سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,245
تعداد مقالات67,891
تعداد مشاهده مقاله115,530,255
تعداد دریافت فایل اصل مقاله90,303,285
شوهانی, نادر, فراهانی, حسین, نیک سرشت, مهدی. (1401). تحلیل توان‌های محیطی در زیست‌پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: شهرستان ایوان دراستان ایلام)‏. , 55(1), 189-209. doi: 10.22059/jhgr.2022.325018.1008315
نادر شوهانی; حسین فراهانی; مهدی نیک سرشت. "تحلیل توان‌های محیطی در زیست‌پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: شهرستان ایوان دراستان ایلام)‏". , 55, 1, 1401, 189-209. doi: 10.22059/jhgr.2022.325018.1008315
شوهانی, نادر, فراهانی, حسین, نیک سرشت, مهدی. (1401). 'تحلیل توان‌های محیطی در زیست‌پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: شهرستان ایوان دراستان ایلام)‏', , 55(1), pp. 189-209. doi: 10.22059/jhgr.2022.325018.1008315
شوهانی, نادر, فراهانی, حسین, نیک سرشت, مهدی. تحلیل توان‌های محیطی در زیست‌پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: شهرستان ایوان دراستان ایلام)‏. , 1401; 55(1): 189-209. doi: 10.22059/jhgr.2022.325018.1008315

تحلیل توان‌های محیطی در زیست‌پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: شهرستان ایوان دراستان ایلام)‏

پژوهشهای جغرافیای انسانی
مقاله 11، دوره 55، شماره 1، اسفند 1401، صفحه 189-209    اصل مقاله (2.03 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2022.325018.1008315
نویسندگان
نادر شوهانی* 1؛ حسین فراهانی2؛ مهدی نیک سرشت3
1گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
شناخت توان‌های محیطی در برنامه‌ریزی روستایی نقش مهمی در مسیر توسعه روستایی دارد. در این زمینه ،ارزیابی توان‌های محیطی یکی از مباحث پایه‌ای در برنامه‌ریزی‌های آمایش سرزمین است. در بحث آمایش سرزمین حفظ تعادل بین عوامل محیطی و موقعیت پروژه‌های روستایی موجب شده که رویکرد توان سنجی محیطی در برنامه‌ریزی و توسعه روستایی مورد توجه قرار گیرد به این دلیل که هر گونه اقدام در راستای استقرار و توسعه سکونت‌گاه‌های روستایی ارتباط تنگاتنگی با عوامل محیطی دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و هدف از پژوهش آرایش طبیعی سکونتگاه‌های روستایی با توجه به توان‌های موجود و سیاست‌های آمایش سرزمین در استان بر‌اساس شاخص‌های زمین شناسی، شیب، جهت جغرافیایی، ارتفاع، اقلیم، خاک، فاصله از رودخانه و کاربری اراضی می‌باشد. در راستای اهمیت و جامع بودن تحقیق تمامی روستاهای دارای سکنه (67 روستا) به عنوان نمونه انتخاب شده است و یافته‌های نشان می‌دهند که الگوی استقرار سکونت‌گاه‌های روستایی در منطقه مورد مطالعه متناسب با توان‌های محیطی است به گونه‌ای که 78 درصد روستاها در مکان‌های متناسب یا بسیار مطلوب محیطی استقرار پیدا کرده‌اند. در راستای آمایش سرزمین و در بحث جمعیت و فضا پرجمعیت‌ترین روستاها که نزدیک به 90 درصد جمعیت روستاها را تشکیل می‌دهند در مکان‌های متناسب با اکولوژی منطقه برای توسعه و عمران پروژه‌های روستایی استقرار پیدا کرده‌اند. از میان عوامل طبیعی عامل زمین‌شناسی با 34/0، اقلیم 17/0 و ارتفاع با 11/ 0 می‌باشند و در مراحل بعدی عامل شیب با 10/0، خاک 08/0 و کاربری اراضی با 07/0 بیشترین نقش را در استقرار و زیست پذیری سکونتگاه‌های روستایی منطقه داشته‌اند.
کلیدواژه‌ها
توان‌های محیطی؛ سکونت‌گاه‌های روستایی؛ آمایش سرزمین؛ مدل &rlm؛ AHP؛ &rlm؛ GIS
عنوان مقاله [English]
Analysis of environmental capabilities in rural viability with emphasis on land management and use of AHP model (Case study: Ivan city in ilam)‎
نویسندگان [English]
Nader Shohani1؛ Hossein Farahani2؛ mehdi niksersht3
1Department of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Tehran, Iran
2Department of Geography, Faculty of Humanities, Zanjan University, Zanjan, Iran
3Department of Geography and Rural Planning, Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Extended Abstract





Introduction:

Due to their very close relationship with the natural environment, villages face the most obstacles in the path of rural development if they do not recognize the environmental capabilities in planning. Environmental capacity assessment is one of the basic topics in land use planning today. In the discussion of land management, maintaining a balance between environmental factors and the location of rural projects has led to the environmental empowerment approach in rural planning and development to be considered because any action to establish and develop rural settlements is related. It is closely related to environmental factors.

Rural settlements as the bedrock of human life and activities are a multidimensional issue. The issue of rural settlements is one of the broader issues that is reflected at the national and regional levels and it is necessary to research in all its dimensions, especially in the pattern of their spatial settlement. Lack of adequate and comprehensive knowledge and attention to natural criteria for the establishment of rural settlements, in addition to wasting resources and facilities, also increases the losses and costs of natural disasters.

The pattern of spatial settlement and rural settlement due to the dependence of most of its production activities on natural factors and conditions, is more affected by natural factors than urban settlement. One of the determining factors in the location of settlements is the roughness and shape of the land. There is a close relationship between unevenness factors and rural activities. Natural factors such as sea, mountains, hills or other uneven phenomena play an important role in limiting or expanding villages and act as a deterrent and limiting factor for rural settlements.

With a brief look at the rural community of the country, we find that this community has always faced problems and issues from the past to the present; Problems such as lack of infrastructure facilities, inadequate quality of environment, low income, inadequate system of settlement and excessive dispersion of population and activities, small settlements, impossibility of optimal investment in these places, etc.) Natural resources, provide the basis a pattern of Establishmen of human settlements in geographical space and the spatial structure of each place is the manifestation of interaction between humans and the environment. In the current situation, there is a general agreement in development studies based on which the realization of sustainable development In rural areas need to be reconsidered by active groups including thinkers on how to use natural resources And the organization of affairs related to them. There is no doubt that the stability of natural factors to the power of rural areas against disturbances increase the number of people whose forecasting and management is limited.

Methodology

This research is based on the purpose of the applied type. The research method in this research is descriptive-analytical. To collect information, statistical data of documents in organizations and libraries and GIS software were used to analyze the existing maps. The AHP method has been used to determine the level of ecological capabilities. In this method, pairwise comparisons have been used by experts and weight has been analyzed in Expert choice software. Suitable and prone to land management have been Used.



Results and discussion

It can be said that the natural resources of each region are the most important factor determining the type of economic activity as well as the distribution of population in That is the areaAccording to the National Center for Land Management in 2006, the regulation of interaction between human and natural factors in order to create a land organization is based on the optimal use of human talents and the environment (National Center for Land Management, 2006: 3). Therefore, any study and planning for change in rural areas requires careful study and achievement. With a correct knowledge of their construction, texture and dispersion pattern, in this way the GIS system of power And has a good ability to recognize the space and the capabilities of the natural environment. And this leads to the ability of the settlement to meet the needs of its residents and ultimately Increases the capacity to sustain life.

Assessing environmental potential as one of the dimensions of sustainable development is one of the most important issues that is considered and emphasized on all regional development programs, both urban and rural, so that any new discussion about development without regard to basic concept is considered unfinished (Badri and Eftekhari, 2003: 9). Land management is the rational distribution of the population in the land and the optimal use of natural and human resources. One of the goals of land management is the optimal productivity of the social and natural capacities of the land and the creation of development space.



Achieving sustainable development and efficient and effective use of resources depends on a comprehensive and accurate knowledge of the capabilities and limitations that we face in achieving the desired situation. Optimal use of land in natural resource management projects as recognizing the ecological potential of the land, which by understanding the principles and concepts of the environment in the plans provides the ground for the creation of development activities. Accordingly, the correct choice of location in development plans, if done in coordination with the physical and environmental construction, will maintain and improve its quality and prevent environmental damage. Awareness of these environmental characteristics will enable human beings to make maximum use of resources while providing knowledge by achieving the most appropriate option.



