پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,683,057 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,912,655 |
تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی موانع توسعۀ نهادهای سیاسی مشارکتی در ایران: بررسی دوران انقلاب مشروطه و ملی‌گرایی | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| مقاله 8، دوره 26، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 201-239 اصل مقاله (709.83 K) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2019.75864 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدحسین پناهی1؛ نیما شجاعی باغینی* 2 | ||
| 1استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دکتری جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| نهادهای سیاسی مشارکتی، شامل شیوه‌های نهادمندِ پاسخ به تقاضاهای سیاسی، از قبیلِ نهادهای مدنی و شهروندی، انتخابات و نهادهای انتخابی، آزادی بیان، روزنامه‌ها و مطبوعات و مواردی از این دست می‌باشند که به نظر اندیشمندی همچون چارلز تیلی این‌ها می‌توانند منجر به دموکراتیزاسیون یا افزایش فراگیری، برابری، حمایت و تعهد متقابلِ حقوقی میان دولت و شهروندان شوند. در تاریخ معاصر ایران، از عصر ناصری تا وقوع انقلاب اسلامی، در بزنگاه‌های تاریخی گوناگون، فرصت‌های متعددی برای تکوین و توسعۀ همه‌جانبۀ این نهادها مهیا شده که اکثراً به‌دلایل متعددِ داخلی و بین‌المللی، دود شدند و به هوا رفتند. به‌طور معمول، دولت خودکامه، یکی از عوامل اصلی این عدم موفقیت در نظر گرفته شده است، اما، در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی، و با ارائۀ یک چارچوب نظری تلفیقی، و بررسی موانع توسعۀ آن نهادها در دوره‌های موسوم به مشروطه و ملی‌گرایی نشان داده شده است که دولت اگرچه نقشی تعیین‌کننده در فرایند دموکراتیزاسیون داشته است، اما، در عین حال، خود متأثر از نظام‌ـ‌جهان است، و این رابطه، همزمان با نقش سلبیِ فرهنگ سیاسی و سازمان‌های سیاسی، برخی از مهم‌ترین موانع اصلی توسعۀ نهادهای سیاسی مشارکتی در ایران را تشکیل می‌دهند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هادهای سیاسی مشارکتی؛ دموکراتیزاسیون؛ توانایی دولتی؛ فرهنگ سیاسی؛ سازمان‌های سیاسی؛ نظام‌ـ‌جهان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparative-Historical Analysis of the Obstacles of Development of Democratic Political Institutions in Iran: A Study in the Junctures of Constitutionalism and Nationalism | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohamad Hossein Panahi1؛ Nima Shojaei Baghini2 | ||
| 1. | ||
| 2Allameh Tabataba'i University | ||
| چکیده [English] | ||
| Democratic Political Institutions, includes institutionalized ways of replying to political requests, such as citizenship and civic institutions, election and elective institutions, freedom of expression, newspapers and magazines, and etc. could result to democratization (as Tilly’s theory, they could increase breath, equality, protection, mutually binding consultation between the state and the citizens). In the modern history of Iran, including various critical junctures from Naser’i Era to the Islamic Revolution of Iran, there were numerous opportunities to give birth and develop those democratic political institutions, while as the chain of the events of the modern history shows all of the opportunities were missed. Regularly speaking, one of the main obstacles that always considered is the Authoritarian State, but, in this article, we argue that other variables must be seriously taken into account. To do so, we present a combined theoretical method that make a configuration of those variable to explain the problem. Besides, we use the method of Comparative-Historical Analysis (CHA) to study the obstacles of development of democratic political institutions in the Juncture of Constitutionalism and Nationalism in Iran to develop our study. As a result, we believe that the variables of World-System, Political Culture and Political Organizations are as much imperative as Authoritarian States. In this article, we try to explain these variables in the modern history of Iran by the method of CHA. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Democratic Political Institutions, Democratization, State Capability, Political Culture, Political Organization, World-System | ||
| مراجع | ||
|
- آبراهامیان، یرواند (1389). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، چاپ شانزدهم، تهران: نی. - آبراهامیان، یرواند (1391). تاریخ ایران مدرن، ترجمۀ ابراهیم فتاحی، چاپ هشتم، تهران: نی. - آبراهامیان، یرواند (1392). کودتا، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی. - آبراهامیان، یرواند (1393). مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی، چاپ سوم، تهران: پردیس دانش. - آجودانی، ماشاءالله (1387). مشروطۀ ایرانی، چاپ نهم، تهران: اختران. - آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمۀ نهضت مشروطیت، تهران: سخن. - آدمیت، فریدون (1387). ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران: گستره. - آدمیت، فریدون (1388). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، تهران: گستره. - آدمیت، فریدون (1389). امیرکبیر و ایران، چاپ دهم. تهران: خوارزمی. - آدمیت، فریدون (1392). اندیشۀ ترقی و حکومت قانون؛ عصر سپهسالار، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی. - اسکاچپول، تدا (1388). بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمۀ هاشم آقاجری، تهران: مرکز. - اسکاچپول، تدا (1389). دولتها و انقلابهای اجتماعی، ترجمۀ مجید روئین‌تن، چاپ دوم، تهران: سروش. - اشپون، ویلفرد (1394). «جامعه‌شناسی تاریخی نوین: چارلز تیلی، تدا اسکاچپول، مایکل مان»، در کتاب نظریه‌های روز جامعه‌شناسی، دیرک کسلر (ویراستار)، ترجمۀ کرامت‌الله راسخ، چاپ دوم، تهران: آگه. - اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران: دورۀ قاجاریه، تهران: انتشارات زمینه. - بدیع، برتران (1389). توسعه سیاسی، ترجمۀ احمد نقیب‌زاده، چاپ ششم، تهران: قومس. - برمن، مارشال (1383). تجربه مدرنیته، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران: طرح نو. - بشیریه، حسین (1387 الف). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی، چاپ پنجم، تهران: نگاه معاصر. - بشیریه، حسین (1387 ب). گذار به دموکراسی، چاپ سوم، تهران: نگاه معاصر. - بشیریه، حسین (1389). موانع توسعه سیاسی در ایران، چاپ هشتم، تهران: گام نو. - بشیریه، حسین (1396). احیای علوم سیاسی: گفتاری در پیشۀ سیاستگری، چاپ دوم، تهران: نی. - بوریس، دیتر (1394). «ایمانوئل والراشتاین»، در کتاب نظریه‌های روز جامعه‌شناسی، دیرک کسلر (ویراستار)، ترجمۀ کرامت‌الله راسخ، چاپ دوم، تهران: آگه. - بهار، محمدتقی (1392 الف). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران (جلد اول)، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر. - بهار، محمدتقی (1392 ب). تاریخ احزاب سیاسی ایران: انقراض قاجاریه (جلد دوم)، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر. - پناهی، محمدحسین و شجاعی باغینی، نیما (1395). «مطالعه تطبیقی عوامل وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکست انقلاب مصر»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ 10، شمارۀ 1، صص. 86-114. - توکویل، آلکسی (1383). تحلیل دموکراسی در آمریکا، ترجمۀ رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - تیلی، چالرز (1392). دموکراسی: جامعه‌شناسی تاریخی تحولات دموکراتیک، ترجمۀ یعقوب احمدی، تهران: جامعه‌شناسان. - دوستدار، آرامش (1370). امتناع تفکر در فرهنگ دینی، پاریس: خاوران. - راجین، چارلز و شیرو، دانیل (1388). «نظام جهانی ایمانئل والراشتاین: جامعه‌شناسی و سیاست به عنوان تاریخ»، در کتاب بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، نوشته و ویراستاری تدا اسکاچپول، ترجمۀ هاشم آقاجری، تهران: مرکز. - رجب‌زاده، احمد (1378). جامعه‌شناسی توسعه: بررسی تطبیقی‌ـ‌تاریخی ایران و ژاپن، تهران: سلمان. - رضاقلی، علی (1383). جامعه‌شناسی نخبه‌کشی؛ قائم‌مقام، امیرکبیر، مصدق: تحلیل جامعه‌شناختی برخی از ریشه‌های تاریخی استبداد و عقب‌ماندگی در ایران، چاپ بیست‌وسوم، تهران: نی. - ریتزر، جورج (1392). مبانی نظریۀ جامعه‌شناشی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست، چامپ دوم، تهران: ثالث. - ریگین، چارلز، (1388). روش تطبیقی: فراسوی راهبردهای کمی و کیفی، ترجمۀ محمد فاضلی، تهران: آگه. - سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی. - شجیعی، زهرا (1383). نخبگان سیاسی ایران (جلد چهارم)، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن. - طباطبایی، جواد (1386 الف). تأملی درباره ایران: دیباچه‌ای بر نظریۀ انحطاط ایران (جلد اول)، چاپ هفتم، تهران: نگاه معاصر. - طباطبایی، سیدجواد (1379). ابن خلدون و علوم اجتماعی: وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، چاپ دوم، تهران: طرح نو. - طباطبایی، سیدجواد (1386 الف). تأملی درباره ایران: دیباچه‌ای بر نظریۀ انحطاط ایران (جلد اول)، چاپ هفتم، تهران: نگاه معاصر. - طباطبایی، سیدجواد (1386 ب). تأملی درباره ایران: مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی (جلد دوم)، چاپ دوم، تبریز: انتشارات ستوده. - طباطبایی، سیدجواد (1386 ج). تأملی درباره ایران: نظریۀ حکومت قانون در ایران (جلد دوم. بخش دوم)، تبریز: انتشارات ستوده. - طباطبایی، سیدجواد (1386 د). زوال اندیشۀ سیاسی در ایران، چاپ هفتم، تهران: کویر. - طباطبایی، سیدجواد (1387). درآمدی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، چاپ نهم، تهران: کویر. - عظیمی، فخرالدین (1391). بحران دموکراسی در ایران، ترجمۀ عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی و بیژن نوذری، چاپ چهارم، تهران: آسیم. - فوران، جان (1391). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال 1500 میلادی مطابق با 879 شمسی تا انقلاب، ترجمۀ احمد تدین، چاپ دوازدهم، تهران: خدمات فرهنگی رسا. - کاتوزیان، محمدعلی همایون (1387). تضاد دولت و ملت: نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران، ترجمۀ علیرضا طیب، چاپ پنجم، تهران: نی. - کاتوزیان، محمدعلی همایون (1389). دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمۀ حسن افشار، چاپ پنجم، تهران: مرکز. - کاتوزیان، محمدعلی همایون (1390). اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ هفدهم، تهران: مرکز. - کاتوزیان، محمدعلی همایون (1392 الف). استبداد، دموکراسی و نهضت ملی، چاپ ششم، تهران: مرکز. - کاتوزیان، محمدعلی همایون (1392 ب). ایرانیان: دورۀ باستان تا دورۀ معاصر، ترجمۀ حسین شهیدی، چاپ چهارم، تهران: مرکز. - کرایب، یان (1384). نظریۀ اجتماعی کلاسیک، ترجمۀ شهناز مسمّی‌پرست، چاپ دوم، تهران: آگاه. - کسروی، احمد (1388). تاریخ مشروطۀ ایرانی، تهران: هرمس. - کسلر، دیرک (1394). نظریه‌های روز جامعه‌شناسی: از ایزنشتات تا پسامدرن‌ها، ترجمۀ کرامت‌الله راسخ، چاپ دوم، تهران: آگه. - گیدنز، آنتونی (1392). گزیدۀ جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ پنجم، تهران: نی. - لمتون، ا. ک. س. (1339). مالک و زارع در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - لیلاز، سعید (1392). موج دوم، تجدد آمرانه در ایران: تاریخ برنامه‌های عمرانی سوم تا پنجم، تهران: نیلوفر. - مارکس، کارل (1388). سرمایه، نقدی بر اقتصاد سیاسی، ترجمۀ حسن مرتضوی، چاپ دوم، تهران: آگاه. - مراغه‌ای، حاجی زین‌العابدین (1393). سیاحتنامۀ ابراهیم‌بیگ، به کوشش محمدعلی سپانلو، چاپ چهارم، تهران: آگه. - مور، برینگتون (1375). ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشیریه، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - میگدال، جوئل (1395). دولت در جامعه، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: کویر. - وبر، ماکس (1374). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمۀ عبالمعبود انصاری، چاپ دوم، تهران: سمت. - ویتفوگل، کارل (1391). استبداد شرقی، ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: ثالث. - هانت، لین (1388). «کنش جمعی چالرز تیلی»، در کتاب بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، نوشته و ویراستاری تدا اسکاچپول، ترجمۀ هاشم آقاجری، تهران: مرکز. - هانتینگتون، ساموئل (1392 الف). موج سوم دموکراسی در پایان سدة بیستم، ترجمۀ احمد شهسا، چاپ پنجم، تهران: روزنه. - هانتینگتون، ساموئل (1392 ب). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ پنجم، تهران: علم. - Atabaki, Touraj and Zurcher, Eric J. (2004). Men of Order: Authoritarian Modernization under Ataturk and Reza Shah, New York: I.B.Tauris.
- Azimi, Fakhreddin (2008). The Quest for Democracy in Iran: a century of struggle against authoritarian rule, Massachusetts: Harvard University Press.
- Escorbar, Arturo (2012). Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World, New Jersey: Princeton University Press.
- Falleti, Tulia G. and Mahoney, James (2015). “The Comparative Sequential Method”, in Advances in Comparative-Historical Analysis, Cambridge: Cambridge University Press.
- Hagopian, Frances (2000). “Political Development, Revisited”, Comparative Political Studies, Vol. 33, No. 6/7, pp. 880-911.
- Huntington, Samuel P. (1971). “The Change to Change: Modernization, Development, and Politics”, Comparative Politics, Vol. 3, No. 3. pp. 283-322.
- Inglehart, Ronald and Welzel, Christian (2005). Modernization, Cultural Change and Democracy, New York: Cambridge University Press.
- Lange, Matthew (2013). Comparative-Historical Methods, California: Sage Publication.
- Lipset, Seymour Martin (1959). “Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy”, The American Political Science Review, Vol. 53, No. 1 (Mar., 1959), pp. 69-105.
- Mahoney, James (2000). “Path Dependence in Historical Sociology”, Theory and Society, Vol. 29, No. 4, pp. 507-548.
- Mahoney, James and Rueschemeyer, Dietrich (2003) Comparative Historical Analysis in the Social Sciences, New York: Cambridge University Press.
- Mahoney, James and Thelen, Kathleen (ed.) (2015). Advances in Comparative-Historical Analysis, Cambridge: Cambridge University Press.
- North, Douglass; Wallis, John; and Weingast, Barry (2009). Violence and Social Order: A Conceptual Framework for Interpreting Recorded Human History, Cambridge: Cambridge University Press.
- Przeworski, Adam (2004). “Intuitions Matters?” Government and Opposition 39 (2), pp. 527-540.
- Ragin, Charles and Zaret, David (1996). “Theory and Method in Comparative Research: Two Strategies”, Social Forces, Vol. 61, No. 3, pp. 731-754.
- Rist, Gilbert (2008). The History of Development: From Western Origins to Gold Faith (third edition), London: Zed Books.
- Thelen, Kathleen and Mahoney, James (2015). “Comparative-Historical Analysis in Contemporary Social Science”, in Advances in Comparative-Historical Analysis, Cambridge: Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 585 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 626 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب