پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,100,987 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,207,839 |
بررسی روند تغییرات سنجههای سیمای سرزمین با استفاده از روش تحلیل گرادیانت شهری‌ـ روستایی (مطالعة موردی: کلان‌شهر تهران) | ||
| مجله علمی " آمایش سرزمین " | ||
| دوره 13، شماره 2، مهر 1400، صفحه 461-489 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2021.326563.670236 | ||
| نویسندگان | ||
| گل آذین رادین مجد1؛ سید علی جوزی* 2؛ رخشاد حجازی3؛ محمد جواد امیری4؛ حمیدرضا غفارزاده5 | ||
| 1دانشجوی دکتری تخصصی، گروه محیط زیست، دانشکدة علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهرانشمال، ایران | ||
| 2استاد تمام، گروه محیط زیست، دانشکدة علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهرانشمال، ایران | ||
| 3استادیار، گروه محیط زیست، دانشکدة علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهرانشمال، ایران | ||
| 4استادیار، گروه برنامه‌ریزی و آموزش محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران | ||
| 5استادیار، گروه اقتصاد محیط زیست، دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: کشف تغییرات الگوی سیمای سرزمین در مناطق شهری برای حفظ امنیت محیط زیست و تشویق به توسعة پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، با توجه به ظرفیت سنجههای فضایی برای توصیف ساختار سیمای سرزمین، این سنجه‌ها میتوانند ابزاری ارزشمند برای شناسایی الگوهای رشد در کلان‌شهرها باشند. هدف: هدف از این تحقیق تحلیل گرادیانت شهری‌ـ روستایی سنجههای سیمای سرزمین در کلان‌شهر تهران در سال 2018 و آنالیز روند تغییرات آن‌ها، به منظور بررسی تغییرات مکانی‌ـ زمانی الگوی سیمای سرزمین، بود. روش: برای محاسبة سنجه‌ها روش پنجرة متحرک در دو سطح سیمای سرزمین و کلاس به کار گرفته شد. برای این منظور از تصاویر ماهوارة لندست 8 استفاده و پوشش زمین در چهار طبقة انسانساخت، اراضی باز، پوشش گیاهی، و آب به صورت نظارت‌شده دستهبندی شد. برای تحلیل گرادیانت ترانسکتهایی با ابعاد Km4Km*4 در چهار جهت مرکزـ شمال شرق، مرکزـ جنوب غرب، مرکزـ شمال غرب، و مرکزـ جنوب غرب به مرکزیت منطقة 12 شهرداری تهران، در نرم‌افراز GIS 10.2، هدایت شد. یافتهها: یافتهها نشان داد در سطح سیمای سرزمین با نزدیک شدن به مرکز تجاری کلان‌شهر تهران تعداد و تراکم لکهها افزایش و به سمت روستا شاخص متوسط شکل سیمای سرزمین تغییرات نسبتاً یکنواختی دارند. در سطح کلاس نیز با افزایش فاصله از مرکز تجاری کلان‌شهر تهران درصد سیمای سرزمین لکههای انسانساخت و اراضی باز در حال افزایش و لکههای پوشش گیاهی در حال کاهش است. نتیجه: توسعة شهری موجب افزایش تراکم لکهها در سیمای سرزمین شده است؛ طوری که در ترانسکت مرکزی پیوستگی سیمای سرزمین کاهش و ازهم‌گسیختگی اجزای ساختاری سیمای سرزمین افزایش یافته است. تغییر کاربری اراضی باعث گسترش شهر به سمت روستا و تأثیر منفی بر پوشش گیاهی و منابع آبی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تغییرات مکانی‌ـ زمانی؛ تهران؛ کاربری اراضی؛ گرادیانت شهری‌ـ روستایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Examination of the Landscape Metrics Changes Using Urban-Rural Gradiant Analysis Method: The Case Study of Tehran Metropolis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Golazin Radyn Majd1؛ Seyed Ali Jozi2؛ Rokhshad Hejazi3؛ Mohammad Javad Amiri4؛ Hamidreza Ghaffarzadeh5 | ||
| 1PhD Candidate, Department of Environmental Engineering, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran | ||
| 2Professor, Department of Environmental Engineering, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Department of Environmental Engineering, Faculty of Marine Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran | ||
| 4Assistant Professor, Department of Environmental Planning and Education, Faculty of Environment, University of Tehran, Iran | ||
| 5Assistant Professor, Department of Environmental Economy, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The detection of urban landscape changes in urban areas is of utmost importance for the maintenance of the safety of environment and the promotion of sustainable development. To this end, the consideration of the spatial metrics capabilities to describe the landscape structure can be a valuable move to identify the growth models in metropolises. The purpose of this study was to provide the urban-rural gradient analysis of the landscape metrics in Tehran metropolis in the year 2018 as well as the analysis of their change trend in order to investigate the spatial-chronological changes in the landscape. In order to analyze the metrics, the moving window method was used at landscape and class levels. To this end, Landsat 8 satellite images were used, and the landcover was divided into human-made, open, vegetation, and water lands in a supervised manner. As with the gradient analysis, transects with 4km*4km dimensions at four directions – namely center-northeast, center-southeast, center-northwest, and center-southwest were directed from District 12 of Tehran Municipality in GIS 10.2 software. The results showed that at the landscape level, the closer we go to the business center of Tehran Metropolis, the number and density of patches increase, while the closer we go to rural areas the average index of landscape shape has relatively uniform changes. At the class level, the more distant we get from the business center of Tehran metropolis, the percentage of human-made patches and open lands increases and that of the vegetation patches decreases. Then, it might be concluded that urban development has brought about an increase in the density of patches in landscape, such that in the central transect, the continuity of landscape is reduced, and the fragmentation of the structural elements of landscape is increased. The land use changes have led to the expansion of the city toward the country and have negatively affected the vegetation and water resources. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| urban-rural gradient, land use, spatial-temporal changes, Tehran | ||
| مراجع | ||
|
اصغری سراسکانرود، ا.؛ ع. اردشیرپی (1399). «پیش‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیرة مارکوف (مطالعة موردی: شهرستان یاسوج)»، آمایش سرزمین، د 12، ش 2، صص 407 ـ 430.
بوذری، ش.؛ ا. یاوری؛ م. امیری (2016). «تحلیل گرادیانت شهری‌ـ روستایی به منظور شناسایی عوارض توسعة شهری کلان‌شهر تهران با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین»، دومین کنفرانس بین‌المللی ILAE- IRAN، دانشگاه صنعتی اصفهان.
ذوقی، م.؛ ا. یاوری؛ ح. بحرینی؛ ا. ه. احسانی (1393). «کنگرة بین‌المللی ارزیابی ازهم‌گسیختگی فضای سبز شهری با رویکرد سیمای سرزمین (مطالعة موردی: شهر تهران، منطقة 5)»، دومین کنفرانس بین‌المللی ساختار، معماری و توسعة شهری، تبریز.
زبردست، ل. (1390). «تحلیل امکان استفاده از اکولوژی سیمای سرزمین در جهت کاهش عدم قطعیت ارزیابی اثرات محیط زیستی (مطالعة موردی: جادة گذرنده از پارک ملی گلستان)»، رسالة دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران.
زبردست، ل.؛ ا. یاوری؛ پ. پریور؛ ا. ستوده (1394). مقدمه‌ای بر مفاهیم پایة اکولوژی سیمای سرزمین با کاربرد در برنامه‌ریزی محیط زیست، تهران، آوای نشر.
فروتن، س.؛ م. شریعت؛ م.م. خیرخواه زرکش؛ ر. سرور (1400). «ارزیابی روند تکه‌تکه‌شدگی شهرری با استفاده از سنجه‌ها»، آمایش سرزمین، 13 (1)، صص 1 ـ 20.
کوخائی، ط.؛ م. مثنوی (1393). «طراحی محیطی زیرساخت‌های اکولوژیک منظر شهری با استفاده از اصل پیوستگی با انشعابات (AWOP) به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری (مطالعة موردی: منطقة 2 شهرداری تهران)»، محیط‌شناسی، د 40، ش 3، صص 559 ـ 572.
مهرفروز، ا.؛ ه. سلطانیفرد؛ ک. علی‌آبادی؛ ه. کراچی (1398). «ارزیابی روند تغییرات پایداری اکولوژیک فضاهای سبز شهری با استفاده از گرادیان‌های سیمای سرزمین (مطالعة موردی: شهر سبزوار)»، فضای جغرافیایی، 19 (66)، صص 99 ـ 119.
هادی‌زاده بزاز، م. (1392). «مدیریت اراضی حریم شهرها؛ راهکاری اصولی در کاهش مشکلات شهری (نمونه: کلان‌شهر مشهد)»، معماری و شهرسازی هفت شهر، د 4، ش 43 و 44، صص 6 ـ 16.
References
Aguilera, F., Valenzuelaa, L M., & Botequilha-Leitãob, A. (2011). “Landscape metrics in the analysis of urban land use patterns: A case study in a Spanish metropolitan area”, Landscape and Urban Planning, 99, pp. 226-238.
Asghari Sereskanrood, S. & Ardeshirpey, A. (2020). “Prediction of Land Use Changes Using CA-Markov: A Case Study of Yasuj City”, Town and Country Planning, Vol. 12, No. 2, pp. 407-430. (in Persian)
Bouzari, Sh., Yavari, A.R., & Amiri, M.J. (2016). “Urban rural gradient analysis to identify the effects of urban development in the Tehran metropolis with the ecological approach of landscape”, The second international conferees of LASE-IRAN, Isfahan University of Technology. (in Persian)
Carreiro, M. M., Pouyat, R. V., Tripler, C. E. & Zhu, W.-X. (2009). “Carbon and nitrogen cycling in soils in remnant forests along urban-rural gradients: case studies in the New York metropolitan area and Louisville, Kentucky”, In Ecology of Cities and Towns: A Comparative Approach, eds. M. J. McDonnell, A. K. Hahs and J. H. Breuste, New York: Cambridge University Press, pp. 308–328.
Farina, A. (2008). Principles and methods in landscape ecology: towards a science of the landscape, Springer Science & Business Media, Vol. 3.
Foroutan, S., Shariat, M., Kheirkhah Zarkesh, M.M., & Sarvar, R. (2021). “Assessing the fragmentation trend of Rey city using metrics”, Town and Country Planning, Vol. 13, No. 1, pp. 1-20. (in Persian)
Gergel, S. E. & Turner, M. G. (Eds.) (2017). Learning landscape ecology: a practical guide to concepts and techniques, Springer.
Hadizadeh Bazzaz, M. (2013). “Management of Urban Peripheral Lands; A systematic strategy to Reduce Urban Problems, case study Mashhad Metropolis”, Journal of The Urban Development and Organization Haft Shar, Vol. 4, Issue 43 & 44, pp. 6-16. (in Persian)
Hahs, A. K. & McDonnell, M. J. (2006). “Selecting independent measures to quantify Melbourne’s urban-rural gradient”, Landscape and Urban Planning,78, pp. 435–448.
Huang, B. X., Chiou, S. C., & Li, W. Y. (2021). “Landscape Pattern and Ecological Network Structure in Urban Green Space Planning: A Case Study of Fuzhou City”, Land, 10(8), 769.
Kaminski, A., Bauer, D. M., Bell, K. P., Loftin, C. S., & Nelson, E. J. (2021). “Using landscape metrics to characterize towns along an urban-rural gradient”, Landscape Ecology, pp. 1-20.
Kokhani, T. & Masnavi, M. (2014). “Environmental Design for Ecological Infrastructure of Urban Landscape through Aggregate with Outlier Principle (AWOP) in Order to Enhance the Quality of Urban Life; the Case of District Two, Tehran City”, Journal of Environmental Studie, Vol. 40, No. 3, pp. 559-572. (in Persian)
Lein, J. K. (2003). Integrated Environmental Planning, Ohio: a Blackwell Publishing Company.
Li, H. & Wu, J. (2004). “Use and misuse of landscape indices”, Landscape ecology, 19 (4), pp. 389-399.
