1دانشیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
امروزه مدیران مستقل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های راهبری شرکتی خوب از مرحلۀ آموزه گذر کرده و به مفهومی غالب در حقوق شرکت‌ها تبدیل شده‌‌اند. این مدیران از آن مقدار انعطاف‌پذیری و جامعیت برخوردارند که با دغدغه‌های نظام‌های حقوقی مختلف سازگاری یابند. بنابراین، اگرچه مدیران موصوف برای اولین بار در حقوق امریکا و انگلیس بر مبنای نظارت کارآمدترِ هیئت مدیره بر مدیریت اجرایی شرکت‌ها پذیرفته شدند، اما هم‌زمان قابلیت آن را دارند که در حقوق ایران و سایر کشورها نیز به‌منظور حمایت از حقوق سهامداران اقلیت مورد استفاده قرار گیرند. از همین رو، بانک جهانی در راستای رتبه‌بندی کشورها به لحاظ سهولت کسب و کار به حضور مدیران مستقل در ترکیب هیئت مدیره به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی توجه خاصی دارد. لذا با عنایت به اینکه وجه ممیزۀ نهاد مدیران مستقل از سایر مدیران شرکت، عنصر استقلال بوده و نهاد یادشده از طریق دستورالعمل حاکمیت شرکتی سازمان بورس و اوراق بهادار (1397) و لایحۀ حمایت از سهامداران خُرد (1398) در حال رسوخ به حقوق شرکت‌های ایران است، پژوهش حاضر برای اولین بار با روش تحلیلی- تطبیقی و پس از طرح برخی از ملاحظات بسیارمهم در صدد برآمده است با تحلیل نحوۀ احراز استقلال مدیران مستقل اِشکالات وارد بر آن را به انضمام اصلاحات پیشنهادی گوشزد نماید.
Analytical-Comparative Study of the Achievement of Independence of Independent Directors in Corporate Governance
نویسندگان [English]
Mohammadreza Pasban1؛ Rasoul Farhani2
1Associate Professor at Faculty of Law and Political Science, University of Allameh Tabataba'I, Tehran, Iran
2Ph. D Student in Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Allameh Tabataba'I, Tehran, Iran
چکیده [English]
Nowadays, independent directors as one of the most important institutions of good corporate governance has progressed from doctrinal stage into a dominated concept in corporate law. These directors have the flexibility and comprehensiveness to adapt to the concerns of different legal systems. Thus, although they were first accepted into American and British law based on more effective board monitoring of the company's management, they also have the potential to be used in Iranian and other countries' law to protect the rights of minority shareholders. Therefore, in order to rank countries in terms of ease of doing business, the World Bank pays special attention to the presence of independent directors in the composition of the board of directors as one of the key indicators. Therefore, considering that the main distinguishing feature of independent directors from other directors is their independence and that this institution is entering the Iranian Companies Law through the Corporate Governance Instruction of the Stock Exchange and Securities Organization and the Bill for Protection of Small Shareholders; For the first time, the present study has tried to use analytical-comparative method and after proposing some very important considerations, By analyzing how to achieve independence of independent directors, to point out the problems with it along with the proposed corrections.
کلیدواژه‌ها [English]
Board of directors, Independence Criteria, Disclosure of information, Shareholders
مراجع
الف) فارسی
آیین‌نامۀ حاکمیت شرکتی در مؤسسات بیمه مصوب 1396.
امینی، مهدی؛ عیسائی تفرشی، محمد؛ شهبازی‌نیا، مرتضی (1394). «دستکاری بازار اوراق بهادار: مفهوم، مبانی و روش‌ها (مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)»، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ 19، ش 1.
اسکینی، ربیعا (1388). حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، ج 2، ویراست 2، چ 11، تهران: سمت.
باقری، محمود (1390). نقش حقوق شرکت‌ها و بازار بورس در موفقیت خصوصی‌سازی، چ 1، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
پاسبان، محمدرضا (1388). «اهلیت شرکت‌های تجاری و حدود اختیارات مدیران شرکت‌های تجاری»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش 51.
