سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,225
تعداد مقالات67,685
تعداد مشاهده مقاله114,972,590
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,644,644
آنامرادنژاد, رحیم بردی, محمدی کاظم آبادی, لیلا. (1402). بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک ). , 55(2), 99-118. doi: 10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
رحیم بردی آنامرادنژاد; لیلا محمدی کاظم آبادی. "بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک )". , 55, 2, 1402, 99-118. doi: 10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
آنامرادنژاد, رحیم بردی, محمدی کاظم آبادی, لیلا. (1402). 'بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک )', , 55(2), pp. 99-118. doi: 10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
آنامرادنژاد, رحیم بردی, محمدی کاظم آبادی, لیلا. بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک ). , 1402; 55(2): 99-118. doi: 10.22059/jhgr.2022.323805.1008300

بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک )

پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 55، شماره 2، مرداد 1402، صفحه 99-118    اصل مقاله (1.93 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
نویسندگان
رحیم بردی آنامرادنژاد* ؛ لیلا محمدی کاظم آبادی
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم‌انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
چکیده
امروزه رشد سریع شهری و آشکارشدن آثار زیان‌بار آن در بخش‌های مختلف زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه شهرهای ایران ازجمله اراک می‌باشد. در این میان شناسایی و تقویت شاخص‌های پایداری کالبدی که به دنبال ارتقای کیفیت فیزیکی سکونتگاه‌های انسانی و محیط‌های زندگی است از اهمیت بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل چالش‌های کالبدی به بررسی جایگاه شاخص‌های کالبدی در پهنه فضایی شهر اراک می‌پردازد.روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی - تحلیلی می‌باشد. ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی نظریه‌ها جمع‌آوری و سپس جهت شناسایی معیارها و زیرمعیارها از روش پرسش‌نامه که بین 40 نفر از متخصصین شهری توزیع گردیده، استفاده شده است. در این پژوهش 5 معیار اصلی و 22 زیر معیار جهت تحلیل شاخص‌های کالبدی شهر اراک مشخص گردید. نتایج نشان می‌دهد که مناطق مرکزی اراک از نظر توسعه فیزیکی نامناسب‌ترین مناطق هستند. پژوهش حاضر توانسته است بخشی از چالش‌های توسعه شهری در یکی از شهرهای صنعتی ایران را بررسی کند. تاکنون در مورد شاخص‌های کالبدی شهر اراک و تأثیر آن بر توسعه شهر کمتر مطالعه شده است.
نتیجه نهایی مؤید این موضوع است که بخش مرکزی شهر که در واقع بخش قدیمی‌تر شهر است به لحاظ کالبدی دارای ساختاری قدیمی و شکننده است و این موضوع می‌تواند تأثیر زیادی بر توسعه پایدار شهر در بخش کالبدی داشته باشد؛ زیرا که این مسئله خود زمینه‌ساز مشکلاتی دیگر مانند؛ سختی حمل‌ونقل، امنیت پایین، دسترسی سخت‌تر، کمبود امکانات خدماتی می‌شود و توسعه پایدار این بخش از شهر را ناپایدار می‌سازد.
کلیدواژه‌ها
توسعه شهری؛ توسعه کالبدی؛ پایداری؛ GIS؛ شهر اراک
عنوان مقاله [English]
Investigating the challenges of urban development with emphasis on physical indicators(Case study: Arak city)
نویسندگان [English]
Rahimberdi Annamoradnejad؛ Leyla Mohammadi Kazemabadi
Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
چکیده [English]
Introduction

Unplanned physical development causes problems that cause urban societies in socio-economic and environmental crises, which are very difficult and complex to solve after the development of urban areas. Most cities in Iran face many physical challenges, of which the city of Arak is no exception and has many physical limitations. The southern part of Arak city is surrounded by steep heights and now part of the slopes of these heights, which have a considerable slope, is occupied by marginalized people. Not only is this part of the city lacking in development, but part of its population will be displaced if the worn-out structures are rehabilitated and renovated. This study seeks to analyze the challenges of urban development in Arak with emphasis on physical indicators and then the most appropriate and unsuitable areas of the city in terms of physical indicators are identified.

