پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,749 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,077,599 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,815,049 |
ختمالغرایب (تحفةالعراقین) و سفرهای حج خاقانی | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 25، شهریور 1399، صفحه 77-99 اصل مقاله (649.29 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2020.301832.1683 | ||
| نویسنده | ||
| سید محسن حسینی وردنجانی* | ||
| دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| ختمالغرایب یا تحفةالعراقین مثنوی مشهور خاقانی است که از دیرباز تاکنون مورد توجه پژوهشگران بوده است. سالهاست، این پرسش در میان خاقانیپژوهان مطرح است که آیا این اثر سفرنامه است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش میان پژوهشگران اختلاف نظر بنیادین وجود دارد و تاکنون در تصحیحهای متعدد این متن و پژوهشهای وابستة به آن، جواب دقیقی به آن داده نشده است. این جستار کوشیده است تا با روش کتابخانهای و تکیه بر شواهد درونمتنیِ آثار خاقانی به این ابهام پاسخ دقیق و روشنی بدهد. در این راستا، تلاش شده است تا نخست دیدگاههای عمده و متنوع پژوهشگران دربارة این موضوع بیان، بررسی و نقد شوند و سپس دیدگاه جدید این پژوهش ارائه شود که نشان میدهد نباید به این اثر بهگونة تام نگریست؛ بلکه قسمتهایی از این اثر قطعا سفرنامه است و قسمتهای دیگری از آن قطعا سفرنامه نیست. از آن جا که دستیافتن به این نتیجه، وابسته به داشتن آگاهی درست از تعداد و زمان سفرهای حج خاقانی است، پیرو گفتار نخست به این مبحث نیز پرداخته شده است و در این زمینه هم، نخست دیدگاههای رایج بیان، بررسی و نقد شده اند و سپس نظرگاه جدید این جستار ارائه شده است که نشان میدهد، خلاف اقوال مشهور، خاقانی در طول زندگانی خویش حداقل سه حج انجام داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی؛ ختمالغرایب؛ تحفةالعراقین؛ سفرنامه؛ سفرهای حج | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Khatm al-Qarayeb (Tohfat al-Eraqain) and Khaqani’s Hajj Trips | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayeed Mohsen Hosseini Vardanjani | ||
| Graduate PhD in Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| چکیده [English] | ||
| Khatm al-Qarayeb, or Tohfat al-Eraqain, is a renowned masnavi by Khaqani. It has long been attracting the attention of scholars. For years, the question among researches has been whether this work is a travelogue or not. These researchers, however, are of different opinions and so far, in the numerous corrections of this text and other research, no fixed answer has been given to this question. This article tries to give an accurate and clear answer to this ambiguity through a library method based on Khaqani’s works. In this regard, an attempt is made to examine and critique the major and diverse views of researchers on this subject, and then to present a new perspective, that is some parts of this work is definitely a travelogue, and other parts of it are not. To do so an accurate knowledge of the number and time of Khaqani’s travels is needed; thus, this topic is also addressed. In this regard, first, common views are studied and criticized, and then it is argued that, contrary to popular belief, Khaqani has performed at least three Hajj during his lifetime. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khaqani, Khatm al-Qarayeb, Tohfat al-Eraqain, Travelogue, Hajj | ||
| مراجع | ||
|
آذر بیگدلی، لطفعلی بیک، (1337)، تذکرة آتشکده، با مقدمة جعفر شهیدی، تهران: نشر کتاب. آموزگار، حسین، (1333)، مقدمة تحفةالخواطر و زبدةالنواظر، تحفةالعراقین خاقانی، تهران: روزنامة زندگی. ابجدی، میرمحمد اسماعیلخان، (1954)، کلیات ابجدی، تصحیح محمدحسین محوی، هند: مدارس یونیورسیتی. ابناثیر الجزری، علیبنالکرم، (1963م)، التاریخالباهر فیالدولةالاتابکیة بالموصل، تحقیق عبدالقادر احمد طلیمات، قاهرة: دارالکتبالحدیثة. ابناثیر، عزالدین، (1965م)، الکامل فیالتاریخ، بیروت: دارالصادر. ابناسفندیار، محمدبن حسن، (1366)، تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: پدیدة خاور. ابنبطوطه، محمدبن عبدالله، (1417ق)، رحلة ابنبطوطة، تحفةالنظار فی غرائبالامصار و عجائبالاسفار، تحقیق عبدالهادی تازی، مغرب: مطبوعات أکادمیة. ابنجبیر، ابیالحسن محمد، (بیتا)، رحلة ابنجبیر، بإشراف لجنة تحقیقالتراث، بیروت: الهلال. ابنمازه، محمدبن عمر، (1392)، لطائفالاذکار للحضار و السفار فیالمناسک و الآداب ، تصحیح رسول جعفریان، تهران: علم. احمدی بیرجندی، احمد، (1376)، «حج در آینة هنر و ادبیات»، میقات حج، شمارة 22، صص142 تا 115. اصفهانی، عمادالدین محمدبن محمد، (2004م)، تاریخ دولة آل سلجوق، تحقیق یحیی مراد، بیروت: دارالکتبالعلمیة. انوری، علیبن محمد، (1376)، دیوان اشعار، تصحیح مدرس رضوی، چاپ چهارم، تهران علمی و فرهنگی. اوحدی بلیانی، تقیالدین محمد، (1389)، عرفاتالعاشقین و عرصاتالعارفین، تصحیح ذبیحالله صاحبکار و آمنه فخر احمد، تهران: میراث مکتوب. براون، ادوارد، (1367)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمة فتحالله مجتبایی، چاپ چهارم، تهران: مروارید. البُرَعی، عبدالرحیم، (1301ق)، دیوان، تصحیح مولوی محمداحسان الهی، هند: فتحالکریم. البنداری الاصفهانی، علیبن محمد، (1318ق)، تاریخ دولة آلسلجوق، مصر: شرکة طبع الکتبالعربیة. بیلرت، آنالیویا فرمینا، (1396)، شفای غمگنان، پژوهشی در تحفةالعراقین حکیم خاقانی، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: نسل آفتاب. ترکی، محمدرضا، (1394)، «تاریخ و شمار سفرهای حج خاقانی»، نامة فرهنگستان، شمارة 57 ، صص 87 تا 62 . جرفادقانی، ابوالشرف ناصح، (1374)، ترجمة تاریخ یمینی، تصحیح جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی. چلبی، اولیاء، (1999)، الرحلةالحجازیة، ترجمة احمد مرسی صمصامی، قاهرة: دارالآفاقالعربیة. حسینی وردنجانی، سیدمحسن، (1398)، «از ختمالغرایب تا تحفةالعراقین»، پژوهشهای ادبی، شمارة 65، صص 54 – 29. الحسینی یزدی، محمدبن محمدبن محمدبن نظام، (1388)، العُراضة فی حکایةالسلجوقیة، تصحیح مریم میرشمسی، تهران: موقوفات محمود افشار. حمیدی شیرازی، مهدی، (1371)، بهشت سخن، تهران: پاژنگ. خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل، (1349)، منشآت، تصحیح محمد روشن، تهران: دانشگاه. خاقانی، افضلالدین بدیل، (1385)، ختمالغرایب (تحفةالعراقین)، بهکوشش و با پیشگفتار ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب، وین: آکادمی علوم اتریش. خاقانی، افضلالدین بدیل، (1387)، تحفةالعراقین (ختمالغرایب)، تصحیح علی صفری آققلعه، تهران: میراث مکتوب. خاقانی، افضلالدین بدیل، (2537)، مثنوی تحفةالعراقین، تصحیح یحیی قریب، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی. خاقانی، افضلالدین بدیل، (791ق)، تحفةالعراقین، نسخة خطی شمارة 1762، ترکیه: کتابخانة ایاصوفیا. خاقانی، افضلالدین بدیل، (1378)، دیوان خاقانی، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار. خاقانی، افضلالدین بدیل، (847ق)، کلیات خاقانی، نسخة خطی شمارة 4644، مشهد: آستان قدس رضوی. دولتشاه، ابن بختیشاه،(1385)، تذکرةالشعرا، تصحیح فاطمه علاقه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی. دیهیم، محمد، (1371)، تذکرة شعرای آذربایجان، تبریز: آذرآبادگان. رادفر، ابوالقاسم، (1380)، خاقانی و هند، مجلة زبان و ادب فارسی ،دانشگاه تبریز، شمارة 179 و 178، صص 118 تا 95. ریپکا، یان، (1381)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمة عیسی شهابی، تهران: علمی و فرهنگی. زرینکوب، عبدالحسین، (1389)، با کاروان حلّه، تهران: انتشارات علمی. السیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، (2013م)، تاریخالخلفاء، باشراف محمد غسّان نصوح، قطر: ادارةالشئون الاسلامیة. شبلی نعمانی، محمد، (1362)، شعرالعجم، ترجمة سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب. صفا، ذبیحالله، (1378)، تاریخ ادبیات ایران، چاپ هشتم، تهران: فردوس. غلامرضایی، محمد، (1387)، سبکشناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، چاپ سوم، تهران: جامی. فروزانفر، بدیعالزمان، (1387)، سخن و سخنوران، تهران: زوار. قفطی، علیبن یوسف، (1371)، تاریخالحکماء، بهکوشش بهین دارایی، تهران: دانشگاه تهران. کاشانی، تقیالدین، (1007ق)، خلاصةالاشعار و زبدةالافکار، نسخة خطی شمارة 272، تهران: کتابخانة مجلس. کندلی هریسچی، غفار، (1374)، خاقانی شروانی، حیات، زمان و محیط او، ترجمة میرهدایت حصاری، تهران: نشر دانشگاهی. لودی، شیرعلیخان، (1377)، تذکرة مرآةالخیال، بهاهتمام حمید حسنی با همکاری بهروز صفرزاده، تهران: روزنه. ماهیار، عباس، (1388)، مالک ملک سخن، تهران: سخن. مدرس، محمدعلی، (1374)، ریحانةالادب فی تراجمةالمعروفین بالکنیة أو اللقب، تهران: خیام. معدنکن، معصومه، (1372)، بزم دیرینة عروس، تهران: نشر دانشگاهی. هدایت، رضاقیخان، (1381)، مجمعالفصحاء، تصحیح مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر. یزدانی، خلیلالله، (1375)، «حج و شاعران قرن ششم»، میقات حج، شمارة 18، صص 158تا 139. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 326 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 229 |
||