پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,112,302 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,092 |
بررسی و باستانسنجی ظروف شیشهای سدههای3 و4 ه. ق با استفاده از روش میکروپیکسی مطالعه موردی: مجموعه دوران اسلامی موزه ملی ایران | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1399، صفحه 125-146 اصل مقاله (663.47 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.243957.142489 | ||
| نویسندگان | ||
| نوید صالح وند1؛ آرمان شیشه گر* 2؛ بهمن فیروزمندی شیره جین3؛ داوود آقا علی گل4 | ||
| 1دانشجوی دکتری باستانشناسی دوران تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران | ||
| 2استادیار گروه باستان شناسی، پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی | ||
| 3استاد گروه باستان شناسی دانشکاه تهران | ||
| 4پژوهشگر پژوهشکده فیزیک و شتابگرها، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای | ||
| چکیده | ||
| باستانسنجی و آنالیز عنصری شیشههای باستانی در تعیین نوع شیشه، فن‌آوری و مواد سازنده و همچنین زمان ساخت آن، کاربرد دارد. در مقاله فوق، نتایج آنالیز عنصری تعدادی از شیشههای سدههای 3 و 4 ه. ق که در مخزن موزه ملی ایران نگهداری میشود؛ ارائه شده است. این نمونهها با نگاهی به پراکندگی جغرافیایی انتخاب شده تا بتوان میزان تغییرات ایجاد شده در ترکیبات شیشه را به‌صورت محلی در این بازه زمانی تحلیل کرد. نمونههای آنالیز شده ظروف شیشهای در اشکال متنوع با رنگ‌های سبز، آبی و زرد حاصل از کاوشهای باستانشناسی است. آنالیز عنصری آنها به روش میکروپیکسی انجام و عناصر اصلی و کممقدار تشکیل‌دهنده نمونهها اندازه‌گیری شده است. سنجش و تحلیل شیشهگری این دوره علاوه بر نمونههای مذکور با نمونههای ایرانی موزه کرنیگ که توسط رابرت بریل مورد مطالعه قرارگرفته و همچنین با شیشههای هم عصر خود همچون فسطاط در مصر و قصر الحیر در سوریه مقایسه شده است. نتایج نشان میدهد، نوع شیشههای به‌دست‌آمده در تمام مناطق یاد شده، از نوع سیلیکا ـ سودا ـ آهکی است. میزان اکسیدهای منیزیم و پتاسیم تمام این نمونهها، به غیر از نمونه شماره 10و 17 بیشتر از 5/2 درصد است، لذا منبع تأمین اکسید سدیم، خاکستر حاصل از گیاهان بوده است. نمونه شماره 10 که از هفتوان تپه بهدست آمده از نوع ناترونی بوده که بیشتر از مناطق مدیترانه شرقی به دست آمده است. شیشهگران این دوره از اکسیدهای فلزی مانند اکسید منگنز، آهن، مس و کبالت، بهعنوان عامل رنگ‌زا یا بی‌رنگ‌کننده استفاده کردهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شیشه؛ صدراسلام؛ آنالیز عنصری؛ میکروپیکسی؛ موزه ملی ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Study of Chemical Composition of Persian Glass Vessels of the Early Islamic Centuries (10th -11th centuries AD) by micro-PIXE Case Study: Islamic Collection in Iran National Museum | ||
| نویسندگان [English] | ||
| navid salehvand1؛ arman shishegar2؛ bahman firuzmandi shirejini3؛ Davoud AghaAligol4 | ||
| 1PhD Student of Historical Period in Archaeology, Islamic Azad University, Science & Research Branch, Tehran, Iran | ||
| 2Scientific member of Iranian Center for Archaeological Research (ICAR) | ||
| 3Scientific Member of Tehran University, Tehran, Iran | ||
| 4Physics and Accelerators Research School, Nuclear Science and Technology Research Institute, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Elemental analysis and chemical composition of ancient glasses are widely used to determine the glass type, technique and raw materials used in their production and recipes. The results of elemental analysis of 23 glass vessels dated to the early Islamic periods kept in the Iran National Museum presented in this paper. The samples discovered during archaeological excavations in several Islamic sites. Elemental analysis of these samples done by micro-PIXE technique.The major and trace elements existing in these samples are measured. Glass type, raw material used in their production process and colorant (coloring agent) of the glasses in diverse sites investigated and determined based on our results. The results show that the glasses found in all sites are high soda-lime-silica glasses. The results of the study compared with Iranian samples of the Corning Museum and glasses of Fustat and Qasr al-Hair. Since the amounts of magnesium oxide and potassium oxide in all analyzed samples but one sample are more than 2.5%, with the exception S10,S17. It is clear that the ashes obtained from halophytic plants considered as supplying source for sodium oxide. Sample 10 of this study as a natron–based glass fitted to a group labeled by N-1 (Levantine I) from eastern Mediterranean region.The results also show that the metal oxides such as manganese oxide, iron oxide, copper oxide, chromium oxide and cobalt oxide used in the samples as "coloring agent" or "decolorizing agent". | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Glass, Early Islamic, Elemental Composition, Micro-PIXE, Iran National Museum | ||
| مراجع | ||
|
کامبخش فرد، سیف الله (1374)، معبد آناهیتا کنگاور کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی و بازسازی و احیای معماری معبد ناهید و تاقگرا، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. ــــــــــــــــ (1386)، کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی و احیای معماری معبد آناهیتای کنگاور و تاقگرا، جلد اول: یادمانها و باورهای اساطیری فراموش شده، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، تهران. Arne, T.J., 1945. Excavation at Shah Tepe, Iran, Published In Stockholm.