حیدری، مهدی؛ علی‌خانی، رضیه؛ مران جوری، مهدی (1397). «تأثیر استقلال هیئت مدیره بر کیفیت افشای اطلاعات اجتماعی در گزارش‌های سالانه»، فصلنامۀ دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، ش 27.
دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران 1397.
صادقی مقدم، محمد حسن و نوروزی، محمد (1390). «نقد و بررسی نظام افشای اطلاعات در بورس ایران» فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، دورۀ 41، ش 2.
طوسی، عباس (1393). تحلیل اقتصادی حقوق شرکت‌ها، چ 1، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های شهر دانش.
عرفانی، محمود (1388). حقوق تجارت، ج 2، تهران: جهاد دانشگاهی.
کاتوزیان، ناصر (1383). قواعد عمومی قراردادها، ج 1، چ 6، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاویانی، کوروش (1395). حقوق شرکت‌های تجاری، چ 5. تهران: نشر میزان.
لایحۀ اصلاح لایحۀ قانونی قسمتی از قانون تجارت– مصوب 1347- به‌منظور حمایت از سهامداران خُرد 1398.
یوسف‌زاده، احمد؛ رستم‌زاد اصلی، سروش؛ صابری، محمود (1398). «مطالعة تطبیقی تکالیف سهامداران کنترل‌کننده در قبال سهامداران اقلیت در حقوق ایران و انگلیس». مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دورۀ 10، ش 1.
Dullum, Rocky (2009). “The Oracle That Wasn’t Financial Ties Have Remained The Standard for Assessing the Independence of Corporate Directors”, Willamette Law Review, Vol. 46.
Gordon, Jeffrey (2007). “The Rise on Independent Directors in the United States, 1950-2005: Of Shareholder Value and Stock Market Prices. Stanford Law Review, Vol. 59.
Kraakman, Reinier & Paul Davies & Hansmann Paul & Henry Herting & Hpot Gerard; Klaus, Kanda Hideki, and Rock, Edward (2009). The Anatomy of Corporate Law, A Comparative and Functional Approach, Second Edition, The United States: Oxford University Press.
La Mira, Suzanne & George Gilligan (2013). “Independence and Independent Company Directors”, Journal of Corporate Law, Vol. 13.
O'Connor, Marleen A (2003). “The Enron Board: The Perils of Groupthink”, University of Cincinnati Law Review, Vol. 71.
Olson, John F. & Adams, Michael T (2004). “Composing a Balanced and Effective Board To Meet New Governance Mandates”, Business Law, Vol. 59.
Nili, Yaron & Hwang, Cathy (2020). “Shadow Governance”. California Law Review. Vol. 108. 2020.
Nili, Yaron & Kastiel, Kobi (2017). “Captured Board: The Rise of Super Directors and the Case for a Board Suite”, Wisconsin Law Review, Vol. 19.
Puchniak, Dan W & Baun Harald & Nottage, Luke, (2017). Independent Directors in Asia: A Historical, Contextual and Comparative Approach, First Edition, The United Kingdom: Combaridge University Press.
Rodrigues, Usha (2008). “Fetishization of Independence”, Journal of Corporation Law, Vol. 33.
Velasco, Julian (2004). “Structure Bias and the Need for Substantive Review”, Washington University Law Quarterly, Vol. 82.
Westphal, James D. & Zajac, Edward J (1997). “Defections from the Inner Circle: Social Exchange, Reciprocity, and the Diffusion of Board Independence in U.S. Corporations”, Administrative Science Quartely, Vol. 42.
Yehuda Anidjar, Leon (2019). “Toward Relative Corporate Governance Regimes: Rethinking Concentrated Ownership Structure Around the World”, Stanford Law Policy Review, Vol. 30.
Zaho, Yuan, (2011). Corporate Governance and Directors Independence, First Edition, The Netherlands: Kluwer Law International.
European Model Company Act (2017).
French Corporate Governance Code of Listed Company (2018).
