
بررسی عدم ذکر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» در ابتدای سورۀ برائت با تأکید بر محتوای سوره | ||
Classical and Contemporary Islamic Studies | ||
Article 11, Volume 1, Issue 2, July 1398, Pages 375-392 PDF (549.71 K) | ||
Authors | ||
فریده امینی* 1; بیبیسادات رضی بهابادی2 | ||
1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا (س)، تهران | ||
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا (س)، تهران | ||
Abstract | ||
سورۀ برائت تنها سوره در قرآن است که با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» آغاز نشده است. دربارۀ عدم ذکر بَسْمَله در ابتدای این سوره دلایل مختلفی مطرح است، پژوهش حاضر ضمن بررسی هر یک از دیدگاههای مطرح، با نظر به قراین خارجی در فضای سورۀ برائت اعم از فضای نزول و جوّ نزول، در پی آن است که مسئلۀ عدم ذکر بَسْمَله در ابتدای سورۀ برائت را بررسی کند. رفتار گوناگون اصحاب پیامبر(ص) در جنگ تَبوک (بهعنوان واقعۀ مهمی در سال نهم هجرت) بیانگر گروههای مختلف مؤمنان و منافقان است. سال نهم یک نقطۀ عطف تاریخی در تاریخ شبهجزیرۀ عربستان بود و گرایش اکثریت به اسلام نوعاً به دلایل سیاسی، امنیتی و اقتصادی محسوب میشود و رویکردشان به اسلام تابع منافعشان بود و چهرهای که بیشتر خود را نشان میداد،کفر در پرتو ایمان یا بهعبارت دیگر «نفاق» بود؛ رفتاری که محتوای سوره نیز شاهدی بر آن است. ذکر بَسْمَله از جانب خداوند سبحان در ابتدای هر سوره، دعوت از مردم برای بهرهگیری از رحمت عامه و خاصۀ خداوند است منافقان در اثر مانعی که از کفر در برابر رحمت الهی ایجاد کردهاند، خویشتن را از رحمت الهی محروم کردهاند، بهعبارتی عملکرد منافقان و بهنوعی خواستۀ باطنی ایشان، قطع پیوند با خداوند و امت اسلامی است، خداوند هم پیرو رفتار منافقان، ایشان را از رحمت الهی خویش محروم کرده است. | ||
Keywords | ||
بَسْمَله; سورۀ برائت; قرآن; کفر; نفاق | ||
References | ||
The noble Qur’ān Aḥmadzāda S. M. (2010) “Thematic Unity of the Sūras in Tafsīr-i Tasnīm.” Qur’ānic Researches, no. 57, 82-109. Baḥrānī Darāzī, Y. (1985), Ḥaqā’iq al-Nāẓira fī al-aḥkām al- ṭāhira. Qom, Jami‘a Mudarrisīn. Balādhurī, A. (1996), Ansāb al-ashrāf. Beirut, Dār al-Fikr. Fakhr Rāzī, M. (1999), Mafātīḥ al-ghayb. Beirut, Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī. Ḥasanzāda Āmulī, Ḥ . (1993), The Qur’ān has never been distorted. Qom, Qiyām Publications. Ḥusaynī Zanjānī, A. (2010), Ḥikmat Fātimī. Edited by Muḥammad Ḥusaynī Zanjānī. Qom, Būstān Kitāb. Ibn ‘Āshūr, M. (n.d.), Al-Taḥrīr wa al-tanwīr. Beirut, Mu’assisa al-Tārīkh. Ibn Hushām, A. (n.d.), Al-Sīra al-nabawiyya. Beirut, Dār al-Ma‘ārif. Ja‘fairyān, R. (1991), Political history of Islam. Tehran, Ministry of Culture and Islamic Guidance. Jawādī Āmūlī, A. (2010), Tasnīm. Qom, Isrā’ Publication center. Khaḍīr, J. (1991), “Tafsīr al-Qur’ān bil-Qur’ān ‘ind al-‘Allāma al-Ṭabāṭabā’ī (Aṭrūḥāt Jāmi‘iyya).” Risāla al-Qur’ān, no. 1, 38-58. Khū’ī, A. (1982), An expression of the general issues of the Qur’ān. Translated by Ṣādiq Najmī & Hāshim Hāshimzāda. Qom, Majma‘ Dhakhā’ir Islamī. Majlisī, M. (1983), Biḥār al-anwār li-durar akhbār al-a’imma al-aṭhār. Beirut, Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī. Muṣṭafawī, Ḥ. (1982), Al-Taḥqīq fī kalimāt al-Qur’ān al-karīm. Tehran, Book Translation and Publication Center. Nawawī, M. (n.d.), Al-Majmū‘ fī sharḥ al-muhadhdhab. Beirut, Dār al-Fikr. Qurṭabī, M. (1985), Al-Jāmi‘ li-aḥkām al-Qur’ān. Beirut, Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī. Rāghib Iṣfahānī, ῌ. (1992), Al-Mufradāt fī gharīb al-Qur’ān. Beirut, Al-Dār al-‘Ilm al-Dār al-Shāmiyya. Rāmyār, M. (1984), Tārīkh Qur’ān. Tehran, Amīr Kabīr Publications. Rashīd Riḍā, M. (2003), Tafsīr al-manār. Beirut, Dār al-Fikr. Ṭabāṭabā’ī, K. (2000), “The assessment and evaluation of a tradition about Qur’ān.” Islamic Studies Quarterly, no. 45-46, 61-82. Ṭabāṭabā’ī, M. (1996), Al-Mīzān fī tafsīr al-Qur’ān. Qom, Islamic Publications Office of Jāmi‘a Mudarrisīn of Qom Ḥawza. Ṭabrisī, A. (1988), Majmaʿ al-bayān li-ʿulūm al-Qurʾān. Tehran, Nāṣir Khusru Publications. Ṭurayḥī, F. (1988), Majma‘ al-baḥrayn wa maṭla‘ al-nayyirayn. Tehran, n.p. Wāqidī, M. (1995), Al-Maghāzī. Beirut, Mu’assisa al-A‘lamī. Ya‘qūbī , A. (n.d.), Tārīkh Yaqūbī. Beirut, Dār Ṣādir. Zamakhsharī, M. (1987), Al-Kashshāf ‘an ḥaqā’iq ghawāmiz al-tanzīl. Beirut, Dār al-Kitāb al-‘Arabī. Zawraq, M. (2009), The lost city. Tehran, Islamic Culture Publications. | ||
Statistics Article View: 182 PDF Download: 151 |