سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,572
تعداد مقالات71,031
تعداد مشاهده مقاله125,500,883
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,763,951
طایفی, شیرزاد, سلمان نصر, کورش. (1400). تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت. , 10(2), 103-126. doi: 10.22059/jlcr.2021.317965.1622
شیرزاد طایفی; کورش سلمان نصر. "تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت". , 10, 2, 1400, 103-126. doi: 10.22059/jlcr.2021.317965.1622
طایفی, شیرزاد, سلمان نصر, کورش. (1400). 'تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت', , 10(2), pp. 103-126. doi: 10.22059/jlcr.2021.317965.1622
طایفی, شیرزاد, سلمان نصر, کورش. تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت. , 1400; 10(2): 103-126. doi: 10.22059/jlcr.2021.317965.1622

تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت

پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت
مقاله 5، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1400، صفحه 103-126    اصل مقاله (392.59 K)
نوع مقاله: علمی-پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2021.317965.1622
نویسندگان
شیرزاد طایفی* 1؛ کورش سلمان نصر2
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران.
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده
بهرام بیضایی، نویسنده، فیلم‌ساز، کارگردانِ تآتر، نمایشنامه‌نویس و پژوهشگر نامدار و صاحب سبک ایرانی است. او با بهره­گیری از پشتوانه­های اساطیری، حماسی، تاریخی و فرهنگ عامۀ ایران و جهان، به خلق اثر می­پردازد؛ از این رو، آثار او پیوندهای عمیق و گسترده­ای با زمینه‌های فکری و بن­مایه­های فرهنگی ایران و سایر ملل جهان دارد. نمایشنامۀ «آرش» او نیز، واجد چنین ویژگی شاخصی است. باید بیش از پیش به این نکته توجّه کرد که بر اساس رویکردها و  نظریات بینامتنی، آفرینشگران، در خلق آثار خود چندان به داشته­ها، آموزه­ها و اندوخته­های بکر ذهنی خویش تکیه نمی­کنند؛ بلکه آن­ها را با مدّ نظر قرار دادن متون از پیش موجود، تدوین می­نمایند، که خود این متون بنیان فرهنگ، اندیشه، هنر و  ادب زمانۀ خویش هستند. در پژوهش پیشِ رو، کوشیده­ایم به روش تحلیل محتوا و با تکیه بر مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی، و کاربست نظریۀ «ترامتنیت» ژُنت(از نظریه­پردازان بینامتنیت)، متن نمایشنامۀ «آرش» را تحلیل کنیم. دستاوردهای پژوهش گویای این است که این نمایشنامه(برخوانی)، مشتمل بر عناصر بینامتنی، بیش­متنی، فرامتنی، سرمتنی و پیرامتنی با بسامدی درخور توجّه است، که همین امر، این اثر را واجد ظرفیت جدید معنایی و خوانش دگرسان کرده است؛ در مواجهۀ بینامتنی این اثر با متن معاصر آن، یعنی منظومۀ آرش سیاووش کسرایی، بیضایی اسطوره را به چالش می­کشد و آرش مطلوب خود و جامعۀ خود را به تصویر می­کشد؛ هر چند هر دوی آثار با اسطورۀ آب و دیو خشکسالی در ارتباط هستند. از سوی دیگر می‌توان در تحلیل فرامتنی، طبقات موجود در برخوانی آرش را منطبق با طبقات موجود در نظریۀ استبداد شرقی ویتفوگل دانست که بر بنیان جامعۀ آب­سالار و روابط حاکم بر آن تعریف می‌شود. از منظر تحلیل پیرامتنی این اثر با نمایشنامه‌های اژدهاک و کارنامۀ بندار بیدخش در ارتباط است. در بخش تحلیل سرمتنی نیز،  این نمایشنامه به گونه­ای از تراژدی شباهت دارد که با تعزیۀ مسیح و ماجرای کربلا بی­ارتباط نیست.
کلیدواژه‌ها
نمایشنامه؛ بهرام بیضایی؛ آرش؛ ژنت؛ ترامتنیت
عنوان مقاله [English]
Analysis of Bahram Beizai's play "Arash" with a Transtextual Approach
نویسندگان [English]
Shirzad Tayefi1؛ Koroush Salman Nasr2
1Associate professor of Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
2Ph.D Candidate of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabaʼi University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Bahram Beizaei is an Iranian author, filmmaker, theatre director, scenarist, and prominent and stylish researcher. Benefiting from myth, epic, and historical backgrounds and folklore of Iran and the world, he has created artistic work; thus, his works are contemplative and extensively linked to intellectual topics, Persian cultural themes, and other nations. His play titled ‘Arash’ also possesses such salient feature. This point should be further noticed that based on intertextual approaches and theories, the creators of artistic works may not too rely on their own personal experiences, information, and intact subjective faculties for the generation of such works, but by considering pre-existing texts, they edit their works where these texts are assumed as the foundation for culture, idea, art, and literature of their time. We have tried in the present article to conduct a content analysis on the play of "Arash" and with reliance on librarian and documentary studies and based on the theory of trans textuality of Gerard Genette (as one of the theorists of Intertextuality). The findings achieved from this study suggest that this play is composed of Inter-textuality, hypertextuality, metatextuality, arcitextuality, and paratextuality elements which are noticed with some frequency where this has caused this work to have new conceptual potential and deserving of altered review. In the intertextual view of this work with its contemporary text, the poem "Arash" by Siavash Kasraei, Beizaei challenges the myth and Kasraei depicts himself and his society's desire; However, both works are associated with the myth of water and the demon of drought. On the other hand, in metatextual analysis, the existing classes in the play "Arash" can be considered in accordance with the existing classes in Wittfogel 's theory of Oriental Despotism, which is defined on the basis of the Hydraulic Society and the relations that govern it. From the perspective of contextual analysis, this work is related to the plays Azhi Dahāka and Kārnāme-ye Bandār Bidakhsh. In terms of contextual analysis, this play is similar to a kind of tragedy that is not unrelated to the story of Christ and Ta'zieh of Karbala.
کلیدواژه‌ها [English]
Drama, Bahram Beizaei, Arash, Genette, Transtextuality
مراجع
احمدی، بابک(1395)، ساختار و تأویل متن، چ هجدهم، تهران، مرکز.

اوستا(1385)، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، چ دهم، تهران، مروارید.

براهنی، رضا(1358)، طلا در مس(در شعر و شاعری)، تهران، زمان.

بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد(1386)، آثار الباقیه، چ پنجم، تهران، امیرکبیر.

بیضایی، بهرام (1395)، هزار افسان کجاست؟، چ چهارم، تهران، روشنگران و مطالعۀ زنان.

بیضایی، بهرام (1396)، دیوان نمایش، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.

بیضایی، بهرام(1392)، جدال با جهل گفتگو: نوشابه امیری. چ چهارم، تهران، ثالث.

بیضایی، بهرام(1394). سه برخوانی، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.

تایسن، لیس(1387). نظریه­های نقد ادبی معاصر(راهنمای آسان­فهم)، ترجمۀ مازیار حسین­زاده و فاطمه حسینی، تهران، نگاه امروز و حکایت قلم نوین.

دریایی، تورج(1392)، «آرش شواتیر که بود؟». بخارا، سال پانزدهم، شمارۀ 95 و 96، صص 166 - 176.

دستغیب، عبدالعلی(1379)، «شبان بزرگ امید». نشریۀ گزارش، شمارۀ 115، صص72-76.

دینوری، ابی­حنیفة أحمدَ بن داوود(1330)، اخبار الطوال، چ اول. مصر، سعادة.

شفیعی کدکنی، محمدرضا(1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن.

صفا، ذبیح الله (1333)، حماسه سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر.

عابدی، کامیار(1395)، شبان بزرگ امید (زندگی و شعر سیاوش کسرایی)، تهران، ثالث.

فرای، نورتروپ(1377)، تحلیل نقد، ترجمۀ صالح حسینی، تهران، نیلوفر.

کسرایی، سیاووش(1395)، مجموعه اشعار، چ پنجم، تهران، نگاه.

مقدادی، بهرام(1393)، دانش­نامۀ نقد ادبی از افلاطون تا امروز، تهران، چشمه.

نامور مطلق، بهمن (1393)، اسطوره و اسطوره­شناسی نزد نورتروپ فرای، از کالبدشناسی نقد تا رمز کل، تبریز، نشر موغام.

نامور مطلق، بهمن(1395)، بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، تهران، سخن.

ویتفوگل، کارل آوگوست(1391)، استبداد شرقی؛ بررسی تطبیقی قدرت تام، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، ثالث.

Abedi, Kamyar (2016), Shabane Bozorge Omid (Zendegi va Shere Siyavash Kasraei), Tehran, Sales [in Persian]. 

Ahmadi, Babak (2016), Sakhtar va tavile Matn, 18th, Tehran, Markaz [in Persian].

Avesta (2006), Gozaresh va Pazhoheshe Jalil Doostkhah, 10th, Tehran, Morvarid [in Persian].

Barahani, Reza (2006), Tala dar Mes (Dar shero Shaeri), Tehran, Zaman [in Persian].

Beizai, Bahram (2013), Jedal ba Jahle Goftegoo: Noshabe Amiri, 4th, Tehran, Sales [in Persian].

Beizai, Bahram (2015), Se Bar Khani, Tehran, Roshangaran va Motaleate Zanan [in Persian].

Beizai, Bahram (2016), Hezar Afsan Kojast?, 4th, Tehran, Roshangaran va Motaleate Zanan [in Persian].

Beizai, Bahram (2017), Divane Namayesh,Tehran, Roshangran va Motaleate Zanan[in Persian].

Birooni, Aboreyhan Mohamad ibn Ahmad (2007), Asar Albaghiye, 5th, Tehran, Amir Kabir [in Persian].  

Daryaee, Tooraj (2013), "Arash Shavatir Ke Bud?", Bokhara, Vol 15, No 95&96, Pp 166 – 176.

Dastgheyb, Abdolali (2000), "Shabane Bozorge Omid", Nashriyeye Gozaresh, No 115, Pp 72-76.

Dinvari, Abu Hanife Ahmad ibn Davood (1951), Akhbar Altaval, 1th, Mesr, Saadat [in Persian].

Frye, Northrop (1998), Tahlile Naghd, Tarjomeye Saleh Hosseini, Tehran, Nilofar [in Persian].

Genette, Gerard (1997B), Paratexts Thresholds of interpretation, Translated by JANE E. LEWIN, Cambridge, Cambridge University Press.

Genette, Gerard(1997A), Palimpsests: literature in the second degree, Channa newman and Claud Doubinsky(trans), University of Nebraska press.

Kasraei, Siavash (2016), majmoe Ashar, 5th, Tehran, Negah. [in Persian].

Meghdadi, Bahram (2014), Daneshnameye Naghde Adabi az Aflatoon ta Emruz, Tehran, Cheshmeh [in Persian].

Namvar Motlagh, Bahma (2016), Beynamatniyat: az Sakhtargraee ta Pasamodernism, Tehran, Sokhan [in Persian].

Namvar Motlagh, Bahman (2014), Ostore va Ostoreshenasi Nazde Northrop Frye, az Kalbodshekafi Naghd ta Ramze Kol, Tabriz, Nashre Moogham [in Persian].

Safa, Zabihullah (1954), Hemasehsorayee da Iran, Tehran, Amir Kabir [in Persian].

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2001), Advare Shere Farsi Az Mashroutiyat ta Soghote Saltanat, Tehran, Skhan [in Persian].

Tyson, Lois (2008), Nazariyehaye Naghde Adabiye Moaaser (Rahnamaye Asan Fahm), Tarjomeye Maziya Hosseinzadeh va Fatemeh Hosseini, Tehran, Negahe emrooz va Hekayate Ghalame Novin [in Persian].

Wittfogel, Karl August (2012), Estebdade Sharghi; Baresiye Tatbighiye Ghodrate Tam, Tarjomeye Mohsen Salasi, Tehran, sales [in Persian].

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,891
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 522





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب