پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,114,037 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,808 |
تحلیل و نقد نظریه ی «عدم امکان شناخت ذات الهی از منظر فخر رازی» | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 183-167 اصل مقاله (389.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2021.314026.523244 | ||
| نویسندگان | ||
| امیرحسین منصوری نوری* 1؛ عین الله خادمی2؛ مروه دولت آبادی3؛ زینب درویشی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی | ||
| 2استاد فلسفه و کلام دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی | ||
| 3دانش آموخته دکتری فلسفه و کلام، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی | ||
| 4استادیار گروه معارف دانشگاه آزاد واحد اهواز | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به دو سؤال «امتناع شناخت ذات الهی به چه معنا است؟» و «این امتناع چه دلایلی دارد؟» شکل گرفته و در فرآیند پژوهش دادههای زیر به دست آمده است، دلایل فخر مبنی بر شناختناپذیری ذات مخدوش به نظر میرسد چرا که: مبنای غیریت ذات و صفات و وجود ماهیت در خدای متعال قابل خدشه است، اعتقاد بر عدم شناخت کنه ذات مساوی با تعطیل شناخت در مورد موجود بسیط است، تصورناپذیری خدای متعال صحیح است اما ممکن است راههای دیگری برای شناخت وجود داشته باشد، برخی از دلایل نیز مبنی بر مقایسه است و بیشتر جنبهی مثال دارد تا دلیلی مستقل، بنابراین دادهها و نتایج به نظر میرسد فخر رازی در مسئله سیری خطی نداشته و در برخی موارد متمایل به امکان شناخت ذات الهی نیز هست. فخر رازی با ساماندهی نظام شناخت بر مبنی فنا و به دلیل مشکلات موجود در اعتقاد به عدم امکان شناخت ذات، از عدم امکان دست برمیدارد که موضوع پژوهشی دیگر از نگارندگان خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ذات؛ صفات؛ افعال؛ کنه؛ بسیط؛ عدم امکان شناخت ذات؛ فخر رازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Analysis of Fakhr al-Dīn al-Rāzī’s View on the Impossibility of Knowability of the Divine Essence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| amirhosein mansouri nouri1؛ Einolleh Khademi2؛ Marve Dolatabadi3؛ Zeinab Darvishi4 | ||
| 1PhD student, Department of Philosophy and Theology, Shahid Rajaei University , Tehran, Iran | ||
| 2Professor, Department of Philosophy and Theology, Shahid Rajaei University, Tehran, Iran | ||
| 3PhD, Graduated from Department of Philosophy and Theology, Shahid Rajaei University, Tehran, Iran | ||
| 4Instructor in Islamic Studies, Ahvaz Azad University, Ahvaz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The present research seeks to answer the two questions from “What does the impossibility of knowledge of the divine essence mean?” and “What are the reasons for this impossibility?” The following conclusions have been obtained in this research: the nonidentity of essence and attributes, and the nonidentity of existence and quiddity in God cannot be accepted; the inconceivability of God essence is true, but there may be other ways of knowing Him. Furthermore, some of Fakhr al-Dīn al-Rāzī’s reasons are similar to like examples than independent reasons. Therefore, the data and results seem to show that Fakhr al-Dīn al-Rāzī does not have a consistent manner on the issue and in some cases believes in the knowability of the divine essence. The authors will address the possibility of the knowability of the divine essence from the perspective of Fakhr al-Dīn al-Rāzī in another independent study. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fakhral-Dīn al-Rāzī, God Essence, God Attributes, Existence, Quiddity | ||
| مراجع | ||
|
[1] اعرابی،غلامحسین، (1387)، قرآن و نظریه کلامی عبارت اندیشه نوین دینی، شماره 13، صص 193 ـ 213.
[2] بابا طاهر عریان/سید على همدانى/خواجه عبد الله انصارى، (1370)، مقامات عارفان سه اثر بزرگ از سه عارف بزرگ، ص182، کتابخانه مستوفى، تهران، چاپ دوم.
[3] التلمسانى، عفیف الدین سلیمان بن على، (1428 ق)، شرح مواقف النفرى، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول.
[4] جبر، فرید؛ دغیم، سمیح؛ العجم، رفیق؛ جهام، جیرار، (1996)، موسوعه مصطلحات علم المنطق عند العرب، مکتبه لبنان، ناشرون، بیروت، چاپ اوّل.
[5] جوادی آملی، عبدالله، (1380)، تفسیر تسنیم، اسراء، قم.
[6] جودوی، امیر؛ برومند، محمدحسین، صالحی، اکرم؛ 1390، «صمد»، نفی مادیت از ذات «احد»، کتاب قیم، سال اوّل، شماره 4، صص 53 ـ 70.
[7] چیتیک، ویلیام؛ رضایت، علی رضا؛ دادخواه، غلامرضا؛ 1388، ابن عربی و منفعت علم، اطلاعات حکمت و معرفت، سال چهارم، شماره 2، صص 62 ـ 67.
[8] حبیبی تبار، حسین، 1393، شناخت ذات باری و حقیقت توحید شهودی از نگاه محقق دوانی، پژوهش های اعتقادی کلامی، شماره 16، صص 65 ـ 98.
[9] حسن زاده آملى، حسن، 1370، قرآن و عرفان و برهان از هم جدایى ندارند، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، تهران، چاپ اول.
[10] حسنزاده آملی، حسن، 1381، هزار و یک کلمه، بوستان کتاب، قم، چاپ سوم.
[11] حسینی شاهرودی، سیدمرتضی؛ رنجبرزاده، فرزانه، 1397، نقد و بررسی گفتمان امکان یا امتناع شناخت خدا، آموزه های فلسفه اسلامی، شماره 22، صص 39 ـ 64.
[12] دورانت، ویل،1385، لذات فلسفه، ترجهی عباس زریاب، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هجدهم.
[13] رضوی، سید محمد؛ سادات اخوی، سید ابوالحسن، 1398، دلایل نقلی بر ناتوانی بشر از شناخت خدا، سفینه، شماره 65، صص 114 ـ 127.
[14] رودگر، محمد جواد 1394معرفت شهودی به حق تعالی در عرفان وحیانی، ذهن، شماره 64 ، صص 5 ـ 38.
[15] غزالی، محمد، بیتا، احیاء العلوم، دارالکتب العربی، بیروت.
[16] فخر رازی، 1986م، الأربعین فی أصول الدین، مکتبه الکلیات الازهریه، قاهره، چاپ اول.
[17] فخر رازی، محمد بن عمر 1429، عجائب القرآن، صیدا ـ بیروت.
[18] فخر رازی، محمد بن عمر، 1420هـ. ق، تفسیر مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم.
[19] فخر رازی، محمد بن عمر، 1373 ه ش، شرح عیون الحکمة، موسسة الصادق علیهالسلام، تهران، چاپ اوّل.
[20] فخر رازی، محمد بن عمر، 1384 ه.ش، شرح الاشارات و التنبیهات، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، چاپ اوّل.
[21] فخر رازی، محمد بن عمر، 1404 ه ق، شرح الفخر الرازى على الاشارات (شرحى الاشارات)، مکتبه آیت الله مرعشی، قم.
[22] فخر رازی، محمد بن عمر، 1406 هـ. ق، لوامع البینات شرح أسماء الله تعالى و الصفات، مکتبه الکلیات الازهریه، قاهره، چاپ اول.
[23] فخر رازی، محمد بن عمر، 1407هـ .ق، المطالب العالیه، دارالکتب العربی، بیروت، چاپ اول.
[24] فخر رازی، محمد بن عمر، کاتبی، ابن کمونه، 1386، اسئله نجمالدین الکاتبی، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، چاپ اول.
[25] فخر رازی، محمد بن عمر،1411 ه ق، المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات ، انتشارات بیدار، قم، چاپ دوم.
[26] فخر رازی، محمدبن عمر، 1986، اساس التقدیس، مکتبه الکلیات الازهریه، قاهره.
[27] فرقانی، محمد کاظم؛ غزالی فر، علی، 1394، تأملی در سازگاری درونی اندیشه ی فلسفی ملاصدرا درباره ی شناخت انسان از خداوند، پژوهشنامه فلسفه دین، شماره 25، صص 131 ـ 148.
[28] فیض کاشانی، محمد، 1418، علم الیقین، فی اصول الدین، انتشارات بیرار، قم، چاپ اوّل.
[29] کرمانى، اوحد الدین ، 1366.دیوان رباعیات اوحد الدین کرمانى، سروش، تهران، چاپ اول.
[30] گرجیان، محمدمهدی؛ صمدی، محمدرضا، 1392، حد معرفت انسان به خداوند از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا، پژوهش های اعتقادی کلامی، شماره 12، صص 83 ـ 102.
[31] گرجیان، محمدمهدی؛ فوزی، عمار، 1393، تعطیل در عرفان اسلامی، قبسات، شماره 72، صص 61 ـ 91.
[32] مطهری، مرتضی، 1380، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
[33] مظفر، محمدرضا، 1420هـ.ق، المنطق، ص63، چاپ اول، انتشارات پاسدار اسلام.
[34] ملایری، موسی؛ منصوری نوری، امیرحسین، 1393، بررسی و تحلیل برهان عدم تناهی خداوند متعال، قبسات، شماره 19، صص 167 ـ 196.
[35] منتظری، حسین علی، 1364، شناخت خداوند، پاسدار اسلام، شماره 42، صص 8 ـ 11.
[36] مهدوینژاد، حسین، 1387، ایمانگرایی خرد پیشه در اندیشه فخر رازی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، چاپ اوّل.
[37] نعیم، محمد، 1387، شرح مثنوى(نعیم)، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى، تهران، چاپ اول.
[38] نیل ساز، نصرت؛ معارف، مجید؛ بابا احمدی میلانی، زهره؛١٣٩٢، امتناع معرفت کنه ذات و صفات الهی در نهج البلاغه، مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث سال چهل و پنجم، شمارۀ پیاپی ٩١، صص 135 ـ 156.
[39] هدایت افزا، محمود، 1398، ایده «نفی صفات از ذات» یا «نفی صفات» در آثار عالمان نامی امامیه، تحقیقات کلامی، شماره 26، صص 97 ـ 114. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 440 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 380 |
||