پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,488 |
| تعداد مقالات | 70,078 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,087,304 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,321,476 |
بازخوانی دوبارۀ گچبریهای تالار آتشکده بندیان و پاسخی به انتقادهای اخیر | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 31، آذر 1401، صفحه 69-92 اصل مقاله (1.91 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2021.331938.143058 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی رهبر* | ||
| وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| حدود نیمه آخر قرن چهارم میلادی، شاهد حضور قومی صحرانشین بنام هونها یا هپتالیها هستیم که به مرزهای شمال شرقی ایران تجاوز کرده، به قتل و غارت میپرداختند. این قوم که از غرب چین به سمت آسیای میانه سـرازیر شده بودند، هر از گاهی شـمال خراسـان را مورد تاخت‌وتاز قرار میدادند. وجود چنین دشمن بزرگی، چندین تن از پادشاهان ساسانی را وادار کرد که برای دفاع از این مرز مهم در شرق حضور پیدا کنند. یزدگرد اول از جمله پادشاهانی است که به مدت هفت سال، جهت دفع این قوم، در این خطه حضور داشت. دستگرد یزد شاپوران و بنای آتشکده بندیان، محل اقامت نامبرده است. بهرام پنجم ساسانی نیز به مانند یزدگرد، از این خطر بالقوه آگاه بود و حضورش در این جبهه شکست سنگینی برای هپتالیها به ارمغان آورد. بندیان درگز یکی از آتشکدههای دورۀ ساسانی را در معرض دید قرار می‌دهد. در تالار این آتشکده وقایع جنگ بین بهرام پنجم و پادشاه هپتالی را از طریق نقش‌مایه‌های گچبری شده به نمایش گذاشته است. در این گچ‌بری‌ها صحنههای مختلفی از خارج شدن بهرام پنجم از تیسفون به قصد جنگ با پادشاه هپتالی، به صورت نقوش پی در پی به نمایش درآمده است. گچبریهای فوق براساس متون تاریخی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته‌اند. افزون بر نقوش گچبری، کتیبه‌های پهلوی ساسانی که بر دیوار محراب آتشکده نقر شده‌اند نیز به معرفی برخی از این نقوش پرداخته‌اند. این آتشکده که در زمان یزدگرد اول ساخته شده، در زمان بهرام پنجم به منظور ایجاد نقوش گچبری توسعه پیدا می‌کند. این آتشکده در زمان پیروز به وسیله هپتالیها تخریب گردیده است؛ بنابراین تنها بخشی از قسمت پائین گچ‌بری‌ها برجای مانده است. در مقاله‌ای نظرات نگارنده در مورد برخی شخصیتهای موجود در این گچبری مورد نقد قرار گرفته است. نگارنده بر این باور است نویسندگان این مقاله دقت لازم در تطبیق نقوش با برخی وقایع تاریخی را نداشته‌اند. نخستین صحنه‌ای که در گچ‌بری‌ها دیده می‌شود مربوط به بهرام پنجم است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گچبری؛ هپتالیها؛ ساسانی‌ها؛ بندیان درگز؛ بهرام پنجم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Rereading the Stucco Paintings of Hall in Bandian Fire Temple and a Response to Recent Criticisms | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Rahbar | ||
| Ministry of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| During the last half of the 4th century CE, we recognize the presence of a desert-dwelling tribe called the Huns or the Hephthalites, who invaded the northeastern borders of Iran, killing and looting. These people, who had flowed from western China to Central Asia, invaded northern Khorasan from time to time. The presence of such a great enemy forced several Sassanid kings to sally to the east to defend this important border, among them was Yazdgerd I, whose campaign to repel these invaders lasted seven years. The Dastgerd of Yazd Shaporan and the Bandian fire temple have been mentioned as Yazdgerd’s place of residence. Like Yazdgerd, Bahram V was also aware of the potential danger of nomads from the north and his presence on the front caused a heavy defeat for the Hephthalites. This is memorialized in the Bandian Dargaz, one of the fire temples of the Sassanid period. In the hall of this fire temple, the events of the war between Bahram V and the Hephthalite king are painted on stucco. In these stuccos, various scenes of Bahram V's departure from Ctesiphon to fight with the king of the Hephthalites has been shown in the form of successive motifs. The mentioned stuccos have been researched based on historical texts. In addition to the plaster motifs, the Sasanian Pahlavi inscriptions inscribed on the wall of the altar of the fire temple also provide additional context for some of these motifs. This fire temple, which was built during the time of Yazdgerd I, was developed further during the time of Bahram V, especially concerning the elaboration of stucco motifs. This fire temple was destroyed by the Hephthalites during the time of the Sasanian king Pirouz. Therefore, only a part of the lower part of the stucco remains. The present author's comments about some of the characters in this stucco have been criticized. We believe that this criticism, while welcome, has not been careful in matching motifs with some historical events. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Stucco, Heptali, Sasanian, : Bandian Dargaz, Bahram V | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، عزالدین بن ابوالحسن، (1370)، تاریخ کامل، ترجمۀ دکتر محمدحسین روحانی، تهران، اساطیر.
