پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,623 |
| تعداد مقالات | 71,546 |
| تعداد مشاهده مقاله | 126,902,719 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,952,741 |
تناسب حکم و موضوع در نظرهای فقهی و اصولی امام خمینی | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 52، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 437-457 اصل مقاله (278.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2020.289651.668782 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی منتظرقائم* | ||
| استادیار گروه حقوق اسلامی دانشگاه علوم قضایی | ||
| چکیده | ||
| بعضی از استنباطهای فقها ممکن است با ارتکازات عقلایی سازگار نباشد، و یا احکام با موضوعات آن تناسب نداشته باشد و فقه و شریعت را نامتناسب و نامعقول جلوه دهد. درحالیکه بررسی اجمالی فقه نشان میدهد بسیاری از فقها، و بیش از همه امام خمینی، لزوم «تناسب عقلایی مسائل شرعی» را پذیرفته، آن را به عنوان «قرینه لبّی» موجب «ظهور دلیل در حکم متناسب با موضوع» دانسته و در تعارض قرینه عقلایی با قرائن لفظی، فهم عقلا را مقدم داشتهاند. علاوه بر نقش «ظهور سازی»، که جایگاه این تناسب را در «اصول فقه» نشان میدهد، برای لزوم وجود تناسب بین موضوع و حکم شرعی به چهار دلیل نقلی نیز میتوان تمسک کرد. امام خمینی در بسیاری از اجتهادهای خود برای «شناخت ویژگی‌های موضوع و حکم، توسعه حکم، اطلاق و انصراف بعضی از ادله لفظی« به «تناسب حکم و موضوع» استناد کردهاست. کثرت این استنادها شبهه «عدم تناسب حکم و موضوع مسائل فقهی» را تضعیف می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تناسب حکم؛ تناسب موضوع؛ تناسب عقلایی؛ امام خمینی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Compatibility between the Ruling and Subject Matter through the Ideas of Imam Khomeini in Fiqh and Usul al-Fiqh. | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Montazerqaem | ||
| Assistant Professor, Department of Islamic Law, University of Judicial Sciences. | ||
| چکیده [English] | ||
| Some of the rulings delivered by Faqihs may not be consistent with the common sense, the rulings may not be compatible with their subject matters, and thus, they make Fiqh and Sharia seem insensible and incompatible. But a short review of Fiqh shows that many Faqihs – and on top of them Imam Khomeini – have confirmed the necessity of a 'reasonable compatibility in religious rulings,' and as a 'non-verbal implication,' it increases the likelihood of a compatible ruling. They also believe that when verbal sources contradict the common sense, people's common understanding goes first. In addition to forming such a 'likelihood' – which shows the importance of this compatibility in Usul al-Fiqh – we could also use four narrations to prove the necessity of such compatibility between the ruling and its subject matter. In many cases, Imam Khomeini has referred his arguments to this reasonable proportionality, such as; understanding the characteristics of the subject matter, generalizing a ruling, and the generality or individuality of some verbal sources. The great number of such arguments weakens the idea of incompatibility between the ruling and its subject matter in Fiqh. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| proportional Ruling, proportional subject matter, reasonable compatibility, Imam Khomeini | ||
| مراجع | ||
|
[1] قرآن کریم. [2] آمدی تمیمی، عبدالواحد (1410)، غررالحکم، قم، دارالکتاب الاسلامی. [3] ابن ابی جمهور، محمد (1405)، عوالی اللئالی، قم، دار سیدالشهداء. [4] ابن ادریس، محمد (1410)، السرائر، قم، انتشارات اسلامی. [5] اسفندیاری، رضا (1396)، «قرینه مناسبت حکم و موضوع و کارایی آن در استنباط احکام»، قم، مجله کاوشی نو در فقه، سال 24، ش 1، صص 7-26. [6] اصغری، علیرضا (1394)، «تناسب حکم و موضوع از دیدگاه آیت الله العظمی شبیری زنجانی»، مجله تا اجتهاد، پیششماره 14، صص 5-20. [7] تقوی اشتهاردی، حسین (1376)، تنقیح الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [8] حرّ عاملی، محمد (1409)، وسائل الشیعة، قم، موسسه آل البیت. [9] خمینی، سید روح الله (1376)، الاجتهاد و التقلید، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [10] ــــــــــــــــ (1381)، الاستصحاب، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [11] ــــــــــــــــ (1422)، استفتائات، قم، انتشارات اسلامی. [12] ــــــــــــــــ (1415)، انوار الهدایة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [13] ــــــــــــــــ (؟)، بدائع الدرر، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [14] ــــــــــــــــ (1379)، تحریر الوسیلة، تهران، موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [15] ــــــــــــــــ (1375)، التعادل و التراجیح، تهران، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی. [16] ــــــــــــــــ (1378)، الخلل فی الصلاة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [17] ــــــــــــــــ (1410)، الرسائل، قم، اسماعیلیان. [18] ــــــــــــــــ (؟)، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [19] ــــــــــــــــ (1421)، کتاب البیع، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [20] ــــــــــــــــ (1421)، کتاب الطهارة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [21] ــــــــــــــــ (1415)، المکاسب المحرمة، تهران، موسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی. [22] ــــــــــــــــ (1423)، ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [23] راغب، حسین (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالشامیة. [24] رضی، محمد (1414)، نهج البلاغة، قم، هجرت. [25] ساعدی، جعفر (1386)، «وحدت مناط و الغای خصوصیت»، قم، مجله فقه اهل بیت، ش 50، صص 104-117. [26] سبحانی، جعفر (1381)، تهذیب الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [27] صدر، سید محمد باقر (1408)، بحوث فی شرح العروة الوثقی، قم، مجمع الشهید الصدر. [28] ــــــــــــــــ (1418)، دروس فی علم الاصول، قم، انتشارات اسلامی. [29] ــــــــــــــــ (1375)، «فهم اجتماعی از نصوص در فقه امام صادق (ع)»، قم، مجله فقه اهل‌بیت، ش 8، صص 96-101. [30] ــــــــــــــــ (1379)، المعالم الجدیدة، قم، کنگره شهید صدر. [31] صدوق، محمد (1386)، علل الشرائع، قم، داوری. [32] ــــــــــــــــ (1413)، کتاب من لا یحضره الفقیه، انتشارات اسلامی. [33] طبرسی، احمد (1403)، الاحتجاج، مشهد، نشر مرتضی. [34] طوسی، محمد (1414)، الأمالی، قم، دارالثقافة. [35] ــــــــــــــــ (1407)، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة. [36] ــــــــــــــــ (1407)، الخلاف، قم، انتشارات اسلامی. [37] ــــــــــــــــ (1387)، المبسوط، تهران، المکتبة المرتضویة. [38] العاملی، زین الدین (1410)، الروضة البهیة «کلانتر»، قم، داوری. [39] علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل؛ ارژنگ، اردوان (1391)، «مناسبت حکم و موضوع کارکردها و سازوکارهای تشخیص در بیان فقیهان»، قم، مجله مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره 91، صص 67-86. [40] علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل؛ دهقان سیمکانی، مهدی؛ بهمن پوری، عبدالله (1396)، «تناسب میان حکم و موضوع با رویکردی به کارکرد ابزاری عرف»، مجله جستارهای فقهی و اصولی، سال سوم، شماره 2، صص 81-107. [41] عمید، حسن (1360)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر. [42] عمیدی، سید عمید الدین (1416)، کنز الفوائد، قم، انتشارات اسلامی. [43] فاضل لنکرانی، محمد (1422)، کتاب الطهارة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [44] ــــــــــــــــ (1420)، معتمد الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [45] قرائتی، محسن (1396)، قرآن کریم ترجمه و تفسیر، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن. [46] قطب الدین راوندی، سعید (1405)، فقه القرآن، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی. [47] کلینی، محمد (1407)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة. [48] کوشا، جعفر (1390)، «اصل تناسب جرم و مجازات در حقوق بین المللی کیفری»، تهران، مجله تحقیقات حقوقی، ویژه نامه شماره 7، صص 332-363. [49] مراغی، عبدالفتاح (1417)، العناوین الفقهیة، قم، انتشارات اسلامی. [50] مرتضوی، محمد حسن (1376)، جواهر الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [51] مغربی، نعمان (1385)، دعائم الاسلام، قم، آل البیت. [52] مغنیة، محمدجواد (1421)، فقه الامام الصادق، قم، انصاریان. [53] مکارم، ناصر (1422)، بحوث فقهیة هامة، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب. [54] منتظری، حسینعلی (1388)، حکومت دینی و حقوق انسان، قم، گواهان. [55] ــــــــــــــــ (1383)، رساله استفتائات، قم، سایه. [56] موسوی بجنوردی، سید حسن (1419)، القواعد الفقهیة، قم، الهادی. [57] ویکی فقه (سایت دانشنامه حوزوی)، مناسبت حکم و موضوع، تاریخ مراجعه 20/ 12/ 1398. [58] یزدی، محمد (1415)، فقه القرآن، قم، اسماعیلیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,078 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 670 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب