سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,230
تعداد مقالات67,764
تعداد مشاهده مقاله115,180,743
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,928,438
وزیریان, رویا, کریمیان, علی اکبر, قربانی, مهدی, افشانی, علیرضا, دستورانی, محمد تقی. (1399). سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار). , 11(4), 630-645. doi: 10.22059/jrur.2020.293441.1427
رویا وزیریان; علی اکبر کریمیان; مهدی قربانی; علیرضا افشانی; محمد تقی دستورانی. "سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار)". , 11, 4, 1399, 630-645. doi: 10.22059/jrur.2020.293441.1427
وزیریان, رویا, کریمیان, علی اکبر, قربانی, مهدی, افشانی, علیرضا, دستورانی, محمد تقی. (1399). 'سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار)', , 11(4), pp. 630-645. doi: 10.22059/jrur.2020.293441.1427
وزیریان, رویا, کریمیان, علی اکبر, قربانی, مهدی, افشانی, علیرضا, دستورانی, محمد تقی. سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار). , 1399; 11(4): 630-645. doi: 10.22059/jrur.2020.293441.1427

سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار)

پژوهشهای روستائی
مقاله 2، دوره 11، شماره 4، اسفند 1399، صفحه 630-645    اصل مقاله (4.24 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrur.2020.293441.1427
نویسندگان
رویا وزیریان* 1؛ علی اکبر کریمیان2؛ مهدی قربانی3؛ علیرضا افشانی4؛ محمد تقی دستورانی5
1دانش‌آموخته دکتری، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
2دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
3دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4استاد، گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
5استاد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
چکیده
افزایش تاب‌‏آوری مهم‏ترین عامل جهت حفظ انعطاف‌پذیری سیستم‌های اجتماعی-زیست محیطی و مقابله با خشکسالی است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل شاخص‌های مبتنی بر تاب‌‏آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی در سه روستا با شدت‏‌های متفاوت خشکسالی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نقشه‌‏های پهنه‏‌بندی خشکسالی بر اساس شاخص SPEI در دوره زمانی ده ساله روستاهای موجود در سه زون خشکسالی بسیار شدید، شدید و متوسط شناسایی و از هر زون یک روستا به‌صورت تصادفی انتخاب گردید. سپس با استفاده از رویکرد پیمایشی، روش مشاهده مستقیم و بازدید میدانی، کشاورزان به‌عنوان جامعه هدف شناسایی گردیده و موردبررسی قرار گرفتند. با توجه مجموع تعداد کشاورزان در سه روستا، طبق فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 105 نفر برآورد گردید. بر اساس پرسشنامه‌های تاب‏‌آوری و آزمون‌های آماری به ارزیابی ابعاد و شاخص‌‏های مؤثر بر تاب‌‏آوری پرداخته شد. نتایج مدل اندازه‌گیری لیزرل بر اساس متغیرهای سطح اول ابعاد سنجش تاب‏‌آوری نشان داد بیشترین اثرگذاری و اهمیت ابعاد در میزان تاب‏آوری متعلق به بعد زیرساختی و فیزیکی و بعد طبیعی است. ابعاد اقتصادی و مالی، اجتماعی و فرهنگی، حکمرانی و مدیریت، انسانی و فردی به ترتیب در رتبه‏ بعدی اهمیت قرار دارند. سنجش میزان ابعاد تاب‌‏آوری در روستاهای موردمطالعه نشان داد بعد اجتماعی و فرهنگی دارای بیشترین میزان و بعد طبیعی دارای کمترین میزان در روستاهای موردمطالعه در این منطقه هستند. ﺗﻘﻮﻳﺖ ابعاد تأثیرگذار ﻣﻲ‌ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄح ﺗﺎب‏‌آوری و انطباق‌پذیری ﺑﺎ ﺷﺮاﻳط را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و نقش مؤثری در به حداقل رساندن ضررهای احتمالی در شرایط بحرانی، ایفا نماید. در این راستا، لازم است به تصمیم‌گیری و تخصیص منابع به کشاورزان منطقه در مواجهه ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات، توجه ویژه‌‏ای معطوف شود.
کلیدواژه‌ها
تاب‏‌آوری؛ جوامع روستایی؛ خشکسالی؛ کشاورزان؛ سیستم‌های اجتماعی-زیست محیطی
عنوان مقاله [English]
Measuring and Evaluating the Dimensions Affecting the improvement of Resilience of Rural Communities in the Face of Drought (Case Study: Sabzevar County)
نویسندگان [English]
Roya Vazirian1؛ Ali Akbar Karimian2؛ Mehdi Ghorbani3؛ Alireza Afshani4؛ Mohammad Taghi Dastorani5
1PhD Graduated, Department of Management of Arid and Desert Areas, Faculty of Natural Resources and Desertology, Yazd University, Yazd, Iran.
2Associate Professor, Department of Rangeland and Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Desertology, Yazd University, Yazd, Iran.
3Associate Professor, Department of Revitalization of Arid and Mountainous Areas, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.
4Professor, Department of Cooperative and Social Welfare, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
5Professor, Department of Rangeland and Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]
Increasing resiliency is the most important factor in maintaining the flexibility of socio-environmental systems and combating drought. The purpose of this study was to evaluate and analyze resilience indices in rural communities facing drought in three villages with different drought intensities in Sabzevar city. Therefore, first, using drought zoning maps based on SPEI index in a ten-year period, villages in three very severe, severe, and moderate drought zones were identified and one village from each zone was randomly selected. Then, farmers were identified and surveyed as the target population using a survey approach. According to the total number of farmers in the three villages, the sample size was estimated at 105 people, according to the Cochran formula. Based on resiliency questionnaires and statistical tests, dimensions and indices affecting resiliency were evaluated. The results of the LISREL measurement model based on the first level variables of resilience measurement showed that the most influential and important dimensions on resilience were infrastructure, physical and natural dimensions. The economic and financial, social and cultural, governance and management, and human and individual dimensions are respectively in the next order of importance. Measurement of resilience dimensions in the studied villages showed that social and cultural dimension had the highest and natural dimension had the lowest impact among dimensions in the studied villages in this area. In general, reinforcement of effective dimensions can enhance flexibility and adaptability to the environment and play a major role in minimizing potential losses in critical situations. In this regard, special attention should be paid to the decision-making and allocation of resources to the local farmers in the face of disasters.
کلیدواژه‌ها [English]
Resilience, Rural Communities, Drought, Farmers, Socio-environmental Systems
مراجع

Adger, W.N., Brooks, N., Bentham, G., Agnew, M. & Eriksen, S. (2004). New indicators of vulnerability and adaptive capacity (Vol. 122). Norwich: Tyndall Centre for Climate Change Research.
Beekman, G., heijman, W.J.M., Schouten, M.A.H., Martin, C. (2009). Resilience Of Social-Ecological Systems In European Rural Areas: Theory And Prospects. 113 th EAAE Seminar “The Role Of Knowledge, Innovation and Human Capital in Multifunctional Agriculture and Territorial Rural Development”. 9-11 December, Belgrade.
Behtash, M.R., Kynezhad., M.A., Pirbabaee, M.T. & Asgari, A. (2013). Evaluation and analyzing the dimensions of resilience Tabriz metropolis. Fine Arts Architecture Journal, 18(3): 33-42.
Berkes, F., Colding J., Folke, C. (2003). Navigating Social-Ecological Systems: Building Resilience for Complexity and Change. Cambridge: Cambridge University Press. 388p.
Brien, K., Sygna L., Haugen, J. E. (2004). Vulnerable or Resilient? A Multi-Scale Assessment of Climate Impacts and Vulnerability in Norway. Climatic change, 64 (1-2): 193-225.
Brown, P.R., Bridle, K.L. & Crimp, S.J. (2016). Assessing the capacity of Australian broadacre mixed farmers to adapt to climate change: Identifying constraints and opportunities. Agricultural Systems, 146, pp.129-141.
Bruneau, M., Stephanie, E., Ronald, T., George, C., Thomas, D. & Andrie, M. (2003). A framework to quantitatively assess and enhance the seismic resilience of communities. Earthquake Spectra, 19 (4): 733-752.
Carpenter, S., Walker, B., Anderies, J., Abel, M. (2001). From metaphor to measurement: Resilience of what to what Ecosystems, (4): 765-781.
