پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,973,311 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,645,565 |
نقد وبررسی روابط تاریخی- فکری اِخوانُ الصَّفا و اِسماعیلیه | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 53، شماره 1، شهریور 1399، صفحه 135-157 اصل مقاله (365.04 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2020.294649.654099 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا جلالی* | ||
| دانشیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه پیام نور تهران | ||
| چکیده | ||
| هویت نویسندگان رسائل اخوان الصفا تاکنوندر پردۀ ابهام مانده و میان محققان، بحث و گمان‌هایی در باب انتساب آنان به فرق و مذاهب، به ویژه اسماعیلیه جریان داشته است. از دیرباز اسماعیلیه بر این باور بوده‌اند که رسائل نوشتۀ یکی از پیشوایان این گروه به نام احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل است. همچنین در دوران معاصر، برخی خاورشناسان و نیز محققان اسماعیلی مذهب، اخوان و رسائل را به اسماعیلیه منسوب کرده‌اند. در این مقاله، با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، ضمن معرفی اجمالی رسائل، نخست به دعوی اسماعیلیه و آن دسته از خاورشناسانی که رسائل را به اسماعیلیه نسبت داده‌اند اشاره می‌کنیم؛ آنگاه به دیدگاه دسته‌ای دیگر ازخاورشناسان و پژوهشگران می‌پردازیم که اخوان الصفا را در شمار اسماعیلیه نمی‌دانند. قراین درون متنی رسائل واستناد به اشعار عربی و فارسی و مطالب دیگر، این دعوی را که رسائل نوشتۀ احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل است، با تردید جدی مواجه می‌کند. همچنین، آراء اخوان در تساهل و تسامح نسبت به ادیان و مذاهب و مکاتب فکری، با شیوۀ فرقۀ اسماعیلیه مغایرت داشت. افزون بر شواهد تاریخی مانند گزارش‌های ابوحیان توحیدی، سجستانی، ابن ندیم، قفطی، این نکته سخت قابل توجه است که نویسندگان اسماعیلی مذهب به مدت دو قرن اخوان‌الصفا را نادیده گرفتند. دیگر ادله نیز حاکی است که قول انتساب مؤلفان رسائل به اسماعیلیه از قوت لازم وکافی برخوردار نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اخوان الصفا؛ رسائل؛ اسماعیلیه؛ خاورشناسان؛ ابوحیان توحیدی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Analysis of the Historical-Intellectual Relationship between Ikhwān Al-Ṣafā and ʾIsmāʿīlīyah | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Jalali | ||
| Associated Prof., Depatman of the History of Islamic Culture and Civilization, Faculty of Theology and Islamic sciences, Payame Noor University | ||
| چکیده [English] | ||
| The authors of the Rasā'il Ikhwān Al-Ṣafā (The Epistles of the Brethren of Purity) never mentioned their names, so their identity is unknown. There has been much speculation concerning their association with some sects and religions, especially the ʾIsmāʿīlīyah. For a long time, the Ismailis believed that Rasā'il was written by Aḥmad ibn ʿAbdallāh ibn Muḥammad ibn Ismāʿīl, one of the leaders of the group. Some recent orientalists also attribute the Rasā'il to ʾIsmāʿīlīyah. In this study, using a descriptive-analytic method, first, we give a brief introduction to the Rasā'il, and we discuss the arguments of those who attribute Rasā'il to ʾIsmāʿīlīyah. Then we evaluate the arguments of the opposite side, the scholars who don't see a relationship between Rasā'il and ʾIsmāʿīlīyah. The implicit evidence and reference to Arabic and Persian poems in Rasā'il challenge severely the idea of those who attribute the authorship of the work to Aḥmad ibn ʿAbdallāh ibn Muḥammad ibn Ismāʿīl. On the other hand, Ikhwān Al-Ṣafā's attitude towards other religions and sects, which shows a high degree of tolerance is not in accordance with the Ismaili views. The historical evidence such as the report of Abū Ḥayyān al-Tawḥīdī, al-Sijistānī, al-Qifṭī, and Ibn al-Nadīm, besides two centuries of ignoring Ikhwān Al-Ṣafā by Ismaili authors, raise some doubts on attributing the authorship of Rasā'il to ʾIsmāʿīlīyah. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ikhwan Al-Safa, Rasā'il, Ismailia, Orientalists, Abu HayyanTohidi | ||
| مراجع | ||
|
قران کریم ابن الندیم، محمدبن اسحق، کتاب الفهرست، به کوشش رضا تجدد، تهران: اساطیر،1381 ش. ابوحیان التوحیدی، علی بن محمد بن عباس، المقابسات، به کوشش حسن السندوسی، کویت: دارسعاد الصباح، 1992 م. همو، الامتاع و الموانسه، به کوشش هیثم خلیفة العیمی، بیروت: المکتبة العصریة،2011 م. ابوسلیمان سجستانی، محمد، صوان الحکمه، به کوشش عبدالرحمن بدوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران ،1974 م. اخوان الصفا، رسائل، بیروت: دارصادر، 1957م. ادریس بن حسن، عماد الدین، زهرالمعانی، به کوشش مصطفی غالب، بیروت: الموسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع،1991م. اشعری القمی، سعد بن عبدالله، کتاب المقالات و الفرق، صححه و قدم له و علق علیه محمد جواد مشکور،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،1360ش. بدوی، عبدالرحمن، مذاهب الاسلامیین، بیروت: دارالعلم للملایین،1997م. تامر، عارف، جامعة الجامعه، بیروت: منشورات دارالحیاة،1970م. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، بیروت: مکتبة المثنی، 1973م. حامدی، ابراهیم بن حسین، کنزالولد، تحقیق مصطفی غالب، بیروت: دارالاندلس، 1996م. خراسانی، شرف‌الدین، «اخوان الصفا»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، ج7، تهران: مرکز نشردایرة المعارف بزرگ اسلامی (269-242)، 1377ش. دفتری، فرهاد، «اسماعیلیه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 8، تهران: مرکز نشردایرةالمعارف بزرگ اسلامی (702-681)، 1377ش. رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حکیم، دیوان، براساس تصحیح سعید نفیسی و ی. براگینسکی، تهران: موسسه انتشارات نگاه، 1996م. زریاب، عباس، «ابویعقوب سجزی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم بجنوردی، ج 6، تهران: مرکز نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، (429-423)، 1373 ش. زرین‌کوب، عبدالحسین، دنبالۀ جستجو در تصوف ایران، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، 1362ش. زیدان، جرجی، تاریخ آداب اللغة العربیة، قاهره: دارالهلال، بی‌تا. سجستانی، ابویعقوب اسحاق بن احمد، کتاب الافتخار، حققه و قدم له اسماعیل قربان حسین یونا والا، بیروت: دارالعرب الاسلامی، 2000 م. شهرستانی، عبدالکریم، کتاب الملل و النحل، به کوشش محمد بن فتح الله بدران، قاهره: مکتبة الانجلو المصریة، بی‌تا. صفا، ذبیح‌الله، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1374 ش. عوا، عادل، حقیقة اخوان الصفا، دمشق: دارالاهالی للنشر و التوزیع، 1993م. غالب، مصطفی، الرسالة الجامعة - تاج الرسائل اخوان الصفا و خلان الوفا، بیروت: دارالاندلس للطباع و النشر و التوزیع، بی‌تا. همو، تاریخ الدعوة الاسماعیلیة منذ اقدم العصور حتی عصرنا الحاضر، قدم له مولانا حاضر امام سلطان محمدشاه علی «آغا خان الثالث»، دمشق: دارالیقظة العربیة للتألیف و الترجمه و النشر، بی‌تا. فرای، ریچارد نلسون، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش، 1363ش. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، به کوشش یولیوس لیپرت، لایپزیک، 1903 م. کرمانی، حمیدالدین، راحة العقل، تحقیق و تقدیم مصطفی غالب، بیروت: دارالاندلس، 1983م. لویس، برنارد، ماسینیون، لوئی، همدانی، ع، هاجسن، م، فیضی، آصف و ایوانف، اسماعیلیان در تاریخ، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی، 1363 ش. مادلونگ، ویلفرد، مکتبها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی،1375ش. متنبی، ابوالطیب احمد، دیوان، مع الشرح عبدالرحمن البرقوقی، بیروت: دارالکتاب العربیة، 1357ق. مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، با مقدمه و توضیحات، کاظم مدیرشانه‌چی، مشهد: آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1384ش. هالیستر، جان نورمن، تشیع در هند، ترجمه آزرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1373ش. Black, Antony, the History of Islamic Political Thought, From the Prophet to the Present, UK: Edinburgh University Press, Second Edition, 2011.
Brown, Edward, Granville, a Literary History of Persia, From the 'Earliest Times until Firdawsi, London and Leipzig: T. Fisher Unwin, 1909.
Corbin, Henry, History of Islamic philosophy, translated by Liadain Sherrard with the assistance of Philip Sherrard, London and New York: Kegan Paul international in association with Islamic Publications for the institute of Ismaili studies London, 1962.
Daftary, Farhad, The Ismailis their History and Doctrines, U.K: Cambridge University Press, Second edition, 2007.
Hamdani, A, “An Early Fatimid Source on the Time and Authorship of the Rasa’ilIkhwn al-safa” Arabica, vol. XXVI, No.1, 1979, pp.62-75.
Ivanov, V. A., “A Guide to Ismaili Literature”, Royal Asiatic Society, Vol XIII, 1933, pp. xii + 13.
Idem, the Alleged Founder of Ismailism, India, Ismaili Publishing, 1948.
Macdonald, Duncan B, Development of Muslim TheologyJurisprudence and Constitutional Theory, New York, 1903.
Marquet, Yves, “Ikhwan al-Safa”, The Encyclopedia of Islam, Leiden, VOL. III, 1986, pp. 1071-1076.
Nasr, S, H, anInroduction to Islamic Cosmological Doctorines, U.K: CambridgeUniversity Press, 1978.
Idem “Philosophy and Cosmology” Edited by Richard Nelson Frye, The Cambridge History of Iran, U.K: CambridgeUniversity Press, 1975, Vol4, pp. 419-441.
Nicholson, Reynold, Alleyn, A Literary History of the Arabs, UK: Routledge Curzon press, 2004.
Netton, Ian, Richard, MuslimeNeoplatonists, An Introduction to Thought of the Brethren ofpurity (Ikhwan-al-safa), U.K: Edinburgh University Press, 2013.
Stern, Samuel, Miklos, Studies in Early Ismāʻīlism, Jerusalem-Leiden: E. J. Brill, 1984.
Idem “New Information about the Authors of the Epistles of theSincere Brethren”, Islamic Studies, vol. III, 1964, No.4, pp. 405-428. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 396 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 338 |
||