Baker, P., 2000. Glass Finds, Excavation Of Ghubayra,Iran, edited by A.D.H.Bivar, Published by school of oriental and African studies, University of London.
Bivar, A.H., Fehérvéri, G.,1972. Ghubayra,Survey of Excavtions, Iran,10,Pp.167-168.
Brill, R. H., 1999. Chemical analyses of early glasses, Vols I and II, Corning Museum of Glass, New York.
Bugoi, R., Poll, I., Mănucu-Adameşteanu, Gh., Neelmeijer, C., Eder, F.,2013. Bracelets from Nufăru, Romania Using External PIXE-PIGE Methods, Archaeological Science,40:Pp. 2881–2891.
Burney, c., 1970.Excavation At Haftvan Tepe 1968, Iran, 8, Pp. 157-171.
Campbell, J. L.,Boyd, N.I, Grassi,N., Bonnick.P., Maxwell, J. A.,2010.The Guelph PIXE software package IV, Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B,Pp. 3356–3363.
Duckworth, C.NCordoba de La Llave, R., Faber, E.W., Govantes Edwards, D.J., Henderson.J, 2014. Electron Microprobe Analysis of 9th–12th Century Islamic Glass from Córdoba, Spain, Archaeometry,57,Pp. 27–50.
Dyson, R. H., 2011. Peoples and Crafts in Period IVB at Hasanlu, Iran, the university of pensylvania Museum of archaeology and anthropology, pp.87-102.
Fleming, S.J., Bedal, L.A., Swann, C.P., 1993. Glassmaking at Geoy Tepe (Azerbaijan) During the Early 2nd Millennium BC: a Study of Blue Colourants Using PIXE Spectrometry, proceedings of CAA 93.
Gliozzo, E, Lepri, B, Saguì, L, Memmi, I, 2017. Glass ingots, raw glass chunks, glass wastes and vessels from fifth century AD Palatine Hill (Rome, Italy), Archaeological and Anthropological Sciences, 9,Pp.709–725.
Grime, G. W. , Watt, F.,1988. Focusing protons and light ions to micron and submicron dimensions, Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B, 30,Pp. 227–234.
Henderson, J., 2013. Ancient Glass: An Interdisciplinary Exploration, Cambridge university press.
Janssens, K., 2013. Modern Methods for Analysing Archaeological and Historical Glass, Vol.I, John Wiley & Sons, Ltd.
Kervran, M., 1978. Les Niveaux islamiques du secteur oriental du tepe de I, Apadana, DAFI,4,Pp.21-41.
Kiani, M.Y., 1984. The Islamic City of Gorgan, edited by M.Y.Kiani, Published by Verlagvon Dietrich Reimer, Berlin.
Kordmahini, H., 1982. The glass of Chapter Seven of The Islamic City of Gorgan, edited by M.Y.Kiani, Berlin: Verlag von Dietrich Reimer.
Kroger, J., 1995. Nishapur: glass at the early Islamic period, the metropolitan museum of art, New York, Pp.211-233.
Lamm, C.H., 1935. Glass from Iran in the national museum, Stokholm, London, trubner.
Lima, A., Medici, T., 2012. glasses excavated in the Monastery of Sta. Clara-a-Velha, Portugal: comparison with Venetian andfaçon-de-Venise production, Archaeological Science, 39, Pp.1238-1248.
Liu, S., Li, Q.H., Gan, F., Zhang, P., lankton, J.W., 2012. Silk Road glass in Xinjiang, China: Chemical compositional analysis and interpretation using a high-resolution portable XRF spectrometer,Archaeological Science, 39, Pp. 2128–2142.
McGovern, P. E, Fleming, S. J. , Swann, C. P., 1991. The Beads from Tomb B10a b27 at Dinkha Tepe and the Beginnings of Glassmaking in the Ancient Near East, American Journal of Archaeology, 95, No. 3, Pp.395-402.
Naumann, R., Naumann, E., 1976. Takht-I Suleiman : Ausgrabung des Deutschen Archaologischen Institus In Iran .Ausstellungskataloge der Parhistorischen Staatssammiunf,3. Munich.
Negro Ponzi,N .,Mariamaddalena.1971. Islamic Glassware from Seleucia, Mesopotamia, 5-6 ,Pp.67-104.
Phelps, M., Freestone, Ian C., Gorin-Rosen, Y., Gratuze, B., 2016 .Natron glass production and supply in the late antique and early medieval Near East: The effect of the Byzantine-Islamic transition, Journal of Archaeological Science, 75, pp. 57-71.
Sayre, E.V., Smith, R.W., 1961. compositional categories of ancient glass, Science, 133, Pp:1824-6.
Schmit, E., 1935. Rayy Excavation 1934-1936 Seasons, Log Books.
Treptow,T., 2007. Daily Life Ornamented The Medieval Persian City of RAYY, University of Chicago.
Whitehous, D., 1968. Excavation At Siraf, First Interim Report, Iran, 6, Pp.1-22.
Whitehous,D., Whitcomb, D., Wilkinson., 2009. Siraf:History, Topography and Environment, British Institute of Persian Studies Archaeological Monographs Series 1. Oxford :Oakville, CT: Oxbow Books; David Brown Book Co.
Wypyski, M. T., 2015. chemical analyses of early Islamic glass from Nishapur,Glass Studies, 57,Pp. 121-136. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 776 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 549 |
||