ابن بلخی،(1385)، فارسنامه، تصحیح و تحشیه گای لسترنج و رینولد آلن نیکلسون، تهران، اساطیر.
بارتولد، (1372)، تذکرۀ جغرافیای تاریخی ایران، ترجمۀ حمزه سردادور، چاپ سوم، تهران، طوس.
البلاذری، (1346)، ابوالعباس احمد بن یحیی بن جابر، فتوح البلدان، ترجمۀ آذرتاش آذرنوش، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
بلعمی، (1378)، تاریخنامه طبری، جلد اول، تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران، سروش.
بلنیتسکی،(1371)، خراسان و ماوراءالنهر، ترجمۀ پرویز ورجاوند، تهران، گفتار.
بناکتی، (1348)، تاریخ بناکتی، به کوشش جعفر شعار، تهران، انجمن آثار ملی.
پروکوپیوس، (1365)، جنگهای ایران و روم، ترجمۀ محمد سعیدی، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد بن اسماعیل نیشابوری، (1368)، تاریخ ثعالبی، مشهور به غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم؛ پارۀ نخست ایران باستان، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران، نقره.
جاحظ، ابو عثمان عمرو بن،(1328)، تاج، مصحح احمد زکی پاشا، ترجمۀ حبیبالله نوبخت، تهران، کمیسیون معارف.
خوافی، شهابالدین عبدالله (حافظ ابرو)، (1370)، جغرافیای تاریخی خراسان، تصحیح و تعلیق دکتر غلامرضا ورهرام، تهران، اطلاعات.
دریایی، تورج،(1383)، شاهنشاهی ساسانی، ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران، ققنوس.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، (1346)، اخبار الطوال، ترجمۀ صادق نشأت، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
رهبر، مهدی، (1376)، «کاوشهای باستانشناسی بندیان درگز»، گزارشهای باستانشناسی 1، 32-9.
رهبر، مهدی،(1381)، بررسی تحلیلی گچبریهای نیایشگاه بندیان درگز، پایاننامۀ کارشناسی ارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، (منتشرنشده).
رهبر، مهدی، (1390)، «آتشکده بندیان درگز، یک‌بار دیگر»، مجله پژوهشهای باستانشناسی مدرس، شمارۀ 4 - 5، 177-167.
زرینکوب، عبدالحسین، (1364)، تاریخ مردم ایران، تهران، امیرکبیر.
ژینیو، فیلیپ، (1390)، «بازنگری محوطه بندیان درگز»، ترجمۀ اصغر کریمی، مجله پژوهشهای باستانشناسی مدرس، شمارۀ 4 – 5، 166-160.
شاپور شهبازی، علیرضا، (1376)، «ارتش در ایران باستان»، مجله باستانشناسی و تاریخ، سال دهم، شمارۀ دوم، شمارۀ پیاپی 20، 36-23.
شاکد، شائول، (1381)، از ایران زردشتی تا اسلام، مطالعاتی دربارۀ تاریخ دین و تماسهای میان فرهنگی، ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران، ققنوس.
صدرایی، علی، مستنصر، قلی‌نژاد، کوهستانی، حسین، طغرایی و آذر، محیا، (1398)، نبرد بهرام گور در کشمهین؛ بازنگری در برخی از نقوش گچبری بندیان درگز، مطالعات باستانشناسی، 11(2)، 171-190.
طبری، محمد جریر، (1375)، تاریخ طبری، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران، اساطیر.
فردوسی،ابوالقاسم، (1390)، شاهنامه، نسخه مسکو، تهران، آدینه سبز.
گیرشمن، رومن، (1370)، هنر ایران در دوران پارت و ساسانی، ترجمۀ بهرام فرهوشی، تهران، علمی و فرهنگی.
مشکور، محمدجواد، (1343)، ایران در عهد باستان، تهران، سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی.
میرخواند، (1338)، روضهالصفا، جلد اول، تهران،کتابفروشی مرکزی و خیام.