Methodology

This research is based on applied purpose and its method is descriptive-analytical. Documentary and library methods have been used to collect existing theories and experiences. Examining the current situation of Arak city in terms of access to required information and surveying 40 urban experts using a questionnaire, 5 main criteria including incompatible uses, natural factors, compatible uses, population and density, characteristics of residential units were selected. AHP model was used for weighting. GIS and Index Overlay method have been used for the final combination of layers. After the criteria of physical indicators (incompatible uses, natural factors, compatible uses, population and density, characteristics of residential units) were determined and the information related to each of them was prepared, the weight of each of them was compared using AHP model. Pairs were performed and maps and layers of each were prepared in GIS. Once the criteria were determined and the final score of the options was calculated, the judgments were logically adjusted. Among the research criteria, the characteristics of residential units with a weight coefficient of 0.3828 have the most impact on the analysis of physical indicators and the lowest coefficient of importance is related to population density with a weight of 0.082. Then, the map of each criterion was prepared in Raster format, including compatible and incompatible land use maps, population and density, natural factors, characteristics of residential units and population density. Each of the desired criteria was classified according to its sub-criteria using the Reclassify command and the desired weight, and with the Raster calculator command, a map of each of the first level criteria was prepared for the final composition and integration. That is, all 5 criteria of the first level, based on their respective weights, were combined using the INDEX OVERLAY model and the final map of the analysis of physical indicators in Arak was determined.

Results and discussion

Findings show that physical indicators in the design and urban planning of Arak city are not related to social readiness and safety of citizens so that: 1) the most unsuitable area based on the index of natural factors in area 3 and the most appropriate area 1 2) The most unsuitable area is based on the index of characteristics of residential units in areas 3 and 5 and the most suitable is area 4, 3) The most unsuitable area is based on the incompatible land use index of area 1 and the most suitable area is parts of area 3, 4) The most unsuitable area based on compatible land use index is parts of region 3 and the most suitable are parts of region 1, 4) The most unsuitable area is based on population density index of region 1 and the most suitable is region 5. Among the research criteria, the characteristics of residential units with a weight coefficient of 0.3828 have the most impact on the analysis of physical indicators and the lowest coefficient of importance is related to population density with a weight of 0.082. The results show that in the central areas of Arak city, especially in the south of region 5, region 3, and the northwestern part of region two, as well as in the central part of region one (industrial centers), are the most unsuitable areas in terms of physical development and more From other areas, there is a need to plan and take executive measures to reduce physical challenges.

Conclusion

Arak urban development can be done in two ways: connected development and internal development. A noteworthy point in identifying the possibilities of growth and development of Arak metropolis is the existence of barren lands and the ability to reclaim land within the city, which is due to the physical development of centralist forces (under the influence of spatial concentration hypothesis that causes savings due to scale ), Include a significant area of the city. This, along with identifying other components affecting the growth and development of the city, including environmental and spatial potentials, provides opportunities for the physical development of the city. To reduce physical challenges in Arak, it is suggested that planning priorities be considered as follows; 1- Neighborhood criteria with incompatible use in areas 3 are in the planning priority; 2- Criteria of population density in the planning priority of regions are 4 and 5; 3- The criterion of compatible uses in the planning priority is region 3; 4- Criteria of residential features are in the priority of planning areas 3 and 5; 5- The criterion of natural factors should be a priority in the planning of region 3, and finally it is suggested to prepare a comprehensive and complete plan in this field and to conduct more in-depth studies on the physical condition of the city separately for each of the urban areas of Arak. The present study has been able to study some of the challenges of urban development in one of the industrial cities of Iran. So far, less study has been done on the physical indicators of Arak and its impact on the development of the city.
کلیدواژه‌ها [English]
urban development, physical development, sustainability, GIS, Arak city
مراجع
  1. ابراهیم‌پور، رمضان. (1397). بررسی نقش مؤلفه‌های مدیریت شهری در گسترش کالبدی شهر - مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(4)، 434-427.
  2. الحسابی، مهران؛ عباسی، مریم و زارع مهذبیه، آیدا. (1390). توسعه پایدار شهری در ایران با محوریت استفاده از مفهوم ساختارهای میان افزای شهری. نخستین همایش توسعه شهری پایدار. تهران.
  3. ادیبی سعدی‌نژاد، فاطمه و آقانسب، اکرم. (1398). بررسی چالش‌ها و مسائل توسعه شهری در ایران. چهارمین کنگره ملی تازه یافته‌ها در علوم‌انسانی، تهران.
  4. برزگر، صادق؛ دیو سالار، اسدالله؛ فنی، زهره و صفرعلی زاده، اسماعیل. (1397). تحلیل شاخص‌های پایداری کالبدی در شهرهای کوچک، مطالعه موردی: شهرهای کوچک استان مازندران. فصلنامه فضای جغرافیایی،18(61)180-161.
  5. پوراحمد، احمد؛ حاتمی نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت الله؛ فرجی سبک‌بار، حسنعلی و وفایی، ابوذر. (1395). تحلیل الگوی توسعه کالبدی - فضایی شهری از منظر توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر کاشان). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک،7(26). 1-22.
  6. توان‌بخش، مهرداد و ارجمند سیاه‌پوش، اسحاق. (1388). مبانی توسعه پایدار شهری. انتشارات جامعه‌شناسان
  7. حاتمی نژاد، حسین و فرجی ملایی، امین. (1390). امکان‌سنجی اجرای طرح‌های استراتژی توسعه شهری در ایران، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2(8)، 55 -76.
  8. حسینی، هادی؛ کریم‌زاده، حسین و میره، محمد. (1390). تحلیل سطح پایداری توسعه شهر سبزوار. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک،2(6)، 32-15.
  9. خزایی، مصطفی. (1398). توسعه شهری در ایران (چالش‌ها، راهبردها و الگوها). انتشارات جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
  10. خرسندی، آتنا؛ ارسطو، بهروز و صنایعی، رضا. (1398). بررسی شاخص‌های کالبدی مسکن در توسعه سکونتگاه‌های شهری با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (مطالعه موردی: شهر سمنان). مجله کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور در برنامه‌ریزی،10(3) 69-53.
  11. زبردست، اسفندیار. (1380). کاربرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در فرایند برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. نشریه هنرهای زیبا،10(6)21-1
  12. زنگانه، احمد. (1394). گستره‌های فضایی فقر شهری اراک. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 2(1)، 93-107.
  13. عزیزی، محمدمهدی. (1380). توسعه شهری پایدار، برداشت و تحلیلی از دیدگاه‌های جهانی. فصلنامه صفه،11(33)، 14-27.
  14. علی‌پور، کیوان و علی احمدی، نسرین. (1395). مفهوم توسعه و نظریه‌های توسعه شهری. دومین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری. تهران.
  15. علی احمدی، نسرین و علی‌پور، کیوان. (1396). بررسی مفاهیم و نظریه‌های توسعه شهری از آغاز تاکنون. فصلنامه مدیریت شهری نوین، 5(17)،106-91.
  16. علی‌اکبری، طالشی و عمادالدین، عذرا. (1396). الگوی توسعه کالبدی یکپارچه شهر و پیرامون با استفاده از ظرفیت‌های گردشگری مناطق پیراشهر.فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی،2(1)، 70-55.
  17. عبدی، تربقان؛ صرافی، مظفر و جواد، رضویان. (1398). بررسی توسعه کالبدی شهرها با استفاده از مدل‌های کمی آنتروپی شانون، هلدرن و موران (موردپژوهی: شهر کاشمر). فصلنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(4) 80-61.
  18. فنی، زهره و باقری، اشرف‌السادات. (1393). شهرهای کوچک و میانی (برنامه‌ریزی و توسعه). نشر مدیران امروز.
  19. کرم، عبدالامیر. (1384). تحلیل تناسب زمین برای توسعه کالبدی در محور شمال غرب شیراز در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با استفاده از رویکرد ارزیابی چند معیاری. پژوهش‌های جغرافیایی، 37(54)، 93-106.
  20. کاظمی محمدی، سید مهـدی موسـی. (1378). ارزیـابی توسعه پایدار در توسعه شـهری (مطالعـه مـوردی شهر قم). رساله دوره دکتـری، دانشـگاه تربیت‌مدرس، دانشکده علوم‌انسانی، استاد راهنما: دکتر حسین شکویی.
  21. لطفی، صدیقه و حبیبی، کیومرث. (1390). تحلیل تناسب زمین جهت توسعه کالبدی با استفاده از روش تحلیل تصمیم چندمعیاره MCDA مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردمطالعه: شهر بابلسر). فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 6 (17)، 43-31.
  22. نسترن، مهین؛ حبیبی، کیومرث و محمدی، مهرداد. (1393). سنجش پایداری محله‌های شهری در بافت‌های مسکونی با استفاده از سیستم استنتاج منطق فازی (نمونه موردی: محلات شهر سنندج). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 2(7)، 87-55.
  23. محمدی، جلیل و محمدی علیرضا. (1396). بررسی توسعه کالبدی شهر زنجان با تأکید بر شاخصه‌های توسعه درون‌زا. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7 (23)، 24-11.
  24. مرادی مکری، سیاوش و حیدری کیا؛ مریم. (1397). تحلیل مدیریت شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر اسدآباد، مجله جغرافیا و روابط انسانی، 1(1)، 103-101.
  25. ملکی، سعید و دامن باغ، صفیه. (1392). ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری (مطالعه موردی: مناطق هشت‌گانه شهر اهواز). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1(3) 31-30.
  26. ملکی، سعید (1390). درآمدی بر توسعه پایدار شهری. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
  27. مهندسین مشاور شهر و خانه. (1396). طرح توسعه و عمران اراک.
  28. نصیری، حسین. (1379). توسعه پایدار چشم‌انداز جهان سوم. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
  29. نوری نژاد، علی، دریاباری، سید جمال‌الدین و ارغان، عباس (1395). بررسی و تحلیل توسعه کالبدی - فضایی شهر ساری. فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 8(3)، 119-115.

References

  1. Abdi, T., Sarafi, M., & Javad, R. (2019). Investigation of physical development of cities using quantitative entropy models of Shannon, Holdern and Moran (Case study: Kashmar city). Sustainable development of geographical environment, 1 (4), 61-80. [In Persian].
  2. Adibi Saadinejad, F., & Aghansab, A. (2009). A Study of Challenges and Issues of Urban Development in Iran. Fourth National Congress of New Finds in Humanities, June 2009. [In Persian].
  3. Al-Hesabi, M., Abbasi, M., & Zare Mahzabieh, A. (2011). Sustainable Urban Development in Iran with the focus on using the concept of urban intermediate structures. the first conference on sustainable urban development. [In Persian]..
  4. Ali Ahmadi, N., & Alipour, K. (2017). Study of concepts and theories of urban development from the beginning until now. Quarterly of Modern Urban Management, 5(17)91-106. [In Persian].
  5. Ali Akbari, T., & Emad al-Din, A. (2017). Integrated physical development model of the city and its surroundings using the tourism capacities of urban areas. Journal of Physical Development Planning, 2 (1), 55-70. [In Persian].
  6. Alipour, K., & Ali Ahmadi, N. (2016). Concept of Development and Theories of Urban Development. Second National Conference on Civil Engineering, Architecture and Urban Development, Tehran. [In Persian].
  7. Azizi, M. M. (2001). Sustainable Urban Development, Perception and Analysis of World Perspectives, Soffeh,11(33),14-27. [In Persian].
  8. Banai, R. (2005). Land resource sustainability for urban developments: spatial support system prototype. Journal of environmental management's, 36(1), 282-296
  9. Barzegar, S., Divasalar, A., Fani, Z., & Safar Alizadeh, I. (2015). Analysis of Physical Stability Indices in Small Cities, Case Study: Small Cities of Mazandaran Province. Journal of Geographical Space, 18 (61), 161-180. [In Persian].
  10. Birkmann, J. (2000). Nachhaltige raumentwicklungim dreidimensionalen Nebel. UVP report
  11. City and Home Consulting Engineers. (2017). Arak Development Plan. [In Persian].
  12. Ebrahimpour, R. (2015). A Study of the Role of Urban Management Components in the Physical Development of the City - A Case Study of Tehran Region. Journal of Geography and Regional Planning, 8(4), 427- 434. [In Persian].
  13. Fanni, Z., Bagheri, A. A. (2014). Small and Medium Cities (Planning and Development). Published by Modiran Emrouz. [In Persian].
  14. Hatami Nejad, H., & Faraji Mollai, A. (2011). Feasibility Study of Urban Development Strategy Plans in Iran. Journal of Urban and Regional Studies and Research, 2(8) 55-76. [In Persian].
  15. Hosseini, H., Karimzadeh, H., & Mira, M. (2011). Analysis of the level of sustainable development of Sabzevar city. Journal of Geographical Studies of Arid Areas, 2(6), 15-32. [In Persian].
  16. Karam, A. (2005). Analysis of land suitability for physical development in the northwest axis of Shiraz in the context of Geographic Information System (GIS) using a multi-criteria evaluation approach. Geographical Researches, 37(54) 93-106. [In Persian].
  17. Kazemi Mohammadi, S. M. M, (1999). Evaluation of Sustainable Development in Urban Development (Case Study of Qom City). PhD Thesis, Teacher Training University, Faculty of Humanities, Supervisor: Dr. Hossein Shokouei. [In Persian].
  18. Khazaei, M. (2019). Urban Development in Iran (Challenges, Strategies and Patterns). Shahid Beheshti University Jihad Publications. [In Persian].
  19. Khorsandi, A., Aristotle, B., & Sanayei, R. (2019). Study of physical indicators of housing in the development of urban settlements using spatial information system (Case study: Shahr-e Semnan). Journal of Geographic Information System Application and Remote Sensing in Planning, 10(30) 53-69. [In Persian].