Luck, M. & Wu, J. (2002). “A gradient analysis of urban landscape pattern: a case study from the Phoenix metropolitan region, Arizona, USA”, Landscape Ecology, 17, pp. 327-339.
McGarigal, K., Tagil, S., & Cushman, S. A. (2009). “Surface metrics: an alternative to patch metrics for the quantification of landscape structure”, Landscape ecology, 24 (3), pp. 433-450.
Mehrforouz, A., Soltanifard, H., Aliabadi, K., & Karachi, H. (2019). “Assesment of chenges in ecological sustainability of urban green spaces using landscape gradients (Case Study: Sabzevar City)”, Geographical Space, Vol. 19, No. 66, pp. 99-119. (in Persian)
Mokhtari, Z., Safianian, A., Khajadin, S.J., & Ziaei, H. (2012). “Quantifying the effects of the road on the landscape pattern of Isfahan using gradient analysis and landscape metrics”, Geographical Research, Vol. 27, No. 1, pp. 185-203.
Municipality of Tehran (1385). Atlas of Tehran Metropolis, http://atlas.tehran.ir/Default.aspx?tabid=165.
Nagy, R. C. & Lockaby, B. G. (2011). “Urbanization in the Southeastern United States: Socioeconomic forces and ecological responses along an urban-rural gradient”, Urban Ecosystems, 14 (1), pp. 71-86.
Ortiz-Baez, P., Cabrera-Barona, P., & Bogaert, J. (2021). “Characterizing landscape patterns in urban-rural interfaces”, Journal of Urban Management, 10, pp. 46–56.
Ostrom, E. (2009). “A general framework for analyzing sustainability of social-ecological systems”, Science, 325 (5939), pp. 419-422.
Rafiee, R., Samlan mahini, A., & Khorasani, N. (2009). “Assessment of changes in urban green spaces of Mashad city using satellite data”, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 11, pp. 431–438.
Ratcliffe, M., Burd, C., Holder, K., & Fields, A. (2016). “Defining rural at the US Census Bureau”, American community survey and geography brief, 1 (8).
Timm, S., Frydenberg, M., Janson, C., Campbell, B., Forsberg, B., Gislason, T., & Schlünssen, V. (2016). “The urban-rural gradient in asthma: a population-based study in Northern Europe”, International journal of environmental research and public health, 13 (1), 93.
TT, R. (1995). Land mosaics: the ecology of landscapes and regions, Cambridge University Press.
Wang, M., Li, J., Kuang Sh., He, Y., Chen, G., Huang, Y., Song, C., Anderson, P., & Łowicki, D. (2020). “Plant Diversity along the Urban–Rural Gradient and Its Relationship with Urbanization Degree in Shanghai, China”, Forests, Vol. 11, Issue 2, 10.3390/f11020171.
Xia, H., Kong, W., Zhou, G., & Sun, O. J. (2021). “Impacts of landscape patterns on water-related ecosystem services under natural restoration in Liaohe River Reserve, China”, Science of the Total Environment, 148290.
Yu, X. J. & Ng C. N. (2007). “Spatial and temporal dynamics of urban sprawl along two urban–rural transects: A case study of Guangzhou, China”, Landscape and Urban Planning, 79, pp. 96–109.
Zbardast, l. (1390). “Analysis of the possibility of using the ecology of the land landscape to reduce the uncertainty of environmental impact assessment, Case study: Road passing through Golestan National Park”, PhD Thesis in Environmental Planning, Faculty of Environment, University of Tehran. (in Persian)
Zebardast, L., Yavari, A., Parivar, P., & Sotoudeh, A. (2015). “An Introduction to Principles of Landscape Ecology with Application in Environmental Planning”, Tehran, Avaye Ghalam. (in Persian)
Zhang, L., Wu, J., Yu, Z., & Shu, J. (2004). “A GIS-based Gradient Analysis of Urban Landscape Pattern of Shanghai Metropolitan Area, China”, Landscape and Urban Planning, Vol. 69, No. 1, pp. 1-16. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 588 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 403 |
||