Azarpay, G., Belenickij, A.M., Maršak, B., Dresden, M. J., 1981. Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art, University of California press. Al-Balazari, 1967. Abu al-Abbas Ahmed ben Yahya ben Jaber, Fatuh al-Baldan, translated by Azartash Azarnoosh, Tehran: Farhang Iran Foundation [In Persian]. Barthold, 1993. Biography of historical geography of Iran, translated by Hamzeh Sardador, third edition, Tehran: Tus [In Persian]. Belnitsky, 1992. Khorasan and Transoxiana, translated by Parviz Verjavand, Tehran: Giftar[In Persian]. Balami, 1998. Tabari's Chronicle, first volume, corrected and edited by Mohammad Roshan, Tehran: Soroush[In Persian]. Banakti, 1969. History of Banakti, by Jafar Shaar, Tehran: National Art Association [In Persian]. Daryaei, T, 2004. Sasanian Empire, translated by Morteza ThaghebFar, Tehran: Qaqnos [In Persian]. Dinouri, A, 1967. Akhbar al-Tawal, translated by Sadegh Nashat, Tehran: Farhang Iran Foundation [In Persian]. Ferdowsi, 2011. Shahnameh, Moscow edition, Tehran: Adina Sabz [In Persian]. Procopius, 1986. Wars of Iran and Rome, translated by Mohammad Saeedi, third edition, Tehran: Scientific and Cultural [In Persian]. Gignoux, Ph. 2008. “Le site de Bandiān Revisité”, Studia Iranica 37 (2): 163-174. Ginio, Philip, 2018. "Revision of Bandian Darges". Translated by Asghar Karimi, Modares Archaeological Research Journal, No. 4 and 5: 166-160 [In Persian]. Girshman, R, 1991. Iranian art during the Parthian and Sassanid eras, translated by Bahram Farahvashi, Tehran: Scientific and Cultural [In Persian]. Ibn al-Athir, A. 1991, complete history, translated by Dr. Mohammad Hossein Rouhani, Tehran: Asatir [In Persian]. Ibn Balkhi, 2006. Farsnameh, corrected and revised by Guy Lestrange and Reynolds Allen Nicholson, Tehran: Asatir[In Persian]. Jahez, Abu Othman Amroubin, 1949. Taj, revised by Ahmad Zaki Pasha, translated by Habibullah Nobakht, Tehran: Education Commission [In Persian]. Khafi, Sh, (Hafez-e Abru), 1991. Historical Geography of Khorasan, revised and revised by Dr. Gholamreza Varharam, Tehran: Information [In Persian]. Mashkoor, M, 1964, Iran in the Ancient Era, Tehran: Teacher Training and Educational Research Organization [In Persian]. Mirkhwand, 1959. Rozeh Al-Safa, first volume, Tehran: Markazi and Khayyam bookstore [In Persian]. Rahbar, Mehdi, 2018. "Darghz fire pit, one more time", Modares Archaeological Research Journal, No. 4 and 5: 177-167 [In Persian]. Rahbar, M, 2013. Analytical study of the plaster casts of the Bandian Darghaz Shrine, Master's Thesis in Archeology, Department of Archeology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, (unpublished) [In Persian]. Rahbar, M, 2004. “Le Monument Sassanide de Bandian, Dargaz, un Temple du feu d’aprѐs les derniѐres découverts 1996-98”, Studia Iranica 30 (1): 7-30 Rahbar, M, 1999. “Découvertes de panneaux de stucs sassanides”, Dossiers d’Archéologie, 243: 62-65 Rahbar, M, 1997. T’rent-cinque, Metres De Stucs D’epoque Sassanide, Archeologia 339: 44. Rahbar, M, 1997. "Archaeological Excavations of Bandian Darghaz", Archaeological Reports 1, 32-9 [In Persian]. Sadrayi, A., Gholinejad, M., Koohestani, H., Toghraie, M., & Azar, M. 2019. A Study on the Battle of Bahram–e Goor in Keshmahin on the Basis of Motifs from Bandian–e Dargaz. Journal of Archaeological Studies, 11(2), 171-190. doi: 10.22059/jarcs.2019.73113[In Persian]. Shapour Shahbazi, A, 1997. "Army in Ancient Iran", Journal of Archeology and History, 10th year, 2nd issue, serial number 20: 23-36[In Persian]. Shaked, S, 2002. from Zoroastrian Iran to Islam, studies on the history of religion and intercultural contacts, translated by Morteza Saghebfar, Tehran: Ghoghnoos [In Persian]. Tha'alibi, A, 1988. History of Tha'alibi , famous according to the news of the kings of al-Pers and Sirham; the first part of ancient Iran, translated by Mohammad Fadaeli, Tehran: Silver [In Persian]. Tabari, M, 1996. Tarikh Tabari, translated by Abolqasem Payandeh, fifth edition, Tehran: Asatir [In Persian]. Zarin Koob, A, 1985. History of the Iranian People, Tehran: Amir Kabir [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 639 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 560 |
||