Conclusion:

The results show that there is a significant relationship between environmental capabilities and the location of settlements. Although it is impossible to have a place with all the necessary standards in terms of environment, but in the study area in proportion to the reduction of environmental capacity performance of the number rural settlements have been reduced and a total of 80% of villages have been located in suitable places with environmental potential
کلیدواژه‌ها [English]
Environmental Capacities, Rural Settlements, Land Management, AHP Model, GIS.&lrm
مراجع
  1. استعلاجی، علی‌رضا. (1388). برنامه‌ریزی جامعه آمایش سرزمین با تأکید بر نگرش سیستمی. فصلنامه جغرافیا، 3 (10)، 71 - 87.
  2. اطلاعات پایگاه ملی داده‌های علوم و زمین. (1398).
  3. آزادی، یونس و صیدائی، سید اسکندر. (1396). ارزیابی طرح‌های جابجایی رستایی از نظر مکان‌یابی با تأکید بر ابعاد محیطی اکولوژیکی و فضایی – عملکردی مطالعه موردی روستای اسلامیه و اندیشه – استان ایلام. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 36 (159)، 93- 106.
  4. آسایش، حسین. (1379). اصول و روش برنامه‌ریزی روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
  5. آسایش، حسین. (1382). برنامه‌ریزی روستایی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
  6. آمایش سرزمین استان ایلام. (1398). مهندسین مشاور، شهری و روستایی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ایلام.
  7. بدری، سید علی و قنبری، صادق. (1384). ارزیابی توان‌های محیطی در عمران روستاها (مطالعه موردی حوضه رود قلعه چای عجب‌شیر). پژوهش‌های جغرافیایی 54، 173 –185.
  8. بدری، سیدعلی و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1382). ارزیابی پایداری مفهوم و روش. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 18 (2)، 9-34.
  9. جعفر بیگلو، منصوره؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ بخشی، زهرا و موسوی، محمد. (1392). نقش عوامل طبیعی در پراکنش فضایی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان تربت‌جام. فصلنامه اقتصاد و توسعه روستایی، 2 (4)، 54- 33.
  10. جعفری، محمد و استعلاجی، علیرضا. (1383). نقش عوامل طبیعی در آرایش فضایی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان ماهنشان. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 3 (10)، 39- 29.
  11. خراسانی، محمدامین و رضوانی، محمدرضا. (1392). تحلیل ارتباط زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با برخورداری خدماتی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین). مجله برنامه‌ریزی فضایی، 3 (3)، 16-1.
  12. داده‌های سازمان هواشناسی ایلام. (1398).
  13. رضوانی، محمدرضا. (1383). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.
  14. رهنمایی، محمدتقی. (1371). مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی- جغرافیا. تهران: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.
  15. زمردیان، محمدجعفر. (1374). کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
  16. سازمان برنامه‌ریزی استان ایلام. (1398). پیش‌نویس طرح آمایش سرزمین استان ایلام.
  17. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. (1383). مطالعات آمایش سرزمین، دفتر آمایش و توسعه پایدار.
  18. سرشماری عمومی نفوس و مسکن. (1390) و (1395).
  19. سعیدی، عباس. (1385). مبانی جغرافیای روستایی. چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
  20. سعیدی، عباس. (1377). توسعه پایدار و ناپایداری توسعه روستایی، مجله مسکن و انقلاب.
  21. عباسقلی، صادق. (1381). جغرافیای خاک‌ها. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
  22. غفوری، محمد و عاشوری، علیرضا. (1377). زمین‌لغزش به‌عنوان یکی از بلایای طبیعی در شمال خراسان. فصلنامه تحقیقیات جغرافیایی، 51، 12-1.
  23. فتاحی، احدالله؛ خراسانی، محمدامین و پایدار، ابوذر. (1391). کیفیت زندگی و توسعه انسانی. تهران: نشر انتخاب.
  24. فزونی، بهزاد؛ استعلاجی، علیرضا و شریعت پناهی، مجیدولی. (1396). نقش توان‌های محیطی در توسعه پایدار با تأکید بر گردشگری با استفاده از AHP (مطالعه موردی بخش دیلمان شهرستان سیاهکل). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 7 (2)، 245- 231.
