منصوری, محمد, الشریف, محمدمهدی, طباطبایی, سید محمد صادق. (1401). توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه. , 13(1), 43-61. doi: 10.22059/jcl.2022.328603.634228
محمد منصوری; محمدمهدی الشریف; سید محمد صادق طباطبایی. "توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه". , 13, 1, 1401, 43-61. doi: 10.22059/jcl.2022.328603.634228
منصوری, محمد, الشریف, محمدمهدی, طباطبایی, سید محمد صادق. (1401). 'توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه', , 13(1), pp. 43-61. doi: 10.22059/jcl.2022.328603.634228
منصوری, محمد, الشریف, محمدمهدی, طباطبایی, سید محمد صادق. توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه. , 1401; 13(1): 43-61. doi: 10.22059/jcl.2022.328603.634228
توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه
1دانشآموختۀ دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2دانشیار، گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
یکی از دشوارترین موارد توصیف عقد، زمانی است که متعاقدین مضمون دو یا چند عقد را در قالب یک عقد منعقد کرده باشند. مسئلۀ اصلی در اینگونه موارد آن است که این عقد را تحت چه عنوانی باید توصیف کرد. شرایط، احکام و قواعد کدامیک از عقود تشکیلدهندۀ عقد باید بر عقد حاکم شود؟ و آیا بین عقود سازندۀ عقد مرکب از حیث صحت و بطلان تلازمی وجود دارد؟ در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مسائل پرداخته شده است. بهنظر میرسد چنانکه عقود ترکیبیافته معوض باشد و عوض هرکدام بهطور مستقل مشخص شود و هیچکدام قید یا شرط دیگری نباشد، هرکدام تابع احکام ویژۀ خود بوده، صحت و بطلان آنها در یکدیگر مؤثر نخواهد بود. اما اگر عوض عقد، واحد باشد یا طرفینْ عقود را مقید به یکدیگر نموده باشند، هر عقدْ جزئی از کل را تشکیل داده، بطلان یا انتفای هر عقد بهمنزلۀ بطلان و انتفای جزئی از عقد بوده، احکام تبعض صفقه یعنی کسر از عوض و فسخ بخش صحیح در مورد آن قابل اجراست. در مواردی که عقد واحدی انشا میشود که در قالب هیچیک از عقود معین نمیگنجد، ولی از آثار عقود متعدد برای تحقق غرض واحد استفاده شده است، ما نه با یک عقد مرکب، بلکه با یک عقد بسیط نامعین روبهرو هستیم.
Qualification of a Contract in Mixed Contracts in Iranian Law, Imamiyyah Jurisprudence and French law
نویسندگان [English]
Mohammad Mansouri1؛ Mohammad Mehdi alSharif2؛ Sayyed Mohammad Sadegh Tabatabaie3
1Ph.D. in Private Law, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2Associate Professor, Department of Law, Faculty of Administrative and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3Associate Professor of Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]
One of the most difficult cases to describe a contract is one in which the parties conclude two or more contracts in the form of a single contract. The main issue in such cases is how this contract should be described. Terms and rules of which of the contracts constituting the contract should govern the contract? And is there a Correlation between the constituent contracts of a mixed contract in terms of validity and invalidity? In this article, these issues have been studied with a descriptive-analytical method. It seems that if the combined contracts are Commutative and each Consideration is specified independently and none of the contracts is a stipulation or term of another contract, each of them is subject to its own rules and their validity and invalidity do not affect each other. But if the Consideration of the contract is the same or the parties have made the contracts conditional on each other, each contract is a part of the whole and the annulment of each contract is considered as partial annulment of the contract And the rules of sales unfulfilled in part, That is, the deduction from the Consideration and the Revocation of the correct part is applicable. Cases where a single contract is concluded that does not fit into any of the nominate contracts but the effects of multiple contracts have been used to achieve a single purpose, we are not dealing with a mixed contract but with a simple innominate contract.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). صد مقاله در روش تحقیق در علم حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). فلسفۀ اعلی در علم حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
شهیدی، مهدی (1378). حقوق مدنی، شروط ضمن عقد، ج4، تهران: انتشارات مجد.
شهیدی، مهدی (1388). حقوق مدنی جلد اول، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارت مجد.
طاهرى، حبیبالله (1418 ق). حقوق مدنى، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین.
کاتوزیان، ناصر (1384). دوره ی عقود معین (1)، معاملات معوض _عقود تملیکی، تهران: شرکت سهامی انتشار
کاتوزیان، ناصر (1395). قواعد عمومی قراردادها، ج 1، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
نظرپور، محمدنقی (1392). عقد و اوراق استصناع، قم: انتشارات دانشگاه مفید- سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
- مقاله
خورسندیان، محمدعلی و شنیور، قادر (1390) «ماهیت عقد مرکب در فقه و حقوق موضوعه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی،تابستان، ش 4.
ب) عربی
اردبیلى، احمدبن محمد، (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 8، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم
جمعى از پژوهشگران زیر نظر آیتالله هاشمی شاهرودى، سید محمود (1423 ق). استصناع، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 11، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامى.
حلّى، ابن ادریس، محمدبن منصوربن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
رمضان محمد، ابوالسعود (2010 م). شرح احکام القانون المدنی، العقود المسماۀ، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام، ج 19، قم: مؤسسۀ المنار- دفتر آیتالله سبزواری.
سرخسی. محمدبن احمد (بی تا). المبسوط، ج 12،. بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر و التوزیع.
شهید ثانى، زینالدینبن على عاملی (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج3 و 4، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
شیخ انصاری، مرتضىبن محمد امین (1415 ق). کتاب المکاسب، ج5، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى
شیخ طوسى، محمدبن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 2، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
طباطبایی یزدى، سید محمدکاظم (1409 ق). العروة الوثقى ، ج 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طباطبایى حکیم، سید محسن (بی تا). مستمسک العروة الوثقى، ج 12، مؤسسة دار التف.
علامه حلی، حسنبن یوسفبن مطهر اسدى (1414 ق). تذکرة الفقهاء، ج 10،قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
قمّى، سید صادق حسینى روحانى (1412 ق). فقه الصادق علیه السلام ، ج 18 و19، قم: دار الکتاب - مدرسۀ امام صادق علیه السلام.
محقق حلی، جعفربن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
مراغى، سید میر عبدالفتاحبن على حسینى (1417 ق). العناوین الفقهیة، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
موسوی خلخالى، سید محمدمهدى (1427 ق). فقه الشیعة- کتاب الإجارة، تهران: مرکز فرهنگى انتشارات منیر.
موسوی خویى، سید ابوالقاسم (1409 ق). مبانی العروة الوثقى، ج 1، قم: منشورات مدرسة دار العلم– لطفى.
موسوی خویى، سید ابوالقاسم (بی تا). المستند فی شرح العروة الوثقى، الاجاره.
مؤمن قمی، محمد (1415 ق). کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین
نبیل ابراهیم سعد (1997). العقود المسماه، البیع، ج 1، بیروت: دار النهضه العربیه.
نجفى، کاشف الغطاء، حسنبن جعفر (1422 ق). أنوار الفقاهة - کتاب المضاربة، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
نجفى، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 23 و 26، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (بی تا). کتاب الاجاره، ج 1.
ج) فرانسوی
Bénabent, Alain )2017(. Droit des Obligation, Paris: LGDJ.
Code civil français
Collart Dutilleul , François et Delebecque, Philippe (1991). Contrats Civils et Commerciaux. Paris : Dalloz.
Delebecque, Philippe et Pansier, Frédéric-jérome (2016). Droit des Obligations. Paris: Lexis Nexis
Deslauriers-Goulet, Charlotte. Décembre (2014). “L’Obligation Essentielle dans le Contrat”, Les Cashiers de Droit, v. 55,n. 4, p. 923-950
Fabre_Magnan, Muriel (2016) Droit des obligations, 1_Contrat et engagement unilatéral, 2016 : Thémis droit.
Fréchette, Pascal (2007). La qualification des contrats, en vue de l'obtention du grade de Maîtrise en droit (LL.M.) Montréal : Université de Montréal,
Ghestin , Jacques et Bernard Desché (1990). Traité des Contrats, La vente. Paris : Librairie Général de Droit et de Jurisprudence.
Henry, Xavier(1992). La technique des qualifications contractuelles, THESE pour l'obtention du grade de DOCTEUR EN DROIT, Nancy :Université de Nancy II.
Malaurie, Philippe, Laurent AYNÈS et Pierre-Yves GAUTIER (2009). Les contrats spéciaux, Paris : Defrénois
Marty, Gabriel et Raynaud, Pierre (1988). Les Obligation, T1, Paris.
Qin, Liwei (2012). L’interprétation du contrat : étude comparative en droits français et chinois, Thèse de doctorat en droit Paris: Université Panthéon-Assas, École doctorale de droit privé,201
Ripert, Georges et Jean, Boulanger (1957). Traité de Droit Civil , T 2. Paris: Librairie Générale de Droit et Jurisprudence.
Stark, Boris , Henri, Roland, et, Laurent, Boyer (1989). Droit Civil, Obligation, 2. Contrat, paris: Libraire de la cour de cassation