  20. Kochiro, A. (2014). Review of sustainability indices and indicators: Towards a new City Sustainability Index(CSI). Environmental Impact Assessment Review, 32(1), 94-106.
  21. Lotfi, S., & Habibi, K. (2011). Land fit analysis for physical development using multi-criteria decision analysis (MCDA) based on GIS (Case study: Babolsar). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 6(17) 43-31. [In Persian].
  22. Maleki, S. (2011). An Introduction to Sustainable Urban Development. First Edition, Ahvaz: Shahid Chamran University Press. [In Persian].
  23. Maleki, S., & Daman Bagh, S. (2013). Evaluation of Sustainable Urban Development Indicators with Emphasis on Social, Physical and Urban Services Indicators (Case Study: Eight Areas of Ahvaz). Journal of Urban Planning Studies, 1(3)31-30. [In Persian].
  24. Marinoni, O. (2007). some words on the analysis hierarchy process and the provided arc gis extention 2007. ext-ahp, retrieved
  25. Mohammadi, J., & Mohammadi, A. (2017). Study of physical development of Zanjan city with emphasis on endogenous development characteristics. Journal of Spatial Planning. 7(23),11- 24. [In Persian].
  26. Mohammadpour Zarandi, H., & Tabatabai Mazdabadi, S. M. (2015). Education in Sustainable Urban Development. Quarterly Journal of Urban Economics and Management, 3 (10), 125 -111. [In Persian].
  27. Moradi Mokri, S., & Heidari Kia, M. (2015). Analysis of Urban Management and Its Role in Sustainable Urban Development: A Case Study of Assadabad. Journal of Geography and Human Relations, 1(1),103-101. [In Persian].
  28. Nasiri, H. (2000). Sustainable Development of Third World Perspective, Farhang va Andisheh Publications. [In Persian].
  29. Nastaran, M., Habibi, K., & Mohammadi, M. (2014). Measuring the Sustainability of Urban Neighborhoods in Residential Textures Using Fuzzy Logic Inference System (Case Study: Sanandaj Neighborhoods). Urban Structure and Function Studies, 2(7) 55-87. [In Persian].
  30. Nouri Nejad, A., Daryabari, S. J., & Arghan, A. (2016). Study and analysis of physical-spatial development of Shahrsari. Journal of New Attitudes in Human Geography, 8(3). 119-115. [In Persian].
  31. Poorahmad, A., Hatami Nejad, H., Ziari, K., Faraji Sabkbar, H. A., & Vafaei, A. (2016). Analysis of Urban Physical-Spatial Development Pattern from the Perspective of Sustainable Development (Case Study: Kashan). Journal of Studies Geography of Arid Areas, 7(26)1-22. [In Persian].
  32. Tarhan, C., Aydin, C., & Tecim, V. (2016). How can be disaster resilience built with using sustainable development. procedia- Social and Behavioral Sciences, 216, 452-459.
  33. Tavanbakhsh, M., & Arjmand Siahpoosh, I. (2009). Principles of Sustainable Urban Development. Sociologists Publications. [In Persian].
  34. Valtenbergs, G. P. (2015). Selecting indicators for sustainable development of small towns: The case of Valmiera municipality", ICTE in Regional Development, Valmiera, Latvia, Procedia Computer Science, 23(1), 21- 32.
  35. Xing, Y. R., Malcolm, W., Horner, M., EL-Haram, A., & Jan, B. (2009). A Framework Model For Assessing Sustainability Impacts Of Urban Development. Accounting forum, 33(2), 209-224.
  36. Zanganeh, A. (2015). Spatial Areas of Urban Poverty in Arak. Journal of Spatial Analysis of Environmental Risks, 2(1). 93-107. [In Persian].
  37. Zebardast, E. (2001). Application of Hierarchical Analysis Process in Urban and Regional Planning Process. Journal of Fine Arts, 10(6),13-21 [In Persian].
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 557
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 213


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب