پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,503 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,120,181 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,226,997 |
سنت خاتمهسرایی در منظومه‌های فارسی و ساختار و محتوای آن (تا قرن هفتم) | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 7، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 23، شهریور 1398، صفحه 125-143 اصل مقاله (530.72 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2019.272407.1327 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی دهرامی* | ||
| استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه جیرفت | ||
| چکیده | ||
| خاتمه یکی از اجزای ساختاری اکثر منظومه‌های فارسی است که در پایان بسیاری از منظومه‌ها بهصورت مستقل یا در ادامة ابواب اصلی کتاب درج می‌شود. هدف این مقاله بررسی محتوای اختتام منظومه‌های فارسی با تأکید بر 24 منظومه تا قرن هفتم است. این بخش در بسیاری از مجموعه‌های موردبررسی، پیوندها، ارتباط‌ها و تناسبات عمیقی با درونمایه و فصول اصلی اثر دارد و در فهم و جایگاه آن نقش مؤثری ایفا میکند. منظومه‌های فارسی به سه دستة فاقد خاتمه، خاتمه‌های کوتاه و خاتمه‌های مبسوط تقسیم می‌شود. از میان منظومه‌های باقیماندة ادبیّات دورة دری، نخستین منظومة دارای باب مستقل خاتمه، گرشاسپ‌نامة اسدی طوسی است. در خاتمة مبسوط به مواردی چون مباحث تاریخی (تاریخ و مدت سرایش)، معرفی اثر (توصیف اثر، تعداد ابیات، شیوة کار و تفسیر منظومه و امثالهم)، موضوعات اجتماعی (پند و موعظه و نکوهش و اعتراض)، مدح، مناجات و حسن ختام پرداخته می‌شود. شاعران بنا به دلایلی چون رعایت سنت ادبی، نیاز متن به پیرامتن و ایجاد فضایی برای پرداختن به مباحثی غیر از محتوای اصلی اثر و ارتقای جایگاه و اهمیّت آن، به خاتمهسرایی پرداخته‌اند. بستر پیرامتنِ تقریباً یکسان مقدّمه و مؤخره، تأکید برخی موضوعات چون مدح، عقاید و انگیزه‌های شاعر و تلاش در ارتقای جایگاه و مقبولیت اثر، موجب شده است برخی شاعران در محلّ ذکر برخی موضوعات، میان مقدّمه و مؤخره تفاوتی قائل نباشند و برخی مباحث چون مدح، تعلیم اخلاقیّات و ستایش اثر را در هر دو محل ذکر کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قالب مثنوی؛ پیرامتن؛ منظومه؛ مقدّمة منظومه؛ خاتمهسرایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Tradition of Epilogization in Persian Poems and its Structure and Content (until the Seventh Century) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Dehrami | ||
| Assistant Professor in Persian Language and literature, University of Jiroft | ||
| چکیده [English] | ||
| Epilogue is one of the structural components of most Persian poems which comes at the end of many poems independently or as the continuation of the main chapters of the book. The goal of this paper is to study the content of the epilogues of Persian poems with focus on twenty-four poems written up to the seventh century. In most of the examined poems, epilogue has strong relations with the main chapters and plays an important role in understanding them. Persian poems are divided to three categories: poems without epilogues, poems with short epilogues, and poems of extensive epilogues. Of the remaining poems of Dari literature, the first poem with an epilogue is Asadi Tusi’s Garshaspname. Extensive epilogues may contain historical issues (date and the amount of time taken to write the work), introductory information (description of the work, number of lines, style, interpretation of the work etc.), social issues (preaching, condemnation, and protest), praise, prayers, and conclusion. Poets have epilogized because of reasons such as observing literary traditions, the need of the text for paratext, creating a space for dealing with issues other than the main content of the work, and improving the status of their works. Some poets do not distinguish between preface and epilogue in that both parts of their works might cantain praise, didactic material, and celebration of the work. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mathnawi, Paratext, Poetry Collection, Preface, Epilogue | ||
| مراجع | ||
|
اسدی طوسی، ابومنصور علی ابن احمد (1354)، گرشاسب‌نامه، تصحیح حبیب یغمایی، تهران، طهوری. امیرخسرو دهلوی (1916)، دولرانی و خضرخانی، علیگره، مدرسة‌العلوم. ـــــــــــــ (1961)، شیرین و خسرو، تصحیح غضنفر علی‌یف، مسکو، ادبیّات خاور. ـــــــــــــ (1962)، قران السعدین، چاپ سنگی، هندوستان. ـــــــــــــ (1964)، مجنون و لیلی، تصحیح طاهر احمداوغلی محرم‌اوف، مسکو، بنیاد خاورشناسی. ـــــــــــــ (1975)، مطلع الانوار، مسکو، دانش (شعبة ادبیات خاور). اوحدی، رکن‌الدین (1340)، کلیّات، تصحیح سعید نفیسی، تهران، امیرکبیر. بهنامفر، محمّد و علی قبادیکیا (1393)، «تأمّلی در تمامی یا ناتمامی مثنوی مولوی»، ادبیّات عرفانی، سال پنجم، ش 10، 31-74. جاماسب آسانا، دستور منوچهر (1371)، متون پهلوی، ترجمة سعید عریان، تهران، کتابخان، ملی. چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانهشناسی، ترجمة مهدی پارسا، چاپ دوم، تهران، سورة مهر. حکیم میسری (1373)، دانشنامه در علم پزشکی، به اهتمام برات زنجانی، تهران، دانشگاه تهران. خاقانی، افضلالدین بدیل (1333)، تحفة العراقین، تصحیح یحیی قریب، تهران، کتابخانه ابن سینا. دهرامی، مهدی (1395)، «منظومه‌های علمی و آموزشی در ادبیّات فارسی و بررسی سیر و محتوای آن تا قرن نهم»، جستارهای نوین ادبی، ش 195، 1-21. ـــــــــــــ (1397)، «بررسی ساختار و محتوای آستانه‌سرایی در منظومه‌های فارسی تا قرن ششم»، ادب غنایی، سال شانزدهم، ش31، 47-66. سعدی، مشرفالدین مصلح (1385)، کلیّات، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، هرمس. عیوقی (1343)، ورقه و گلشاه، تصحیح ذبیحالله صفا، تهران، دانشگاه تهران. گرگانی، فخرالدین اسعد (1349)، ویس و رامین، تصحیح ماگالی تودوا و الکساندر گواخاریا، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. لازار، ژیلبر (1387)، «دو رسالة پزشکی از سدة چهارم هجری به زبان فارسی (هدایة المتعلمین- دانشنامه)»، ترجمة لیلا عسگری، نامة بهارستان، ش 13و14، 196-189. مبارک‌شاه، فخرالدین (1381)، رحیق التحقیق، تصحیح نصرالله پورجوادی، تهران، نشر دانشگاهی. متینی، جلال (1351)، «درباره دانشنامة میسری»، مجلة دانشکده ادبیّات و علوم انسانی مشهد، سال هشتم، ش3، 593-627. محمّدی، علی و آرزو بهاروند (1390)، «پایانبندی در داستان با رویکرد ادبیّات تعلیمی»، ادبیّات تعلیمی، سال سوم، ش یازدهم، 111-134. ــــــــــــ (1392)، «شیوه‌های پایانبندی در داستان‌های مثنوی»، ادب فارسی، دوره3، ش2، 119-139. ناصرخسرو (1307)، دیوان قصاید و مقطعات حکیم ناصرخسرو به ضمیمة روشنایی‌نامه و سعادت‌نامه، تصحیح حسن تقی‌زاده، تهران، مجلس. نظامی، ابومحمّد الیاس(1313یک)، خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان. ـــــــــــــ (1313دو)، لیلی و مجنون، تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان. ـــــــــــــ (1386)، مخزن الاسرار، تصحیح وحید دستگردی، تهران، قطره. ـــــــــــــ (1315)، هفتپیکر، تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 411 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 899 |
||