، نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، شماره 35، پاییز 1380، صص 197-210. کریمیان، حسن، جاوری، محسن و منتظر ظهور، مهدی (1391)، تحلیل الگوی استقراری شهرستان سمیرم در دوره انتقال از ساسانیان به قرون اولیه اسلامی، فصلنامه نامهی باستانشناسی، دوره 2، شماره 2، بهار و تابستان 1391، صص 63-80. مقصودی، مهران، زمانزاده، سید محمد، فاضلینشلی، حسن، یوسفی زشک، روحالله، چزغه، سمیرا و احمدپور، حجتالله (1392)، تأثیر شبکه زهکشی بر مکانگزینی استقرارگاههای پیش از تاریخ، مطالعه موردی؛ تپههای میمون آباد، دوفصلنامه مطالعات باستانشناسی، دوره 5، شماره 2، پاییز و زمستان 1392، صص 145-161. مقصودی، مهران، شرفی، سیامک و شرفی، فاطمه (1393)، عوامل طبیعی تأثیرگذار بر الگوی پراکنش سایتهای باستانی دشت سیلاخور، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، سال 12، شماره 22، بهار و تابستان 1393، صص 171-190. موسوی حاجی، سیدرسول، مهرآفرین، رضا و علاییمقدم، جواد (1389)، بررسی ویژگیهای محیطی شهر تاریخی زاهدان کهنه، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 20، زمستان 1389، صص 79-96. موسوی کوهپر، سید مهدی، حیدریان، محمود، آقایاری هیر، محسن، وحدتینسب، حامد، خطیبشهیدی، حمید و نیستانی، جواد (1390)، تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطههای باستانی استان مازندران، نشریه پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 75، بهار 1390، 1-17. مومنی منصور و آتشسوز علی (1386)، ارائه مدل ترکیبی GP-ANP جهت طرحریزی محصول در QFD، فصلنامه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 4، صص 41– 74. مهندسین مشاور طاش (1385)، طرح جامع شهر زابل، سازمان مسکن و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان. نادی، زهرا (1395)، رقابتهای تجاری بریتانیا و روسیه در خراسان و سیستان در دوره قاجار، نشریه خراسان بزرگ، سال هفتم، شماره 22، بهار 1395، صص 53-62. نیکنامی، کمالالدین و ده پهلوان، مصطفی (1392)، شکلگیری راه ابریشم در پرتو امنیت (مطالعه موردی؛ آثار و یافتههای باستانشناختی پیرامون جاده از سمنان تا گرمسار)، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال نهم، شماره 2، تابستان 1392، صص 230-255. هدین، سون اندرسون (1381)، کویرهای ایران، ترجمه؛ رجبی، پرویز، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مؤسسهی چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران، ص 944. Karsak, E. E., et al., 2002. Product planning in quality function development using combined, Computers and Industrial Engineering 44: 171-190. Saaty Thomas L., 2005. Theory and Applications of the Analytic Network Process: Decision Making with Benefits, Opportunities, Costs, and Risks, RWS Publications. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 741 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 729 |