  25. مرادی، محمود و علیزاده، حمید. (1393). بررسی و تحلیل نظام پراکنش فضایی سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر عوامل محیطی با استفاده از GIS (مطالعه موردی دهستان فرح شهرستان سربیشه). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 150، 135- 121.
  26. مهدوی، مسعود و محی‌الدینی، محمدامین. (1389). بررسی توان‌های محیطی و نقش آن در توسعه روستایی، مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان مهاباد. فصلنامه جغرافیای سرزمین، 7 (25)، 12-1.
  27. صدر موسوی، میرستار؛ طالبی فرد، رضا و نیازی، چیا. (1396). بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان صحنه). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 12 (4)، 135-119.
  28. Abbas Gholi, S. (2002). Soil Geography. Payame Noor University Press. [In Persian].
  29. Asayesh, H. (1990). Principles and methods of rural planning. Payame Noor University Press. [In Persian].
  30. Azadi, Y., & Sidayi, S, E (2015). Evaluation of rural relocation plans in terms of location with emphasis on environmental-ecological and spatial-functional dimensions (Case study: Islamic and Andisheh villages-Ilam province). Journal of Housing and Rural Environment, 36 (159), 93-106. [In Persian].
  31. Badri, S, A., & Ghanbari, J, S. (2005). Sources of Local Ability in Rural Civil Engineering, Study of the River Basin of Qala-e-Chai River, Ajab Shir. Geographical Research, 55, 173-185. [In Persian].
  32. Badri, S. A., & Rokanuddin Eftekhari, A. (2003). The Title of Finding the Concept and Method. Geographical Quarterly, 18 (18), 9-34. [In Persian].
  33. Belton, v., & Goodwin, p. (2003). A comparison of the analytic hierarchy process and a simple multi-attribute value function.European. Journal of Operational Research, 26, 7-21.
  34. Bossel, H. (1999). Indicators for Sustainable Development, Theory Method, Application A Report to The Balaton. Group, IISD, Canada.
  35. Coates, B, J, Johnston and P, Knox. (1997). Geography and inequality. oxford university press.
  36. Country Management and Planning Organization. (2004). Land Planning Center, Emerging Planning and Development Office. [In Persian].
  37. Data of Ilam Meteorological Organization. (2019). [In Persian].
  38. Easy, H. (2003). Rural Planning in Iran. Payame Noor University Press. [In Persian].
  39. Fang, Y., Ai, D., Yang, Y., Sun, W., & Zu, J. (2022). Multi-Objective Spatial Suitability Evaluation and Conflict Optimization Considering Productivity, Sustainability, and Livability in Southwestern Mountainous Areas of China. Sustainability, 14(1), 371.
  40. (1993). Guide lines for land use planning. Development series 1. (F.A.O Rom(
  41. Fattahi, A., Khorasani, M, A., & Paydar, A. (2012). Quality of Life and Human Development. Publish selection. [In Persian].
  42. Fazuni, B., Istalaji, A.,& Shariat Panahi, M. (2017).The role of environmental capabilities in sustainable development with emphasis on tourism using AHP (Case study of Deilman section of Siahkal city). Geographical Research Quarterly (Regional Program), 2(2), 245 – 231. [In Persian].
  43. General Census of Population and Housing. (2011)- (2016). [In Persian].
  44. Ghafouri, M., & Ashuri, A. (1998). Landslide as the owner of natural disasters in North Khorasan, Journal of Geographical Objectives 51, 1-12. [In Persian].
  45. Goodwin, J., & Lambert, R. (2000). Landscape principles and issues to be considered when developing district plan. Newzealand: Ministry for the environment.
  46. Hansen N.M. (1968). French Regional Planning. Edinburgh Indian University.
  47. Ilam Planning Organization. (2019). Draft plan for landscaping in Ilam province. [In Persian].
  48. Istifalaji, A. (2009). Educational Program of Land Management Society with Emphasis on Systematic View. Geographical Scientific Research Chapter, 3(10), 71-87. [In Persian].
  49. Jafar Biglou, M., Ghadiri Masoom, M., Bakhsh, Z., & Mousavi, M. )2013). The role of natural resources in the spatial distribution of rural settlements in Torbat-e Jam. Economic Quarterly and Rural Education, 2(4), 54-33. [In Persian].
  50. Jafari, M., & Istalaji, A. (2004). The role of natural structure in spatial arrangement of rural settlements of Mahneshan city. Geography chapter and environmental consultant, 3(10), 29-39. [In Persian].
  51. Khorasani, M, A., & Rezvani, M, R. (2013). Analysis of relationship between livability of peri urban villages and their services enjoyment (case study: Township of Varamin). Journal of spatial planning, 3 (3), 1-16. [In Persian].
  52. Land management of Ilam province. (2019). East Engineering Consulting Engineers, Urban and Rural Urban, Ilam Management and Planning Organization. [In Persian].
  53. LI, Y., LIU, Ch., Zhang, H., & GAO, X. (2011). Evaluation on the human settlements environment suitability in the Three Gorges Reservoir Area of Chongqing based on RS and GIS. Journal of Geographical Sciences, 21(2), 346-358.
  54. Mahdavi, M., & Mohi Melidini, M, A. (2010). Investigation of environmental capabilities and its role in rural development, a case study of the central part of Mahabad city. Land Geography Quarterly, 7(25), 23-33. [In Persian].
  55. Mandal, R.B. (1989). Systems of rural settelements in Developing Countries. Conceptpublishing company, New Dehli, India.
  56. May, J. (1995). The Eecology of Human Disease. New York: MD Publications.
  57. Miller, H.J., Witlox, F., & Tribby, C.P. (2013). Developing context-sensitive livability indicators for transportation planning: a measurement framework. Journal of Transport Geography, 26, 51–64.
  58. Moradi, M., & Alizadeh, H. (1393). Investigation and analysis of spatial distribution system of rural settlements with emphasis on environmental factors using GIS (Case study of Farah sub-district of Sarbisheh city(. Journal of Geography and Environment, 150, 135 – 121. [In Persian].
  59. National Database of Science and Earth Data. (2019). [In Persian].
  60. Pacione, M. (1990). Urban liveability: a review. Urban Geogr, 11 (1), 1–30
  61. Pond, B. (2003). Managing natural resources forsustainable livelihoods: uniting science and participation. Earthcan publication, Canada.
  62. Queiruga, D., Gonza’lez, Benito, J., & Spengler, T. (2008). Evaluation of sites for the location of WEEE recycling plants in Spain. Waste management, 28 (1), 181-190.
  63. Rahnamaei, M. T. (1992). Collection of topics and methods of urban planning-geography. central publishing and urban planning and architecture. [In Persian].
  64. Rezvani, M. R. (2004). Introduction to Rural Development Planning in Iran. Qoms Publishing. [In Persian].
  65. Rist, S. (2007). Moving from sustainable management to sustainable governance of natural resources, Rural studies,23, 23-33.
  66. Ruth, M., & Franklin, R.S. (2014). Livability for all Conceptual limits and practical implicationsq. Journal Applied Geography, 49, 18-23.
  67. Sadr Mousavi, M., Talebifard, R., & Niazi, C. (2017). Investigating the Role of Natural Factors in the Geographical Distribution of Rural Settlements (Case Study: Sahneh County). Quarterly of the Program Program - Management Settlements, 12(4), 1-12. [In Persian].
  68. Saeedi, A. (2006). Fundamentals of Rural Geography. Seventh Edition, Samat Publishing. [In Persian].
  69. Thayer, R.L. (2003). LifePlace: bioregional thought and practice. University of California Press, Berkeley
  70. Yanpeng, D., Bin, Sh., Guijin, S., Qianqian, L., Jing, M., Yongjian, J., Yi, Q., Lingwen, D., & Shuai, S. (2021). Assessing Suitability of Human Settlements in High-Altitude Area Using a Comprehensive Index Method: A Case Study of Tibet, China. Sustainability, 13(3), 1485.
  71. Zomordian, M. J. (1995). Natural Geography Program in Urban and Rural Program. Payame Noor University Press. [In Persian].
  72.  
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 510
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 179


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب