پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,525 |
| تعداد مقالات | 70,442 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,987,991 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,110,067 |
راقم التصویر: بررسی ویژگی‌های رقم‌های میرزا علی‌قلی خوئی، هنرمند سیاه‌قلم‌کار عهد قاجار | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| دوره 26، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 5-15 اصل مقاله (2.94 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.313447.666603 | ||
| نویسندگان | ||
| علی بوذری* 1؛ محمد گودرزی2 | ||
| 1گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکده تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
| 2ایرانشناسی (گرایش نسخه خطی)، بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| درج نام هنرمند یا رقم زدن در نگاره‌ها از حدود قرن نُهم در هنر ایران رایج بوده است. این رقم‌ها شامل اطّلاعاتی در خصوص نام، کنیه، نام پدر، تاریخ و نام حامی خلق اثر، استاد هنرمند، محل تولّد و زیستن بوده‌اند و اکنون جزء معدود منابع قابل اعتنای پژوهشگران برای شناخت هنرمند و شیوة کار او به شمار می‌آیند. سنّت رقم‌زدن پس از نگاره‌های نسخه‌های خطّی در تصاویر کتاب‌های چاپ سنگی دوره قاجار نیز ادامه پیدا کرد. رقم‌های میرزا علی‌قلی خوئی، با اهمیت‌ترین هنرمند این دوره، دارای شاخصه‌هایی به لحاظ فُرم و محتوا است که آنها را از رقم‌های بسیاری از تصویرگران چاپ سنگی همعصر او متمایز می‌کند. این تحقیق که از لحاظ رویکرد، کیفی است و از منظر هدف، بنیادی طبقه‌بندی می‌شود، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که علی‌قلی خوئی به چه شیوه‌هایی رقم خود را در تصاویر به یادگار گذاشته است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که علی‌قلی نه تنها به ثبت اطّلاعات در رقم‌های خود توجّه داشته، بلکه استفاده از رقم به مثابة جزیی از ساختار بصری تصویر برای او اهمیّت داشته است. او رقم‌های خود را به مثابة ناظر در تصویر قرار می‌دهد و با این روش نگاه خود را به مسایل مختلف و داستان‌های مختلف، خاصّه داستان‌های مذهبی، بیان می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هنر دوره قاجار؛ چاپ سنگی؛ تصویرگری؛ علی‌قلی خوئی؛ رقم؛ خوشنویسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Rāqem al-Tasvir: A Study on the Features of Mirzā Ali-Qoli Khoee’s Signatures,, Lithograph Artist in Qajar Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Boozari1؛ Mohammad Goodarzi2 | ||
| 1assistant professor, Graphic Design Department, Visual Art Faculty, Tehran University of Art, Tehran, Iran | ||
| 2Iranian Studies (Manuscript), Iran studies Foundation, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The inclusion of the artist's name or signature in paintings has been common in Iranian art from 9th century. These signatures include information on the name, nickname, father's name, date and name of the patron of the artwork or artist, place of birth and residence, and are now among the few notable sources for researchers to know the artist and his work style. The tradition of signing the artworks continued in the lithographed books of the Qajar period after the illustrations of the manuscripts. Although the illustrators’ signatures in the lithographic books were more than just mentioning their names, the signatures of Mirzā Ali-Qoli Khoee, the most important artist of this period, have features in terms of form and content that distinguish them from the signatures of many lithographers of his time. This research, which is qualitative in terms of approach and is classified as applied in terms of purpose, seeks to find the answer to the question of how Mirzā Ali-Qoli Khoee has left his mark in the images. This research is based on the comparison of more than sixty of his signatures in the lithographic books of the Qajar period and examines the signatures based on the content, shape and type of calligraphy. Initially, all identified signatures are divided into two major groups, calligraphic and non-calligraphic, and are examined from three perspectives: script, composition, place of registration and content. While the first group of signatures with the upper handwriting indicates the handwriting of a capable calligrapher, the second group consists of handwritten lines by a literate scholar. The excellent calligraphy he used in some of his later works, which is quite different from his calligraphy in the earlier illustrations, suggests that these signatures may have been made by a professional calligrapher by the request of Ali-Qoli. This research shows that Mirzā Ali-Qoli Khoee has always tried to use his signatures not only for registration and badge, not even as an element in image composition, but also as a sign of the artist's presence in the image. The recording of the signatures between two figures, along with the positive and sacred character and hidden in the crowd of visual elements, has caused the artist to appear in the roles of the listener, the believer and the silent observer in the images, respectively. In this way he refers to his religious beliefs and his interest in fascination with stories. Mirzā Ali-Qoli Khoee by carefully choosing the right place and the right words for the signatures, which are sometimes found in unconventional spaces such as the end of the book, places himself not as a book decorator, but in the guise of one of the book's creators, such as scribe, translator, author, publishes and publishes, and registers a person with ideas and opinions. His varied and unique signatures, along with his magnificent and influential illustrations in lithographed books, form an image of a creative, inquisitive, and committed artist in whose minds each book is a platform for rebirth and re-creation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Art in Qajar Era, Lithography, Illustration, Mirzā Ali-Qoli Khoee, Signature, calligraphy | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب. (1391). میرزا علی‌قلی خویی.تهران: پیکره. بابازاده، شهلا. (1378). تاریخ چاپ در ایران. تهران: طهوری.
