پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,245 |
| تعداد مقالات | 67,922 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,691,509 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,456,192 |
برهان ابتکاری ابن سینا در اثبات وجود واجب‌الوجود | ||
| فلسفه | ||
| دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 37، دی 1400، صفحه 57-75 اصل مقاله (716.71 K) | ||
| نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2021.321102.1006596 | ||
| نویسنده | ||
| سهراب حقیقت* | ||
| استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
| چکیده | ||
| مشهور است که ابن سینا برای اثبات وجود واجب‌الوجود سه برهانِ علیت، حرکت و وجوب و امکان را اقامه کرده است. با اندک تأملی روشن می‌شود که هیچ‌کدام از براهین مزبور، برهان ابتکاری ابن سینا نیستند و این سه برهان در آثار ارسطو، کندی و فارابی به‌وضوح مطرح شده‌اند؛ لذا برهان ابتکاری ابن سینا در اثبات وجود واجب‌الوجود، برهانی است که لازمۀ نظام فلسفی اوست؛ یعنی برهان مبتنی بر تحلیل عقلی «وجود»، که می‌توان آن را «برهان سینوی» یا «برهان ابن سینایی» نامید. ابن سینا با تحلیل عقلیِ وجود، به‌مثابۀ حقیقت معقول، وجود واجب و صفات و افعال واجب را اثبات می‌کند. حال آنکه در براهین سه‌گانۀ یادشده با پیش‌فرض وجود ممکن، به اثبات واجب پرداخته می‌شود. در این مقاله با استدلال‌ها و شواهدی نشان می‌دهیم که برهان اصلی و ابتکاری ابن سینا بر نظریۀ او دربارۀ وجود مبتنی است. وجود در اندیشۀ ابن سینا حقیقتی متافیزیکی و پیشینی است. تأمل در نظریۀ ابن سینا دربارۀ وجود، روشن می‌کند که برهان وی از جنس برهان وجودی آنسلم و دکارت نیست و در معرض انتقادات کانت قرار نمی‌گیرد. با این مبنا، ابن سینا اولین ارائه‌دهندۀ برهان وجودی است که ضمن تقدم بر فلاسفه‌ای چون آنسلم، تفاوت بارزی نیز با آنها دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| وجود؛ پیشینی؛ حقیقت متافیزیکی؛ ابن سینا؛ واجب‌الوجود؛ برهان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ibn Sina's Original Demonstration in Proving the Necessary Existent | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sohrab Haghighat | ||
| Assistant Professor in Islamic Philosophy and Wisdom, Azarbaijan Shahid Madani University | ||
| چکیده [English] | ||
| It is known that Ibn Sina Has mentioned three arguments to prove the necessary of existent, that is the argument from causality, from movement, and the argument from necessity and possibility. With a little reflection, it becomes clear that none of these arguments are Ibn Sina's innovative demonstration and are clearly stated in the works of Aristotle, Kindi and Farabi. What is Ibn Sina's original demonstration in proving the necessity of existence is the argument that is requisite for his philosophical system, that is, the demonstration based on the rational analysis of "existence" which can be called the Ibn Sinai demonstration. Ibn Sina, by rational analysis of existence as rational truth, proves the being of necessary existent and divine attributes and actions. Whereas in the above three proofs, with the presumption of possible existence, God is proved. In this article, we show with arguments and the evidences that Ibn Sina's main and innovative argument is based on his theory about existence. Existence in Ibn Sina's thought is a metaphysical and a priori truth. contemplating on Ibn Sina's theory about existence makes it clear that his argument is not of Anselm and Descartes' argument and is not subject to Kant's criticism. On this basis, Ibn Sina is the first to present an existential argument that, while preceding philosophers such as Anselm, is also significantly different from them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Existence, a Priori, Metaphysical Truth, Ibn Sina, Necessary Existent, Demonstration | ||
| مراجع | ||
|
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1376)، تصحیح شرح رسالة المشاعر لاهیجی، تهران، امیرکبیر.
آلستون، ویلیام (1383)، «تاریخ فلسفۀ دین»، ترجمۀ محمدمنصور هاشمی در دربارۀ دین، تهران، هرمس.
آملی، محمدتقی (بی‌تا)، دررالفوائد (تعلیقة علی شرح المنظومة السبزواری)، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
آنسلم، سنت (1386)، پروسلوگیون (خطابیه‌ای در باب اثبات وجود خدا)، ترجمۀ افسانه نجاتی، تهران، قصیده‌سرا.
اسدآبادی، قاضی عبدالجبار (1422)، شرح الاصول الخمسة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ابن سینا (1363)، المبدأ و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی مک گیل و دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1375)، الاشارات و التنبیهات، ج1، 2 و 3، قم، البلاغة.
ـــــــــــــ (1379)، النجاة، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، چ2، تهران، دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1405الف)، الالهیات الشفا، راجعه و قدم له ابراهیم بیومی مدکور، تحقیق الأب قنواتی و سعید زائد، قم، منشورات مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی.
ـــــــــــــ (1405ب)، القیاس، راجعه و قدم له ابراهیم بیومی مدکور، تحقیق سعید زائد، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
ـــــــــــــ (1405ج)، البرهان، تصدیر و مراجعه ابراهیم بیومی مدکور و تحقیق ابوالعلا عفیفی، قم، منشورات مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی.
ـــــــــــــ (1391)، التعلیقات، مقدمه، تحقیق و تصحیح سیدحسین موسویان، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
بهشتی، احمد (1375)، شرح و توضیح نمط چهارم اشارات و تنبیهات، تهران، آرایه.
حائری مازندرانی، محمدصالح (1362)، حکمت ابوعلی سینا، ج3، چ3، تهران، علمی.
حسن‌زاده آملی، حسن (1389)، شرح إشارات و تنبیهات، قم، آیت اشراق.
جوادی آملی، عبدالله (1368)، شرح حکمت متعالیۀ اسفار اربعه، ج6، تهران، الزهرا.
جواشون، ا.ام (1950)، فلسفة ابن سینا و اثرها فی اروپة خلال قرون وسطی، نقلة العربیة رمضان لاوند، بیروت، دارالعلم للملائین.
دکارت، رنه (1369)، تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، چ2، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــــــــ (1379)، گفتار در روش به‌کاربردن عقل، ترجمۀ محمدعلی فروغی، چ3، تهران، البرز.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج2و3، قم، البلاغه.
قطب‌الدین رازی (1375)، المحاکمات بین شرحی الاشارات و التنبیهات، ج2و3، قم، البلاغه.
ملاصدرا (1980)، الاسفار العقلیة الاربعة، ج6، بیروت، دار احیا التراث العربی، الطبعة الثالثة.
ـــــــــــــ (1363)، المشاعر، تصحیح هنری کربن، چ2، تهران، طهوری.
ـــــــــــــ (1360)، اسرار الآیات، با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
صلیبا، جمیل (1995)، تاریخ الفلسفة العربیة، بیروت، الشرکة العالمیة الکتاب.
کانت، ایمانوئل (1362)، سنجش خرد ناب، ترجمۀ شمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران، امیرکبیر.
کندی، ابویوسف یعقوب (1950)، رسائل الکندی الفلسفیة، حققها و اخرجها محمد عیدالهادی ابوریده، مصر، الإعتماد.
فارابی، ابونصر (1890)، الثمرة المرضیة فی بعض الرسالات الفارابیة، نشره فردریش دیترسی،لایدن.
ـــــــــــــ (1349)، رسائل ابی نصر فارابی، حیدرآباد.
ـــــــــــــ (1387)، رسائل فلسفی، ترجمۀ سعید رحیمیان، تهران، علمی و فرهنگی.
ـــــــــــــ (1381)، فصوص الحکمة، تحقیق علی اوجبی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فیاضی، غلامرضا، جلسات صوتی شرح اشارات، ج3، فایل صوتی: http://www.shiadars.ir .
نصر، سیدحسین (1359)، نظر متفکران اسلامی دربارۀ طبیعت، ترجمۀ احمد آرام، تهران، خوارزمی.
ـــــــــــــ (1361)، سه حکیم مسلمان، ترجمۀ احمد آرام، چ4، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــ (1383)، سنت عقلانی اسلامی در ایران، ترجمۀ محمد دهقانی، تهران، قصیده‌سرا.
مدرس آشتیانی، میرزامهدی (1372)، تعلیقه بر شرح منظومۀ حکمت سبزواری، به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق، چ3، تهران، دانشگاه تهران.
مطهری، مرتضی(1377)، مجموعه آثار، ج8، چ2، تهران، صدرا.
هیدجی، محمد (1365)، تعلیقة الهیدجی علی المنظومة و شرحها، تهران، اعلمی.
Aquinas,Thomas (1888), summa theologica, editum et automato translatum a Roberto Busa SJ, Romae, Textum Leoninum. Back, Allen (1992), “Avicenna's Conception of the Modalities”, vivarium, Vol 30, no 2, 217-255. Badawi, Abdurrahman (1972), histoire de la philosophhie en islam, paris, librairie philosophique J.vrin. Copleston, Frederick (1963), Aquinas, Maryland, Penguin Books. Davidson, Herbert A. (1979), “Avicennas’s Proof of the Existence of God as a Necessarily Existent Being”, in Islamic Philosophical Theology, ed. Parviz Morewedge, Albany, state university of new York press. Doig, James (1972), Aquinas on metaphysics: a historic- doctrinal study of the commentary on the metaphysics,Hague, Martinus Nijhoff. Glanville.j.j (1967), “Distinction, Kinds of”, in New Catholic Encyclopedia, Washington, Catholic University of America, Vol 4, 408-411. Goichon, A.M (1956), the philosopher of being, cacutta, iran society. ــــــــــــــــــ (1999), livre des directives et remarques(kitab al-isharat wa l-tanbihat), traduction avec introduction et notes, paris, librairie philosophique J.vrin. Legenhausen, Hajj Muhammad (2005), “the proof of the sincere”, Islamic philosophy, 1(1), 44-61. Morewedge, parviz (1979), “a third version of the ontological argument in the ibn simian metaphysics”, in Islamic philosophical theology,Albany, state university of new York press. Netton, Ian Richard (1989), Allah Transcendent, London, Routledge. Palmer, Michael (2001), the question of God, London, Routledge. Taylore, J.C (1967), “Essence and Existence”, in New Catholic Encyclopedia, Washington, Catholic University of America, Vol. 5, 548-552. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 730 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 311 |
||