پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,498 |
| تعداد مقالات | 70,233 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,450,340 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,676,389 |
ارزیابی مخاطرات توسعۀ سکونتگاه‌های شهر کابل به‌سمت مناطق مستعد سیلاب | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 3، مهر 1400، صفحه 229-246 اصل مقاله (1.66 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2021.327569.656 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا جعفری1؛ سید موسی حسینی* 2؛ سید محمد زمان زاده3؛ ابراهیم مقیمی4؛ منصور جعفربیگلو2 | ||
| 1دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| 3دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ زمین‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران | ||
| 4استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش به ارزیابی مناطق مستعد وقوع سیلاب و نیز بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهر کابل به‌سمت مناطق سیل‌گیر پرداخته شد. به‌منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از تصاویر ماهوارۀ لندست، مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 5/12 متر SRTM، نقشه‌های زمین‌شناسی و فاکتورهای آب‌و‌هوایی منطقه به‌عنوان داده‌های اولیۀ پژوهش استفاده شد. ابزارهای مهم تحقیق نرم‌افزارهای ArcGIS و IDRISI و مدل‌های به‌کاررفته در تحقیق نیز شامل تلفیق منطق Fuzzy-AHP و مدل LCM بود. این تحقیق در دو مرحلۀ کلی انجام گرفت. در مرحلۀ اول، مناطق مستعد وقوع سیلاب با در نظر گرفتن لایه‌های اطلاعاتی مؤثر، شناسایی شد. در مرحلۀ دوم، روند توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهری به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر در طی 30 سال اخیر (1990 تا 2020) ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد که شهر کابل پتانسیل سیل‌گیری زیادی دارد، به‌طوری‌که 495 کیلومتر مربع (36 درصد) از محدودۀ شهری و حاشیۀ شهری کابل دارای پتانسیل سیل‌گیری زیاد و خیلی زیاد تشخیص داده شد که اغلب شامل مناطق غربی، شرقی و جنوب شرقی شهر است. نتایج ارزیابی روند پیشروی نواحی سکونتگاهی به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر نیز بیانگر این است که 84 کیلومتر مربع (5/24 درصد) از محدودۀ شهری کابل در معرض وقوع سیلاب قرار دارد. مدیران و تصمیم‌سازان شهری می‌توانند از نتایج این پژوهش به‌عنوان نقشۀ راه به‌منظور مدیریت مخاطرات ناشی از بروز سیلاب در محدودۀ شهری کابل بهره گیرند و سیاست‌های لازم را به‌منظور توسعۀ فیزیکی شهر با توجه به رعایت حریم سیل‌گیر رودخانه به‌سمت نواحی کم‌مخاطره‌‌تر اتخاذ کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پهنه‌های سیلاب؛ توسعۀ شهری؛ شهر کابل؛ مخاطرات محیطی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessing the risks of developing Kabul settlements towards flood prone areas | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Jafari1؛ Seyyed Mossa Hosseini2؛ Seyyed Mohammd Zamanzdeh3؛ Ebrahim Moghimi4؛ Mansor Jafar Baiglo2 | ||
| 1Ph. D Student in Geomorphology, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor, Department of Natural Geography, University of Tehran | ||
| 3Associate Professor of Geology, University of Tehran | ||
| 4Professor of Geomorphology, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Flood is one of the most important environmental hazards. Floods have natural roots, but human activities play an important role in intensifying them. In fact, the development of residential areas towards the river and the destruction of vegetation have increased the likelihood of floods and intensification of damage. One of the areas that have faced an increasing population in recent years is the city of Kabul in Afghanistan. In fact, the political and social situation of Kabul has led to large population growth in recent years, so that the population of Kabul has doubled in the last 20 years. Parallel to the population growth, Kabul encountered significant physical development. The city of Kabul has a high potential of flood hazard due to being surrounded by a mountainous unit from the surrounding area, having a large catchment area upstream, and being located in a flood plain. Nevertheless, the physical development of Kabul city has been progressed during the recent years without regarding the geomorphological characteristics, so that many residential areas are located in high-risk areas, especially those adjacent to the Kabul River. Given the importance of the flood issue, it is necessary to identify the trend of physical development of residential areas in the Kabul urban basin and the increasing trend of these areas towards the flood-prone areas. Therefore, the current study aimed at the preparation of flood potential map of Kabul Basin and spatiotemporal development of the urban city in accordance with the flood-prone areas. Materials and methods In this research, in order to achieve the desired goals, Landsat satellite images, a digital model of 12.5 m altitude, geological maps, and climatic information of the region have been used as research data. Many software and models were used in the research include ArcGIS (to prepare maps), and IDRISI (to assess land-use change trends), as well as fuzzy logic-AHP (to identify areas prone of flood occurrence), and LCM model (to assess the trend of land-use change and the movement of residential areas towards areas prone to floods). This research has been done in several stages. In the first stage, in order to identify flood-prone areas, 8 parameters including slope, slope direction, height, distance from the river, precipitation, cumulative flow, lithology, and land use have been used. In the second stage, in order to prepare the land use map of the study area during the studied time periods, Landsat satellite images have been used. The Landsat satellite imagery used in the research is from the years 1990, 2000, 2010, and 2020. In the third stage, in order to analyze land-use changes, the LCM model is used, and then using this model, the trend of changes for 2050 is predicted. Discussion and results In this study, in order to identify areas prone to floods in the urban area of Kabul, eight parameters have been used. Based on the results, many parts of the Kabul urban area are in the category of very high flood potential. According to the results, 369 square kilometers, equivalent to 26.8% of the area, are in the very low and low potential for floods, these areas mainly include high, steep, and far from the river. Also, 495 square kilometers, equivalent to 35.9% of the area are located on the floor with high and very high potential. These areas mainly include areas with low slope and height, as well as areas close to the river. The increasing population in the urban area of Kabul has caused many parts of the residential areas to move to flood-prone areas in recent years. In order to evaluate the progress made, first the flood-prone areas of the study area have been identified (done in the previous section), after identifying the flood-prone areas, the residential areas located in this area during the study periods have been identified. The results indicate that many parts of the residential areas of the study area are on the floor with a very high potential for floods. Conclusion The results show that Kabul city has a high flood potential so that 495 square kilometers of the city limits and suburbs of Kabul have a high flood potential, which mainly includes the western, eastern, and southeastern parts of Kabul. These areas have a high flood potential due to low slope and height, cumulative flow, and proximity to the river. In this study, the trend of land-use change has also been evaluated. According to the results, the use of residential areas in 1990 had an area of 130.3 square kilometers, which in 2020 has increased to 1.205 square kilometers. The results of assessing the progress of residential areas towards flood-prone areas indicate that in 1990, 48.2 square kilometers of Kabul urban area was on the floor with a very high flood potential, which is 2000 to / 9. 58 square kilometers, increased to 80.9 square kilometers in 2010 and 84 square kilometers in 2020. In addition, the results of the assessment of the development trend of residential areas towards flood-prone areas indicate that the area of these areas will increase to 96.1 square kilometers in 2050. The results show that Kabul city has a high flood potential and the development of residential areas has been done without considering this risk because a large part of the city area has been developed in flood-prone areas and this trend is ongoing. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Environmental Hazards, Flood, Residential Development, Kabul | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آبیل، ابوالفضل؛ طاوسی، تقی؛ و خسروی، محمود (۱۳۹۸). «تحلیل مناطق بالقوۀ در معرض مخاطرۀ سیلاب شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)»، جغرافیا و توسعه، 17 (54)، ص ۱۰۶-۹۱.
[2]. حسینی، سیدموسی؛ جعفربیگلو، منصور؛ و گراوند، فاطمه (۱۳۹۴). «تعیین پهنه‌های سیل‌گیر رود کشکان با استفاده از مدل هیدرولیکی به‌منظور کاهش مخاطرات سیل»، دانش مخاطرات، 2 (3)، ص ۳۶۹-۳۵۵.
[3]. خالدی، شهریار؛ ملکی، سعید؛ و فرهمند، قاسم (۱۳۹۶). «ریز پهنه‌بندی و مقایسۀ ریسک سیلاب شهری با استفاده از مدل‌های تلفیقی عملگرهای فازی Arc GIS و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی )مطالعۀ موردی: شهر ارومیه(»، مطالعات عمران شهری، 1 (1)، ص ۷۷-۶۵.
[4]. صابری‌فر، رستم (۱۳۹۲). «مطالعۀ توسعۀ فیزیکی شهر بیرجند با معیار مخاطرات»، پژوهش‌های بوم‌‌شناسی شهری، 3 (6)، ص ۱۰۳-۹۳.
[5]. غلامی، محمد؛ و احمدی، مهدی (۱۳۹۸). ریزپهنه‌بندی خطر سیلاب در شهر لامِرد با استفاده از GIS، AHP و منطق فازی، مخاطرات محیط طبیعی، 8 (20)، ص ۱۱۴-۱۰۱.
[6]. قمی‌اویلی، فرشته؛ صادقیان، محمدصادق؛ جاوید، امیرحسین؛ و میرباقری، سیداحمد (۱۳۸۹). «شبیه‌سازی پهنه‌بندی سیل با استفاده از مدل HEC-RAS (مطالعۀ موردی: رودخانۀ کارون حدفاصل بند قیر تا اهواز)»، علوم و فنون منابع طبیعی، 5 (1)، ص ۱۱۵-۱۰۵.
[7]. قنواتی، عزت‌الله؛ احمدآبادی، علی؛ و صادقی، منصور (۱۳۹۸). «جانمایی پهنه‌های مستعد ذخیره سیلاب با تأکید بر ویژگی‌های فرمی زمین و روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره مکانی در حوضۀ آبخیز قمرود»، هیدروژئومورفولوژی، 18 (5)، ص ۱۵۹-۱۳۹.
[8]. محمدخان، شیرین؛ گنجائیان، حمید؛ شهری، سمیه؛ و عباس‌زاده، امیرعلی (۱۳۹۸). «پیش‌بینی روند توسعۀ شهری به‌سمت مناطق مخاطره‌آمیز با استفاده از تصاویر چندزمانه (مطالعۀ موردی: شهر مریوان)»، سپهر، 28 (110)، ص ۱۱۷-۱۰۷.
[9]. محمدی، خدیجه؛ مقیمی، ابراهیم، و جعفربیگلو، منصور (۱۳۹۵). «مخاطرۀ سیلاب و آمایش شهر کابل»، چهارمین همایش انجمن ایرانی ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، دانشکدۀ جغرافیا.
[10]. مقیمی، ابراهیم (1391). ژئومورفولوژی شهری، چ پنجم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[11]. مقیمی، ابراهیم (۱۳۹۴). دانش مخاطرات (برای زندگی با کیفیت بهتر)، انتشارات دانشگاه تهران.
[12]. مقیمی، ابراهیم؛ صفاری، امیر (۱۳۸۹). «ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعۀ شهری در قلمروی حوضه‌های زهکشی سطحی (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تهران)»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 14 (1)، ص ۳۱-۱
[13]. نگهبان، سعید؛ گنجائیان، حمید؛ فریدونی کردستانی، مژده؛ و چشمه‌سفیدی، زیبا (۱۳۹۸). «ارزیابی توسعۀ فیزیکی شهرها و گسترش به‌سمت مناطق ممنوعۀ ژئومورفولوژیکی با استفاده از LCM (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)»، مدیریت مخاطرات محیطی، 8 (20)، ص ۵۲-۳۹.
[14]. نوحه‌گر، احمد؛ کاظمی، محمد؛ قصردشتی روشن، محمد؛ و رضائی، پیمان (۱۳۹۱). «بررسی تأثیر کاربری اراضی در پتانسیل سیل‌خیزی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز تنگ بستانک شیراز)»، پژوهش‌های فرسایش محیطی، 2 (5)، ص ۴۱-۲۸.
[15]. Bourenane, H., Bouhadad, Y., & Guettouche, M.S. (2019). “Flood hazard mapping in urban area using the hydrogeomorphological approach: case study of the Boumerzoug and [11] Rhumel alluvial plains (Constantine city, NE Algeria)”, Journal of African Earth Sciences, 160 (1).
[16]. Fernández, D. S., & Lutz, M. A. (2010). “Urban flood hazard zoning in Tucumán Province, Argentina, using GIS and multicriteria decision analysis”, Engineering Geology, 111 (4), pp: 90-98
[17]. Green, C. H., Parker, D. J., & Tunstall, S. M. (2000). “Assessment of flood control and management option”, Flood Hazard Research Centre, Middlesex University (A Report prepared for the World Commissions on Dams (WCD).
[18]. Haghizadeh. A., Siahkamari1. S., Haghiabi. A.H., & Rahmati. O. (2017). “Forecasting flood-prone areas using Shannon’s entropy model”, J. Earth Syst. 126 (39).
[19]. Khattak, M. S., Anwar, F., Saeed, T. U, Sharif, M., Sheraz, k., & Ahmad, A. (2016). “Floodplain Mapping Using HEC-RAS and ArcGIS: A Case Study of Kabul River”, Civil Engineering, 41(1), pp: 1375-1390
[20]. Lee. M . j. (2015). “Analysis on the flood vulnerability in the Seoul and Busan metropolitan area, Korea using spatial database”, EGU General Assembly, pp: 17 (1).
[21]. Manawi, S., Mohd Nasir, K. A., Sanusi Shiru, M., Fayez Hotaki, S., & Naser Sediqi, M., (2020). “Urban Flooding in the Northern Part of Kabul City: Causes and Mitigation”, Earth Systems and Environment, 4(1), pp: 599–610
[22]. Qiang, Y., Nina, S. N., Lam, H. C., & Lei, Z. (2017). “Changes in Exposure to Flood Hazards in the United States”, Annals of the American Association of Geographers, 107 (6).
[23]. Rinat, Y., Marra, F., Zoccatelli, D., & Morin, E. (2018). “Controls of flash flood peak discharge in Mediterranean basins and the special role of runoff-contributing areas”, Journal of Hydrology, 565(1), pp: 846-860
[24]. Tehrany, M.S., Pradhan, B. & Jebur, M.N. (2014). “Flood susceptibility mapping using a novel ensemble weights-of-evidence and support vector machine models in GIS”. J. Hydrolgy, 512(1), pp: 332-343.
[25]. Youssef. A.M.; Biswajeet.P.; & Sefry. S. A. (2015). “Flash flood susceptibility assessment in Jeddah city (Kingdom of Saudi Arabia) using bivariate and multivariate statistical models”, Environ Earth Sci, | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 556 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 468 |
||