Cutter, S., Finch, C. (2008). “Temporal and Spatial Changes in Social Vulnerability to Natural Hazards.” Journal of National Academy of Sciences, 105(7): 2301–6.
Cutter, S., Christopher, G., Christopher, T. (2010). Disaster Resilience Indicators for Benchmarking Baseline Conditions, Jour  nal of Homeland Security and Emergency Management, 3(2): 235–239.
Dadashpur, H. & Adeli., Z. (2016). Assessment the capacity of resilience in the Qazvin. Journal of Disaster Management, (2): 73-84.
Davidson, D.J. (2010). The applicability of the concept of resilience to social systems: some sources of optimism and nagging doubts. Society and Natural Resources, 23(12), pp.1135-1149.
Folke, C., Colding, J. & Berkes, F. (2003). Synthesis: building resilience and adaptive capacity in social-ecological systems. Navigating social-ecological systems: Building resilience for complexity and change, 9(1), pp.352-387.
Godschalk, D. (2003). Urban hazard mitigation: Creating Resilient Cities. Natural Hazards Review, 4 (3): 136-143.
Ghorbani, M., Avazpour, L. & Yusefi, M. (2015). Analyze and evaluate social capital in order to strengthen the resilience of local communities and sustainable management of land, 68(3): 525-645.
Han, J. G., Zhang, A.Y.J., Wang, A.E.C.J., Bai,  B.W. M. C., Wang, Y.R., Han, D.G.D.,  H. Lic,  B.L. H., (2008). Rangeland Degradation and Restoration Management in China, The Rangeland Journal, 2(30): 233–239.
Hanneman, R. A. (2001). Introduction to Social Network Methods. California: University of California, Riverside, 149 p.
Kafle, S.K. (2012). Measuring Disaster-Resilient Communities: A Case Study of Coastal Communities in Indonesia, Journal of Business Continuity & Emergency Planning, 5(4): 316-326.
Keck, M., Sakdapolrak, P. (2013). What is Social Resilience? Lessons Learned and Ways Forward. Erdkunde, 67(1): 5–19.
Klein, R.J.T., Nicholls, R., Thomalla, F., (2003). Resilience to Natural Hazards: How Useful is This Concept Journal of Global Environment, 9(5): 35–45.
Manyena, S.B. (2012). The Concept of Resilience Revisited. Disasters 2006, Resilience: A Bridging Concept or a Dead End Plan Theory Pract, 2(13): 299–307
Meyers, Lawrence, S. (2017). Applied multivariate research: design and interpretation.
Meteorological Organization of Khorasan Razavi Province (2018).
Norris, F., Stevens, S., Pfefferbaum, B., Wyche, A., Pfefferbaum, R. (2009). “Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities and Strategies for Disaster Readiness.” American Journal of Community Psychology, 41 (2): 127–50.
Ofoegbu, Ch. (2016). Assessing forest-based rural communities' adaptive capacity and coping strategies for climate variability and change: The case of Vhembe district in South Africa. Environmental Development. 18. 36-51.
Prasad, S., Su, H.C., Altay, N., Tata, J. (2015). Building Disaster-Resilient Micro Enterprises in the Developing World. Journal of Disasters, 39(3): 447-466.
Schumacker, Randall E., (2009). A beginner's guide to structural equation modeling.
Swanson, D., Hiley, J., Venema, H.D. & Grosshans, R. (2007). Indicators of adaptive capacity to climate change for agriculture in the Prairie region of Canada. International Institute for Sustainable Development, Winnipeg, Canada.
Timmerman, P. (1981). Vulnerability, resilience and the collapse of society: A review of models and possible climatic applications. Toronto, Canada: Institute for Environmental Studies, University of Toronto.
Tompkins, E. L. & Adger, W. N. (2004). Does adaptive management of natural resources enhance resilience to climate change. Ecology and society, (9):2, 10.
Walker, B., Holling C.S., Carpenter, S.R., Kinzig, A. (2004). Resilience, Adaptability and Transformability in Social– ecological Systems. Ecology and Society, 9(2): 5.
Zhou, H., Wan, J., & Jia, H. (2010). Resilience to natural hazards a geographic perspective. Natural. Hazards 53(1), 21- 41.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,348
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 985


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب