پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,759 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,128,356 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,895,939 |
رویکرد علم بومی و جهانی در ایران و ضرورت تعامل بین آن‌ها | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| دوره 27، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 61-79 اصل مقاله (425.53 K) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2021.81418 | ||
| نویسنده | ||
| یعقوب موسوی* | ||
| دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهراء، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در حال حاضر ساختار و سازمان علم در کشور بیش از هر زمان دیگر با تداوم چالش مهم دو رویکرد عمده علم بومی و علم جهانی روبرو است. طرح و بررسی کلامی این موضوع به گذشته‌های بسیار دور از جمله در کار مولفان اخوان‌الصفا در قرن پنجم هجری در جهان اسلام و با شرح مبسوط جفرافیای دانش در مقدمه کتاب رسائل آن‌ها مربوط می‌شود. بنا به دلایل مختلف این موضوع طی قرن‌ها هیچ‌گاه در کانون بررسی‌های فلسفی و کلامی مورد توجه نبوده است. تحقیق پیرامون جوانب مختلف علم در ایران از منظر معرفت‌شناختی و جامعه‌شناختی تقریباً به سال‌های قبل از انقلاب باز می‌گردد. طی دهه‌های اخیر عوامل متعددی سبب تقویت تمایل به تأسیس و توسعه علم بومی و تشدید چالش‌های آن در استفاده از علم جهانی را موجب شده است. عدم توسعه پایدار علم در کشور، بحران در نظام کارایی آن، عدم کفایت سیاست‌ورزی علم نوین در کاهش معظلات ملی، تردید در قبال تمربخشی نظریه‌های علمی مدرن در قبال ساختار پیچیده اجتماعی و فرهنگی کشور و نیز آمیختگی مقاومت فرهنگی همراه با خرده‌فرهنگ‌های متعارض با بنیادهای دانش نوین، زمینه رویش و پذیرش انگاره‌های علم بومی یا بومی‌شدن علم را موجب شده است. در حالی که ویژگی شناخته شده علم چه در دنیای باستان و چه در ازمنه جدید همانا فرامکانی و فرازمانی ماهیت علم است و یا به عبارت دیگر گفته می‌شود ساحت علم در ادراک و تفسیر آن از یک مقیاس جهانی پیروی می‌کند. در این رویکرد علوم عاری از هر نوع تعین مکانی قابلیت تولید، پذیرش، انتشار و کاربرد را در جغرافیای جهان پیدا می‌کنند. موضوعی که در این مقاله بدان پرداخته می‌شود بررسی به شیوه‌ای تحلیلی و نقادانه از جنبه‌ها و جهت‌های هر یک از رویکردهای فوق در یک فرایند معرفت‌شناسانه است. به عبارت دیگر هدف از تولید این نوشتار نقد و بررسی جنبه‌های متعارض این دو وجه از علم و تدقیق راهبردهایی ممکن جهت برساخت نوین از معرفت‌شناسی بومی در تعاطی و تعامل با ساحت علم جهانی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علم بومی؛ علم جهانی؛ دوگانگی معرفت‌شناختی؛ تعامل پایدار معرفتی؛ علم و توسعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Indigenous and Universal Sciences Approach in Iran and The Necessities of Interaction Between Them | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Yaghub Mosavi | ||
| accocieted lecturer. Department of social sciences and economics. Azahra University. Tehran. Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Currently the structure and organization of science in the country, more than anytime is facing the important challenge of the two main approaches of universal and indigenous sciences. The examination and verbal introduction of this subject matter goes back to ancient past including in the works of Ikhwān Al-Safā; (also known as The Brethren of Sincerity)in the 5th century AH in Islam and by extensive explanation about the geography of knowledge in the introduction of their epistle. For various reasons, this subject was not the focus of attention in vocal and philosophical studies for centuries. Research about different aspects of science in Iran from the viewpoint of sociological and epistemological analysis go back to years before the Islamic Revolution. In recent decades, different factors have led to increasing tendency towards establishing and developing local science; it has also enhanced the challenges of it use in global science. The lack of sustainable development in the country, chaos in its system performance, deficiency of modern science’s policy making in decreasing national dilemma, skepticism about the effectiveness of modern science theories with regard to complicated social and cultural structure of the country, as well as a combination of cultural resistance alongside sub-cultures that contrast with modern science foundations, have led to the evolvement and acceptance of domestic science ideas or in other words the domestication of science. This is despite the fact that the common-known characteristic of science, whether in the ancient world or modern times, has been its ultra-time and ultra-location nature; or in other words it is said that the science space follows a universal scale in its perception and analysis. In this approach, science is free of specifying any production capability location, acceptance, distribution and application in the universal geography. The subject of this article, is an analytic and critical study of aspects and directions of each of the mentioned approaches in an epistemological process. In other words, the aim of this study is to analyze and examine the contrasting aspects of these two sides of science as well as scrutinizing possible strategies in building of indigenous epistemology in interaction with universal science space. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Indigenous Science, Universal Science, Duality of Epistemology, Stable Epistemological Interaction, Science and Development | ||
| مراجع | ||
|
- العطاس، سید نقیب (1374)، «اسلام و دنیوی‌گری»، ترجمه احد آرام، تهران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. - باقری، خسرو (1386)، «علم بومی: قابلیت‌ها و تنگناها»، مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم. - برزگر، ابراهیم (1389)، «چیستی علم انسانی بومی»، دوماه‌نامه داخلی فارابی، شماره 14، فرودین و اردیبهشت. - پیر زبید، کریم (1384)، هوسرل و بحران علم اروپایی، نشریه فرهنگ و هنر «زیبا شناخت»، تهران. - توکل، محمد (1389)، جامعه‌شناسی علم، انتشارات جامعه‌شناسان، تهران. - ریتزر، جرج (1378)، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی. - داوری اردکانی، رضا (1383)، در باره علم، چاپ مرمس، تهران. - فراستخواه، مقصود (1386)، «مقایسه سه گذرگاه معرفتی درباره «دانش بومی» در ایران با تاکید بر تحولات مفهومی، ساختی و کارکردی علم»، مجموعه مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم. - فروند ژولین (1393)، ترجمه علی‌محمد کاردان، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهی. - فی، برایان (1394)، فلسفه علوم اجتماعی با نگرش چند فرهنگی، ترجمه خشایار دیهیمی، انتشارات طرح نو چاپ پنجم. - فوکو، میشل (1388)، دیرینه‌شناسی دانش: ترجمه عبدالقادر سوری، انتشارات کویر. - علی‌زاده عبدالرضا؛ اژدری‌زاد، حسین؛ کافی، مجید (1383)، جامعه‌شناسی معرفت، انتشارات موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه. - قانعی‌راد، محمد امین (1389)، «علوم اجتماعی مستقل/ دگرواره و عینیت چندگانه»، مجموعه مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت خوارزمی. - سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آراء در جامعه‌شناسی، نشر نی. - حقیقی، شاهرخ (1395)، گذر از مدرنیته، انتشارات آگه. - کوهن، تامسن (1369)، ساختار انقلاب علمی، ترجمه احمد آرام، انتشارات سروش. - منصوری، رضا (1386)، «دانش بومی شاید، علم بومی خیر»، مجموعه مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران، اتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم. - مولکی، مایکل (1376)، علم و جامعه‌شناسی معرفت، نشر نی. - موسوی، یعقوب (1386)، «ساختار علم در چالش میان جهانشمولی، بوم‌‌گرایی و محلی‌‌گرایی»، مجموعه مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم - موسوی، یعقوب؛ رحیمی، مریم (1389)، فقر نظریه‌پردازی در جامعه‌شناسی: پیشنهاد مدلی تحلیلی برای تبیین وضعیت رشد جامعه‌شناسی در ایران، مجله مسائل اجتماعی ایران (دو فصلنامه). - مؤمنی، فرشاد (1386) «ایران و چالش‌های مواجهه با علم بومی و علم جهانی»، مجموعه مقالات علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع؟، تهران، اتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم. - مهدوی آزاد بنی، رمضان (1391)، علم‌زدگی و بحران در علوم انسانی، مجله مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال شانزدهم، شماره 1. - نصر، سید حسین (1376)، «نیاز به علم مقدس»، ترجمه حسن میانداری، قم، موسسه فرهنگی طه. - هوسرل ادموند (1388)، بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی، ترجمه عباس جمالی، انتشارات گام نو. منابع انگیسی: - Alatas, s. f. (2001), “The Study of the Social Science in Developing Societies: To ward an Conceptualization of Relevance” Current Sociology, Vol: 49, issue: 2.
- Alatas, S. H. (1972), “The Captive Mind in Development Studies”, International Social Science Journal, Vol: 34, Issue: 1.
- Antweiler, C. (1998), “Local Kowledge and Local Knowing” Anthropos. Vol: 93.
- Merton,R,K (1975), “The Sociology of Science”, Theotical Investigation, University of Chicago Press.
- Visavanathan, Shive (2006), “Alternative Science”, Theory, Cultur&Society, Vol: 23. Issue: 2-3.
- Zembylass, M. (2002). The Global and Local and the sciences; Science Education, Vol 24. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||