بوذری، علی. (1388). «پیش‌طرح و مثنی‌برداری سیاه‌قلم‌کار عصر قاجار (اثری از میرزا علی‌قلی خوئی در مجموعه کریم‌زاده تبریزی)». نامه بهارستان. ش. 15: 348-343.
بوذری، علی. (1389). «رساله نشان‌های دولت ایران، نخستین کتاب چاپی غیرداستانی مصور». کتاب ماه کلیات. ش. 159: 70-75.
بوذری، علی. (1390الف). «نخستین کتاب چاپ سنگی در ایران (قرآن، تبریز 1249ق.)». نامه بهارستان. س. 12، ش. 18-19: 367-370. بوذری، علی. (1390ب). چهل طوفان. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
بوذری، علی. (1395). خمسه نظامی میرزا علی‌قلی خویی. تهران: نظر.
پاکباز، رویین. (1380). نقاشی ایرانی: از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
ترابی، ارکیده. (1393). عجایب المخلوقات قزوینی در تصاویر چاپ سنگی علی‌قلی خویی. تهران: نظر.
کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی. (1376). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر هند و عثمانی. تهران: مستوفی.
ذکاء، یحیی. (1343). «طرز رقم‌زدن و نمونه‌یی از فروتنی هنرمندان ایرانی». هنر و مردم. ش. 29:.
ذکاء، یحیی. (1354). «طرز رقم‌زدن و نمونه‌یی از فروتنی هنرمندان ایرانی». در نگاهی به نگارگری ایران در سده‌های دوازدهم و سیزدهم. تهران: دفتر مخصوص: 99-104.
شچگلوا، الیمپیادا (1388). کتاب تاریخ چاپ سنگی در ایران. ترجمه پروین منزوی. تهران: معین.
شکوری، ابوالفضل. (1368). «نقش القاب در رجال‌شناسی». یاد. ش.16: 138-97.
صمدی، هاجر و نعمت لاله‌ای (1388). تصاویر شاهنامه فردوسی به روایت میرزا علی‌قلی خویی. تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
کاووسی، ولی‌الله؛ عبدالکریم عطارزاده؛ معصومه میرسعیدى. (1394). «رقم». در دانشنامه جهان اسلام. ج ٢٠، زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی: 225-235.
مارزلف، اولریش. (1385). «نوپایی چاپ در ایران، تعریف و تخمین». مترجم: آزاده افراسیابی. کتاب ماه کلیات. ش. 103، 104 و 105، تیر و مرداد و شهریور 1385: 22-31.
مارزلف، اولریش. (1390). تصویرسازی داستانی در کتاب‌های چاپ سنگی فارسی. ترجمه شهروز مهاجر. تهران: نظر.
مارزلف، اولریش. (1391). «میرزا علی‌قلی خوئی، تصویرساز بزرگ کتاب‌های چاپ سنگی فارسی». در چاپ سنگی فارسی از نگاه شرق‌شناسان. ترجمه ارکیده ترابی، با مقدمه یعقوب آژند. تهران: پیکره.
م‍ی‍رزاب‍زرگ ق‍ائ‍م‌‌م‍ق‍ام، ع‍ی‍س‍ی ب‍ن ح‍س‍ن. (1393). رساله جهادیه [بازچاپ نسخه 1233]. با تقریظ اولریش مارزلف؛ با مقدمه مجید غلامی‌جلیسه، محمدجواد احمدی‌نیا. قم: عطف.
Robinson, Basil William. (1979). “The Tehran Nizami of 1848 and other Qajar Lithographed Books”. In Islam in the Balkans/Persian Art and Culture in the 18th and 19th centuries, ed. Jennifer Scarce, Edinburgh. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 878 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 849 |
||