پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,210,177 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,958,356 |
عطرشناسی در سنت داروشناسی دورۀ اسلامی از سدۀ سوم تا نهم قمری | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 53، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 539-559 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2021.317894.654215 | ||
| نویسندگان | ||
| یونس کرامتی* 1؛ محسن قوسی2 | ||
| 1استادیار پژوهشکده تاریخ علم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران | ||
| 2پژوهشگر مستقل | ||
| چکیده | ||
| در بیشتر آثار داروشناسی دورۀ اسلامی، به مواد خوشبوی و از جمله آنچه در متون دورۀ اسلامی عطر انگاشته می‌شد، توجه شده است. در این آثار ضمن برشمردن ویژگی‌های دارویی هر عطر، اجناس مختلف آن و مناطقی که هر جنس در آنجا به دست می‌آید معرفی شده است. توجه برخی داروشناسان به این موضوع گاه تا بدانجا بوده که حاصل کار از لحاظ جزئیات و تفصیل حتی از بیشتر عطرنامه‌ها نیز پیشی گرفته است. مقایسۀ گزارش‌های گاه بسیار مفصل دربارۀ اجناس 4 عطر اصلی عنبر، عود، کافور و مشک، مشهور به «اصول»، در آثار داروشناسی و یافتن ارتباط میان آن‌ها و عطرنامه‌ها، و نیز شناخت ارتباط محتوایی میان آثار داروشناسی با یکدیگر در این موضوع می‌تواند در ترسیم چشم‌اندازی روشن برای سنت عطرشناسی دورۀ اسلامی به‌کار آید. چشم‌اندازی که تاکنون به دلیل نبود جستارهای تطبیقی در این باره فراهم نشده است. البته بی‌توجهی شماری از داروشناسان در یادکرد منابع، موجب شده است که در بسیاری موارد، شناخت این ارتباط‌ها جز با مقایسۀ محتوایی و متنی میسر نگردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الادویة المفردة اسحاق بن عمران؛ جامع الادویة المفردة ابن سمجون؛ الصیدنة فی الطب ابوریحان بیرونی؛ القانون فی الطب ابن سینا؛ الجامع ابن بیطار؛ اختیارات بدیعی حاج زین العطار شیرازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Perfumery in the Pharmacological Tradition of the Medieval Islam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Younes Karamati1؛ Mohsen Qosi2 | ||
| 1Assistant Prof., Institute for the History of Science, University of Tehran, | ||
| 2Researcher | ||
| چکیده [English] | ||
| Most of the pharmacological works of the Islamic era have mentioned aromatic substances especially those that are considered as perfumes in the medieval Islamic texts. These works listed the medical properties of each aromatic substance, their various types, and their origins. These descriptions include more details than most of the independent perfumery monographs. Comparing the information about the principal aromatics (Musk, Ambergris, Aloeswood, and Camphor) in the pharmacological works and the perfumery monographs, considering the textual relation between them, can shed a light on the medieval Islamic perfumery tradition, while there is a lack of knowledge on the issue regarding the absence of comparative studies. On the other hand, the references of the pharmacological works are not mentioned, and it makes the comparative studies complicated. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| al-Adwiyat al-Mufrada by Isḥāq b. Imrān, Jāmiʿ al-Adwiyat al-Mufrada by Ibn Samjūn, al-Ṣaydana fi al-Ṭib by Abū Rayḥān al-Bīrūnī, al-Qānūn fi al-Ṭib by Ibn Sīnā, al-Jāmiʿ by Ibn Bayṭār, Ikhtiyārāt I Badīʿī by Ḥāj Zayn al-ʿAṭṭār | ||
| مراجع | ||
|
ابن بطلان، ابوالحسن مختار بن حسن بن عبدون، تقویم الصحة، دست‌نویس شمارۀ Or. 1347 موزۀ بریتانیا.
ابن بیطار، ابومحمد عبدالله بن احمد بن محمد، الجامع لمفردات، بولاق، ۱۲۹۱.
ابن جزار، ابوجعفر احمد، الاعتماد فی الادویة المفردة، چاپ تصویری دست‌نویس 3564 ایاصوفیا کتابخانۀ سلیمانیه، ویراستۀ فؤاد سزگین، فرانکفورت: معهد تاریخ العلوم العربیة و الاسلامیة، ۱۹۸۵.
همو، کتاب فی فنون الطیب و العطر، ویراستۀ الراضی الحجازی و فاروق العسلی، تونس: بیت الحکمة، ۲۰۰۷.
ابن جزله، یحیی بن عیسی، منهاج البیان فی ما یستعمله الانسان، قاهره: جامعة الدول العربیة، ۱۴۳۱.
ابن سمجون، ابوبکر حامد، جامع الادویة المفردة (چاپ تصویری دست‌نویس‌های 11614 شرقی کتابخانۀ بریتانیا، 159 هانت و 48 بروس کتابخانۀ بادلیان، 2121 احمد ثالث کتابخانۀ طوپ‌قاپی سرای، ویراستۀ فؤاد سزگین، فرانکفورت: معهد تاریخ العلوم العربیة و الاسلامیة، ۱۹۹۲.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، القانون فی الطب، بولاق، ۱۲۹۴.
ابن ماسویه، یوحنا، جواهر الطیب المفردة، دست‌نویس شمارۀ 768 دانشگاه لایپزیک، رسالۀ دوم.
ابن نفیس، علی بن ابی‌حزم، الشامل فی الصناعة الطبیة، ابوظبی: المجمع الثقافی، ۲۰۰۰.
ابن وافد، ابوالمطرف عبدالرحمان بن محمد بن عبدالکریم، الادویة المفردة، ویراستۀ احمد حسن بسج، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۲۰۰۰.
ابوالخیر اشبیلی، عمدة الطبیب فی معرفة النبات، ویراستۀ محمد العربی الخطابی، بیروت: دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۵.
ابوعلی سلماسی، حسن، ترجمۀ تقویم الصحة ابن بطلان، دست‌نویس شمارۀ 5297 کتابخانه فاتح استانبول.
ابومنصور موفق هروی، الابنیة عن حقائق الادویة، ویراستۀ احمد بهمنیار، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۴۶.
ادریسی، محمد بن محمد، الجامع لصفات اشتات النبات و ضروب انواع المفردات، دست‌نویس شماره 18420سنای سابق.
همو، الجامع لصفات اشتات النبات و ضروب انواع المفردات، دست‌نویس شماره 3610 فاتح استانبول.
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد، الصیدنة فی الطب، ویراستۀ عباس زریاب، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۰.
حاج زین العطار شیرازی، علی بن حسین انصاری، اختیارات بدیعی، دست‌نویس شماره 3499 دیوان هند.
همو، اختیارات بدیعی، ویراستۀ محمد تقی میر، تهران: شرکت دارویی پخش رازی، ۱۳۷۱.
همو، مفتاح الخزاین، دست‌نویس شماره Marsh 491 کتابخانه بادلیان.
حسین بن حاج زین العطار شیرازی، افزوده‌ها به اختیارات بدیعی، دست‌نویس شماره 3499 دیوان هند.
خازن، محمد بن الحسن، کتاب الطیب، دست‌نویس شمارۀ 174 مجموعۀ گرت دانشگاه پرینستون، رسالۀ نخست.
همو، کتاب الطیب، دست‌نویس شمارۀ 768 دانشگاه لایپزیک، رسالۀ نخست.
علائی مغربی، تقویم الادویة = المنجح فی التداوی من [جمیع] الامراض و الشکاوی، دست‌نویس‌های 2965 تا 2969 کتابخانۀ ملی پاریس، شمارۀ 6643 کتابخانۀ شمارۀ مجلس شورا، شمارۀ 4784 ملک.
غافقی، احمد بن محمد بن احمد، جامع المفردات، دست‌نویس شماره 5958 کتابخانۀ ملی ملک.
قوسی، محسن؛ و کرامتی، یونس، «عطرهای مرکب در جواهر الطیب المفردة: بازشناسی عطرنامۀ منسوب به ابن‌ماسویه و محتوای آن»، آینه میراث، جلد 18، شماره 66، صفحه 251-268، (۱۳۹۹).
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله، عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، ویراستۀ ایرج افشار، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۴۵.
کرامتی، یونس، «اسحاق بن عمران»، ج. 8. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷. 239-242.
نویری، احمد بن عبدالوهاب، نهایة الارب فی فنون الادب، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۲۰۰۴.
Karamati, Younes. “Abū al-Maḥāmid al-Ghaznawī.” Trans. Farzin Negahban. Encyclopaedia Islamica 23 Nov. 2009: 242-244.
Levey, Martin. “Ibn Māsawaih and His Treatise on Simple Aromatic Substances: Studies in the History of Arabic Pharmacology I.” Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 16.4 (1961): 394-410. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 541 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 447 |
||