پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,692 |
| تعداد مقالات | 72,229 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,183,056 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,012,552 |
نقد و تفسیرهای «عرفان گرایانه» از موسیقی ایرانی و برخی ازجنبه‌های بستر فرهنگی ـ اجتماعی موسیقی در دهه های سی و چهل شمسی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 10، دوره 10، شماره 2، بهمن 1399، صفحه 205-244 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2020.305300.878 | ||
| نویسندگان | ||
| پویا نکویی* 1؛ رضا پرویزاده2 | ||
| 1فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی (موسیقی شناسی)، گروه موسیقی پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. | ||
| 2عضو هیئت علمی و مربی گروه موسیقی در پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مقالة حاضر به بررسی یکی از مباحث مهم در رابطه با موسیقی ایرانی پرداخته که در دهههای سی و چهل شمسی مطرح شد. در این بحث گروهی از منتقدین موسیقی ایرانی به نقد ویژگیهای به زعم خود عرفانگرایانة موسیقی ایرانی پرداختند. در آن سو گروه دیگری از فعّالان موسیقی ایرانی بر همان اساس به خوانشی عرفانگرایانه از موسیقی ایرانی پرداختند. در بخش نخست ابتدا به بررسیِ آراءِ گروهی از منتقدین موسیقی ایرانی مبنی بر پیوند آن با تصوف پرداخته است. در ادامه همچنین به بررسی ریشههای این تفسیر از موسیقی ایرانی در ایران آن دوره پرداخته شده است. همانطور که بیان خواهد شد، دو جریان فکری به نقد نقش تصوف در فرهنگ ایرانی پرداخته بودند؛ در یک سو جریان چپ و در سوی دیگر احمد کسروی نمایندگان این نوع نگاه محسوب میشدند. چنانکه اشاره شده درونمایة نظرات منتقدین موسیقی ایرانی مشابه نظرات طیفهایی است که تا پیش از این تاریخ به نقد وجوهی از فرهنگ ایرانی منجمله تصوف پرداخته بودند. در ادامه، نظرات گروه دیگری که به بیان روایتی عرفانگرایانه از موسیقی ایرانی پرداختند، بررسی شده است، و ضمناً به برخی از علل شکلگیری این نگرش و خوانش نیز اشاراتی شده است. این مقاله ضمن ریشه شناسی علل پیدایش این دو رویکرد، به طرح تمایز مفاهیم «محفل» و «بزم»، بر اساس برخی از شواهد و مستندات موجود به طور مختصر پرداخته است. در این راستا دو تلقی از فرهنگ شنیدن در تاریخ فرهنگی شنیدن موسیقی در عرصة موسوم به «اندرونی» موسیقی ایرانی مطرح شده است. همچنانکه به اختصار بیان شده است دو فرهنگ شنیداری متفاوت بر این دو عرصه حاکم بوده است. در همین راستا نشان داده شده که این تلقیِ «عرفانگرایانه» وابسته به آداب و قواعد شنیداری حاکم بر عرصة موسوم به محافل بود. در ادامه همچنین مختصراً مطرح شده که بر اساس گفتمان «پرورش ذوق عامه» در دورة پهلوی برخی از فعّالانی که آن روایت عرفانگرا از موسیقی را ارائه میکردند، بر اهمیت و لزوم نقش اجتماعی موسیقی تأکید داشتند. در بخش پایانی اجمالاً به بررسی برنامة گلها پرداخته شده و این برنامه محصول تفسیر عرفانگرایانة فعالان موسیقی و تأکید آنها بر مسئلة پرورش ذوق مردم تلقی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| موسیقی ایرانی؛ روایت عرفان گرایانه؛ شنیدن؛ برنامۀ گل ها؛ بستر فرهنگی ـ اجتماعی موسیقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| “Sufi-Based” Narratives and Criticisms of Iranian Music and Socio - Cultural Characteristics of Musical Context in 1950’s and 1960’s | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Pouya Nekouei1؛ Reza Parvizade2 | ||
| 1Master's Degree in Ethnomusicology (Musicology), Department of Fine Arts, University of Tehran, Iran. | ||
| 2Instructor of Music at the Fine Arts Faculty, University of Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This article examines a discussion about Iranian music that emerged during the 1950s and early 1960s. During this period various writers attempted to criticize Iranian music on the basis that it was connected with the Sufi tradition of Iranian culture. Therefore, criticisms of Iranian music appeared in various periodicals such as Muzik-e-Iran. Critiques voiced their opinion against characteristics of Iranian music that they considered to be negative. Most importantly, what they considered to be the “otherworldly” characteristic of Iranian music was stressed upon. Such cultural criticism of Iranian music during this period originated from the writings of two intellectual currents: the writings of the left wing during the Pahlavi period, and the writings of the famous social and cultural critic of the Pahlavi period, Ahmad Kasravi. Therefore, these criticisms in the writings of the left wing and Ahmad Kasravi against Sufism are briefly reviewed. Moreover, responses to such reading and criticism of Iranian music are examined. We have pointed out that during the same time some musicians advocated Sufi-based readings of Iranian music. According to them, Iranian music had Sufi characteristics and such features had to appear in its performance and context. It is also illustrated how this reading of Iranian music was connected to an understanding and practice of music. Furthermore, the concepts of “mahfil” and “bazm” in the cultural history of music performance are briefly examined. What was advocated by those defending a Sufi reading of Iranian music, to a large extent, had its roots in the listening culture and practices of mahfils. Moreover, it is explained that some of these musicians, following the discourse of the “cultivation of people’s taste” during the Pahlavi period, believed music to have a social role. At the end, it is argued how the aforementioned Sufi reading of Iranian music that was tied to a specific culture of listening in the private sphere, along with the debates on the social function of music and its role in nurturing people’s taste, came to be reflected in a radio program of Iranian music, Golha. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iranian Music, Sufi Narrative, Listening, Golha Program, Socio-Cultural Context of Music | ||
| مراجع | ||
|
بینام، بیتا، گلهای جاویدان، برنامة شمارة 130: 10:8 ـ 22:8، مجموعة شخصی. ـــــــ،1329، «صفیعلی شاه و خانقاه: حکیمالملک، نظامالسلطان خواجهنوری، دکتر مرزبان و بسیاری از رجال کشور درویش هستند»، اطلاعات هفتگی، س 10، ش 461، ص 4. ــــــ، 1336، «ارکستر گلها»، موزیک ایران، س 6، ش 66، صص 18 و 37. ترقی، بیژن، 1389، از پشت دیوارهای خاطره: پنجاه سال خاطره در زمینة شعر و موسیقی از بیژن ترقی، تهران، بدرقه جاویدان. خالقی، روحالله، 1338، «نغمههای درویشان»، رادیو ایران ، نشریة ادارة کل انتشارات و رادیو. خوشنام، محمود، 1338. «عوامل اجتماعی انحطاط موسیقی در ایران»، موزیک ایران، س 8، ش 7، ص 21. رحمانیان، داریوش ،1382، تاریخ علتشناسی و انحطاط و عقبماندگی ایرانیان و مسلمین: از آغاز دورة قاجار تا پایان دورة پهلوی، تبریز، مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی ـ انسانی دانشگاه تبریز. رشیدی، علیمحمد، 1338، «بوی گل یا بوی افیون»، موزیک ایران، س 7، ش 83، صص 3 -4. ــــــــــــــــ،1340، «مشرقزمین: کانون افسانه، رویا و موسیقی تخدیرکننده...»، موزیک ایران، س10، ش 2، ص3. سپنتا، ساسان، 1342الف، «سکوت و سکون در هنر و موسیقی ایران: غرور و تعصب بیجا – هنر ایران – اشکال آهنگسازان ایرانی – چه باید کرد؟»، موزیک ایران، س 11، ش 122، صص 6-10. ــــــــــــ، 1342الف، «سکوت و سکون در هنر و موسیقی ایران»، موزیک ایران، س 11، ش 2، صص 8 -9. ـــــــــــ، 1342ب، «نقاب: عروسکهای نقابدار»، موزیک ایران، س 11، ش 6، صص 5 – 8. ص.گ، 1325، «مبارزات منفی در ایران بعد از اسلام: عرفان»، نامة مردم، س 1، ش 4، ص 56. فاطمی، ساسان،1392، پیدایش موسیقیمردمپسند در ایران: تأملی بر مفاهیم کلاسیک، مردمی و مردمپسند، تهران، ماهور. فروتنراد، احمد، 1338، «موسیقی انفرادی»، موزیک ایران، موزیک ایران، س 8، ش 1، صص 15ـ16. فیاض، محمدرضا ،1394، تا بردمین گلها: مطالعه جامعهشناختی موسیقی در ایران از سپیدهدم تجدد تا 1334، تهران، سورة مهر. قلیپور، علی، 1397، پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی: پرورش زیباییشناختی ملت در سیاستگذاری فرهنگی دولت، تهران، نظر. کسروی، احمد. بیتا، صوفیگری. لوییزن، جین، 1388، «گلهای آواز و موسیقی ایرانی: داوود پیرنیا و آغاز برنامه گلها»، فصلنامهی موسیقی ماهور، سال 11، ش 44، صص 109 ـ 125. متی، رودی، 1398، تفریحات ایرانیان: مسکرات و مخدرات از صفویه تا قاجاریه، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران، نامک. معروفی، موسی، 1339، «درباره: موسیقی و موسیقیدان»، موزیک ایران، س9، ش 1، صص 11 ـ 16. میلانی، عباس ،1387، تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران، اختران. نواب صفا، اسماعیل ،1384، قصة شمع: خاطرات هنری پنجاه سال موسیقی معاصر، تهران، پیکان. وامقی، ایرج ،1335، «تحلیلی از چگونگی موسیقی ایران: آیا موسیقی ایران غمانگیز است؟»، نقشجهان، س 2، ش 1، ص27. Anonymous, Not Dated, Golhay-e-Javidan, No, 130: 08:10-08:22, Personal Collection. Desouza, W., 2014, "The Love That Dare Not Be Translated: Erasures of Premodern Sexuality in Modern Persian Mysticism", In K.S. Aghaie and A. Marashi (ed.), Rethinking Iranian Nationalism and Modernity, Austin, University of Texas Press. Foroutan-Rad, A., 1960, “Individual Music”, Muzik-e-Iran, Year 8, Issue 1, P 15-16. Kasravi, A., Not Dated, Sufism. Sepanta, Sasan, 1963, “Silence and Indolence in Art and Music of Iran: unnecessary Pride and prejudice – Problems of Iranian Composers – What Shall be done?”, Muzik-e-Iran, Year 11, Issue 122, Page 6-10. Thorau, C., and H. Ziemer, 2019, "The Art of Listening and Its Histories: An Introduction", in C. Thorau and H. Ziemer (ed.), Oxford Handbook of Music Listening in the 19th and 20th Century, New York, Oxford University Press. Tavakoli-Targhi, M., 2015, "Ahmad Kasravi's Critique of Europism and Orientalism", in K. Talattof(ed.), Persian Language, Literature and Culture: New Leaves, Fresh Looks. Ridgeon, L., 2006, Sufi Castigator: Ahmad Kasravi and the Iranian Mystical Tradition, New York, Routledge. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 794 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 540 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب