پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,121,931 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,229,666 |
تبیین گاهنگاری نسبی استقرارها و ارزیابی نظام‌های فرهنگی پیش‌از تاریخ حوضه کشف‌رود (دشت مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آذر 1399، صفحه 41-63 اصل مقاله (1.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.290461.142792 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدصادق داوری* 1؛ حسن باصفا2؛ محمود طغرایی3 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد باستانشناسی، دانشگاه نیشابور | ||
| 2دانشیار گروه باستانشناسی، دانشگاه نیشابور | ||
| 3دانش آموخته کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه نیشابور | ||
| چکیده | ||
| حوزه کشف رود بدلیل وجود آثاری از دوره پارینه سنگی قدیم، به عنوان قدیمی ترین حوزه فرهنگی ایران، همواره مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بوده، به همین دلیل این حوزه فرهنگی در ادبیات باستان شناسی کشور و خاور نزدیک شناخته شده و دارای جایگاهی ویژه است. رودخانه کشف رود بدلیل سیراب کردن دشت مشهد بستر حاصلخیز و اکوسیستمی بارور را در طول ادوار مختلف تاریخی ایجاد نموده که زمینه جذب و شکل گیری جوامع پیش از تاریخ در این محدوده شده است. با توجه به توزیع نا همگون و محدود کاوش های باستان شناسی در خاک خراسان، شناخت ما از فرهنگ های پیش از تاریخ این منطقه در تمام بخش ها یکسان نیست. تعیین تاریخ نسبی استقرارهای پیش از تاریخ حوزه کشف رود(دشت مشهد) به منظور تهیه جدول گاهنگاری منطقه یکی از ضرورت های مطالعات باستان شناختی در این منطقه محسوب می شود؛ علاوه براین بررسی فرهنگهای سفالی پیش‌از تاریخ غالب منطقه و ارزیابی کنش‌های درون و برون منطقه‌ای نیز از دیگر سوالات پژوهش محسوب می‌شود. بنیان پژوهش حاضر، بررسی سنت های سفالی پیش از تاریخ استقرارهای حوضه کشف‌رود در محدوده شهرستان مشهد، جهت تاریخگذاری نسبی استقرارها و بررسی نظام های فرهنگی غالب در منطقه برحسب مطالعات تطبیقی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که سفالهای پیش از تاریخ حوزه کشف رود دارای گونه‌های مشابه با سایر مکان‌های باستانی شناخته شده در مناطق پیرامونی و همچنین دارای گونه‌ها و فرم های محلی نیز بوده که صرفا بر اساس تحلیل تکنیک ساخت و نقوش، قابل مطالعه و تاریخگذاری نسبی هستند | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خراسان؛ کشف‌رود؛ استقرارهای پیشازتاریخ؛ گاهنگاری نسبی؛ سنت‌های فرهنگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Kashafrud River (Mashhad plain)from the Neolithic to the Middle Bronze Age | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Sadegh Davari1؛ Hassan Basafa2؛ mahmood toghraei3 | ||
| 1M.A Archaeology, Department of Archaeology, University of Neyshabur | ||
| 2Associate Professor, Department of Archaeology, University of Neyshabur | ||
| 3M.A Archaeology, University of Neyshabur | ||
| چکیده [English] | ||
| The Kashafrud area has always been considered by many researchers due to the existence of works from the ancient Paleolithic period, as the oldest cultural area in Iran. For this reason, this cultural field is known in the archeology of the Iranian plateau and the Middle East and is a very important subject. Due to the heterogeneous and limited distribution of archaeological excavations in the territory of Khorasan, our knowledge of the prehistoric cultures of this region in all areas is unknown (Basafa & Rezaei 2014; Vahdati, 2016). In this study, by studying and analyzing the pottery traditions of Kashafrud basin, the relative chronology of settlements have been determined. And the dominant cultural styles of the region have been studied. In this regard, relative dating and compiling a chronological table is one of the archaeological necessities of this period. Assessment of prehistoric pottery cultures and evaluation of intra- and extra-regional interactions are research questions. So far, only two prehistoric review and identification projects have been carried out in the city of Mashhad, which include the study of the Kashafrud River by a joint Iranian-French delegation headed by Ali Ariaei and Claude Thibaut (Ariai and Thibault, 1977), and the survey of Mashhad city by Mahmoud Bakhtiari in 1998 (Labaf Khaniki, 1391). However, there are a few other scattered studies whose results have been published in several articles. However, several scattered studies have been conducted in this area that their results have been published in the form of several articles. Absolute and relative chronologies of the cultural regions of northeastern Iran and southern Turkmenistan have been used in the relative dating of cultural periods of the Kashafrud basin. However, generalizing these dates to surface materials without any stratigraphic study would be challenging. At present, the dates presented in the present study are based on a combination of chronologies presented in the northeastern regions of Iran and Turkmenistan, and its basis may be changed by future archaeological excavations in the Kashafrud basin. The basis of the statistical population of this study is the cultural materials of the Pottery Bank of the Greater Khorasan Museum, which were randomly sampled based on registered reports. An important point in the deployments of Kashafrud River is the relocation and collection of surface samples in the non-academic process. The city of Mashhad as a main part of Khorasan Razavi province and is located between two mountain ranges. Its northern mountain range is a Hezar-Masjed and its southern mountain range is Binalood. A river called Kashafrud passes through this plain. This area is located in the geographical coordinates of 22-57 to 10-61 east longitude and 39-35 to 04-37 north latitude (Figure 1). In total, and based on the studies conducted so far, about 14 prehistoric settlements have been identified within the city of Mashhad and in the Kashafrud basin (Figure 2), that four settlements of them have emerged for the first time in the Iron Age, which is out of this subject research. In the other 10 settlements, they have cultural sequence from the Neolithic to the Bronze Age and in some continuities to the Iron Age. Of these 10 settlements, three settlements of Qaderabad, Qare Tappeh and Abarghandaray have a sequence from the Neolithic period (6500 BC according to the initial phase of Jaitun and not Sange-e Chakhmagh) to the end of the Bronze Age. In this research, the bronze period means only two phases, old and middle (equal to the date 2900-2100 BC according to the sequence of Namazgah Depe and up to 1700 BC according to the BMAC culture). According to material cultures, two Sites of Morghanoo and Naderi have appeared for the first time in the transition period from Neolithic to Chalcolithic (5000-4800 or 4500 BC according to southwest Turkmenistan chronology) and have a cultural sequence up to the Middle Bronze Age. Based on the available evidence and cultural materials from among these settlements, the Toup Derakht site has appeared for the first time in the Late Chalcolithic or Namazgah III (3500-3000 or 2900 BC depending on the sequence of the Namazgah). The establishment of the Toup Derakht has a cultural sequence until the Iron Age. The 4 Sites of Devin, Qalurkhaneh, Gash and Junow have appeared for the first time in the Bronze Age, only in which the Devin Tape and Gash Tape have a cultural sequence up to the Iron Age. Based on the study, classification and typology of evidence of the studied area, it was found that the three settlements of Tape Qaderabad, Qara Tape and Abarghandaray Ancient Site have Neolithic surface materials that stone tools (Figure 3) and pottery with appearance characteristics and technically belongs to the Neolithic period (figure 4). The most important cultural materials belonging to the Neolithic period include buff and red ware with geometric designs. They are handmade and have chaff temper. In addition, those samples in terms of form, pattern and technique are comparable with Sang-e Chakhmagh, Jaitun and Neolithic of the Central Plateau of Iran (Table 2). Finally, according to the relative chronology, the date before 6500 BC to 5000 BC can be considered for the Neolithic period of Kashafrud basin. Based on the study of surface materials, the studied settlements of the transition period from Neolithic to Chalcolithic to the relative date of 5000-4500 or 5200-4800 BC have continued in three settlements of Tape Qaderabad, Qara Tape and Abarghandaray were formed for the first time in this period. The existence of cultural materials of the Chalcolithic period in the three settlements of Qaderabad, Abarghandaray and Qara Tape, equal to the date 4800-2900 BC, indicates the continuity of the establishment and cultural sequence from Late Neolithic period to the Chalcolithic. Also, the presence of surface cultural materials on the settlements of Tape Naderi and Morghanoo, which have appeared in the transition period from Neolithic to Chalcolithic period, has a sequence and continuity, and in addition, the Toup Derakht site also appears in the Late Chalcolithic Period. In addition to these cultural materials, the Early and Middle Bronze Ages have sequences in all the mentioned settlements, including Qaderabad, Abarghandaray, Qara Tape, Naderi, Morghanoo, Toup Derakht Sites, and in addition, Gash Tape, Qalurkhaneh Ancient Site, Tape Junow and they also settle in the Early Bronze phase for the first time. As a result, Kashafrud River, as a vital and effective factor in creating a fertile ecosystem, has provided a suitable platform for spatial and regional Choices of human societies from the Paleolithic period to the present, which in both material and immaterial dimensions with culture, Prehistoric regions of Northeast Iran, especially Shahroud and Damghan, Gorgan plain, Dargaz and Atrak basins, as well as prehistoric cultures of southern Turkmenistan, including the Neolithic period of Jaitun and Anu IA, culture Namazgah I - VI period It is an overlap and perhaps the Kashafrud basin can be considered as the link between the prehistoric cultures of southern Turkmenistan and the Iranian plateau, especially the northeastern region of Iran. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khorasan, Kashafrud River, Prehistoric settlements, Relative Chronology, Cultural traditions | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
امیرلو، عنایت الله، (1365)، نگاهی به فرهنگهای کهن سنگی ایران، مجله باستانشناسی و تاری، د1، ش1، صص13-30. باصفا، حسن،(1396)، تبیین فرهنگهای دوره آهن دشت نیشابور براساس مواد فرهنگی تپه تیغ مهره، جامعه شناسی تاریخی، 1-17. باصفا،حسن، (1391)، گزارش مقدماتی کاوشهای باستانشناختی محوطه شهرک فیروزه نیشابور، مجموعه مقالات یازدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، تهران، موزه ایران باستان، ص85. باصفا، حسن، رحمتی، مهدیه، (1392). گزارش مقدماتی کاوشهای باستانشناختی محوطه شهرک فیروزه شهرستان نیشابور، پژوهشهای ایران شناسی، مزدک نامه، ش5، صص613-624. باصفا، حسن، (1394)، گزارش توصیفی فصل اول کاوش باستانشناختی محوطه قاراچشمه(کلاته شوری) دشت نیشابور، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، پژوهشکده باستانشناسی.(منتشرنشده) باصفا، حسن، رضایی، محمد حسین، (1393)، گمانه زنى به منظورتدقیق عرصه استقرارپیش ازتاریخى چناران، خلاصه مقالات دوازدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی. بان، رنفریو، بان، پل، (1390)، مفاهیم بنیادی در باستانشناسی، ترجمه اکبر پورفرج و سمیه عدیلی سمیه، تهران: نشر سمیرا. بیگلری، فریدون، (1394)، مروری بر باستانشناسی دوران پارینه سنگی خراسان با تاکید بر محوطههای کشف‌رود، گذری بر باستانشناسی خراسان؛گزیده‌ای از یافتههای باستانشناختی و نفایس تاریخی- فرهنگی خراسان(به کوشش میثم لباف خانیکی)، روابط عمومی و مرکز نشر امور فرهنگی با همکاری معاونت میراث فرهنگی، د1، ش1، صص. 16-24. حبیبی، سید خلیل، شیخ بگلو اسلام، بابک، عشقی، علی اکبر، طغرایی، محمود، (1394)، شواهد فرهنگهای پیش‌از تاریخی آسیای مرکزی در منطقه شمال شرقی ایران براساس بررسی روشمند تپه نادری طرق، دومین همایش ملی باستانشناسی ایران، مشهد. داوری، محمدصادق، (1395)، تبیین گاهنگاری نسبی و مطالعات سنجش از راه دور به منظور تحلیل چشم انداز فرهنگی و جغرافیایی محوطههای پیش‌از تاریخ حوضه کشف‌رود(شهرستان مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ پایانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه نیشابور: نیشابور(منتشر نشده). دهقان، پوریا، پورمقدم، حسین، لشکری پور، مرتضی، محمد، غفوری، (1392)، بررسی اشکال ژئومورفولوژی حوضه آبریز کشف‌رود، مجموعه مقالات هشتمین مجمع زمین شناسیمهندسی و محیط زیست ایران. مشهد:دانشگاه فردوسی، 1659-1666. روستایی، کوروش، (1396)، خوانش یک مقاله(2)، مجله باستان پژوهشی (ضمیمه معرفی و نقد کتاب)، د7، ش 2، صص 216-226. سیدسجادی، سید منصور، (1395)، باستانشناسی آسیای مرکزی، ج اول، تهران: انتشارات سمت. طلائی، حسن، (1390)، هشت هزارسال سفال ایران، چ1، تهران: انتشارات سمت. کوهل، فیلیپ الف، (1394)، باستانشناسی آسیای مرکزی از دوره پارینه سنگی تا عصرآهن، ترجمه حسین رمضان‌پور و معصومه مرادیان، تهران: انتشارات سمیرا. لباف خانیکی، رجبعلی، (1391)، مرور فعالیتهای خراسان بزرگ از آغاز تا کنون، مجموعه مقالات همایش هشتاد سال باستانشناسی ایران، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، چ1، صص137-158. مجیدزاده، یوسف، (1372)، روش کاوش در باستان شناسی (قسمت اول)، باستان شناسی وتاریخ، د7، ش 1و2(یادنامه هلن جی کنتور)، صص 75-78. وحدتی، علی اکبر،(1394)، عصر مفرغ و آهن در خراسان(3000تا500ق.م)، گذری بر باستانشناسی خراسان؛گزیده‌ای از یافتههای باستانشناختی و نفایس تاریخی- فرهنگی خراسان(به کوشش میثم لباف خانیکی)، روابط عمومی و مرکز نشر امور فرهنگی با همکاری معاونت میراث فرهنگی، د1، ش1، صص 37-47. هیبرت، فردریک، دایسون، رابرت، (1385)، نیشابور پیش‌از تاریخ و مناطق مرزی بین ایران و آسیای مرکزی، مجله باستان پژوهی، ش14، صص 24-45. Amirlu, A. 1997. A look at the ancient stone cultures of Iran. Bastanshenasi Va Tarikh: 13-30. [in Persian].
Ariai, A. and Thibault, C. 1975. Nouvelles précisions à propos de l'outillage paléolithique ancien sur galets du Khorasan (Iran). Paléorient (3): 101-108.
Basafa, H. and Rezaei. M.H. 2014. Evidence of Cheshmeh Ali Culture in Chenaran Plain (Northeastern Iran). Archaeology: 10-15. [in Persian].
Basafa, H. 2018. Explaining the Neyshabur plain Iron Age cultures based on Material culture of Tighe Mohre. Journal of Historical Sociology: 1-18. [in Persian].
Basafa, H. 2013. Preliminary report of archeological excavations in the area of Shahrak Firouzeh of Neyshabour. Proceedings of the 11th Annual Iranian Archaeological Conference, Tehran: 85-88. [in Persian].
Basafa, H. Rahmati, M. 2014. Preliminary report of archaeological excavations in the area of Shahrak-Firouze Neyshabur. Mazdak Nameh: 613-624. [in Persian].
Basafa, H. 2016. Descriptive report of the first chapter of archaeological excavation of Qara cheshmeh area (Kalateh Shouri) in Neyshabour plain. ICHTO. [in Persian].
Basafa, H. and Rezaei, M. H. 2015. Archaeological excavations at Chenaran site. Abstracts of the Twelfth Annual Archaeological Conference of Iran. Tehran: ICHTO. [in Persian].
Biglari, F. 2014. A review of the archeology of the Paleolithic period of Khorasan. A new key on the archeology of Khorasan; a selection of archaeological findings and historical-cultural treasures of Khorasan (by Meysam Labaf Khaniki). ICHTO: 16-24. [in Persian].
Crawford, V. E. 1963. Beside the Kara Su. The Metropolitan Museum of Art Bulletin (22): 263-73.
Davari, M. S. 2015. Explaining the relative chronology and remote sensing studies in order to analyze the cultural and geographical landscape of the prehistoric sites of Kashafrud Basin (Mashhad city) from the Neolithic to the Bronze Age. Master Thesis, Faculty of Literature and Humanities. Neyshabour University (unpublished). [in Persian].
Dehghan, P. Moghadam, H. Lashkaripur, M. and Ghafori, M. 2013. Investigation of geomorphological forms of Kashafrud catchment. Proceedings of the 8th Iranian Society of Engineering Geology and Environment. 1659-1666. [in Persian].
Deshayes, J. 1967. Ceramiques peintes de Tureng tepè. IRAN: 123-131.
Jami alahmadi, M. Vahdati Nasab. H. Fazeli Nashli H. and Beshkani. A. 2008. Kashafrud revisited: discovery of new Palaeolithic sites in north-eastern Iran. Antiquity (82-317): 1-2. [in Persian].
Habibi, S. KH. Sheikh Baglu, B. Eshghi. A.A and Toghrae, M. 2016. Evidence of prehistoric cultures of Central Asia in the northeastern region of Iran based on a methodical study of Tape Naderi. The Second National Archaeological Conference of Iran. Mashhad. [in Persian].
Hiebert F. T. 2002. The Kopet Dag sequence of early villages in Central Asia. Paléorient: 25-41.
Kohl, P. 1984. Central Asia: Paleolithic beginnings to the Iron Age. Editions Recherché sure les civilizations. Paris.
Hiebert, F. Dyson. R. 2007. Prehistoric Nishapur and the frontier between Central Asia and Iran, Translated by M. Dana. Bastanpazhohi (14): 24-45. [in Persian].
Kohl, P. 2016. Central Asia: Paleolithic beginnings to the Iron Age. Translated by H. Ramezanpur. M. Moradiyan. Tehran, Samira.[in Persian].
Kohl, P.L. and Heskel. D. 1980. Archaeological Reconnaissance in the Darreh Gaz Plain: A Short Report. IRAN (18): 160-169.
Kohl, P. L. Biscione. R. and Ingraham. M. L. 1982. Implications of recent evidence for the Prehistory of Northeastern Iran and Southwestern Turkmenistan. Iranica Antiqua (XVI): 185-204.
Labaf Khaniki, R. A. 2012. Review of the activities of Greater Khorasan from the beginning until now. Proceedings of the Conference on Eighty Years of Iranian Archeology. ICHTO: 137-185. [in Persian].
Majidzaheh, Y. 2004. Archaeological excavation method (Part 1). Bastanshenasi Va Tarikh (7): 75-78. [in Persian].
Masson, V. M. and Sarianidi. V. I. 1972. Central Asia: Turkmenia before the Achaemenids, Translated and edited Ruth Tringham. Thames and Hudson.Mellaart, J. 1975. The Neolithic of the near east (The World of archaeology). Thames and Hudson.Pumpelly, R. 1908. Prehistoric civilizations of Anau. Carnegie Institution of Washington Publications (73-2).
Renfrew, K. and Bahn. P. 2004. Archaeology: The Key Concepts. Translate A. Porfaraj and S. Adili. Tehran: Samira. [in Persian].
Ricciardi. R. V. 1980. Survey in the Upper Atrek Valley (Khorassan, Iran): Preliminary Report. Mesopotamia Torino: 51-72.
Roustaei. K. 2016. An Emerging Picture of the Neolithic of Northeast Iran. Iranica Antiqua ( LI): 21-55.
Roustaei, K. 2018. Read an article (2). Bastanpazhohi (7): 216-226. [in Persian].
Sajjadi, S.S. 2016. Archaeology of central Asia. Tehran: Samt. [in Persian].
Talaei, H. 2011. Eight thousand years of Iranian pottery. Tehran: Samt. [in Persian].
Vahdati, A. A. 2016. Khorasan in the Bronze and Iron Age. Gozari bar Bastanshenasi Khorasan (ICHTO): 37-47 [in Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,417 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 591 |
||
