پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,232 |
| تعداد مقالات | 67,771 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,233,843 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,979,826 |
پیوستگی و ارتباط بین معنا و مصداق در سنگ قبور دوران اسلامی ایران (مطالعه موردی قوچ و شیر سنگی) | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 8، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 31، آذر 1401، صفحه 169-194 اصل مقاله (1.87 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.286487.142760 | ||
| نویسندگان | ||
| اسماعیل معروفی اقدم1؛ کریم حاجی زاده* 2؛ رضا رضالو2؛ بهروز افخمی2 | ||
| 1گروه باستان شناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. | ||
| 2گروه باستان شناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. | ||
| چکیده | ||
| سنگ قبرهای موجود در گورستانها را شاید بتوان یکی از پیچیدهترین آثار هنری بشری از نظر معناشناختی در ورای آنها دانست؛ چرا که این دسته از آثار با مهمترین و دردناکترین واقعه زندگی انسان یعنی مرگ و آخرت سر و کار دارند. سنگ مزارات چه از لحاظ فرم کلی و چه از منظر نقوش قرار گرفته بر روی آنها، از تنوعات زیادی برخوردار هستند؛ به طوری که مطالعه ریختشناسی سنگ قبور و واکاوی نگارههای انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و ... قرار گرفته بر روی آنها، در کنار هم اطلاعات ارزشمندی را در ارتباط با باورها و اعتقادات مذهبی ایرانی - اسلامی، جامعهشناختی تاریخی، فرهنگشناسی و ... در اختیار قرار میدهد. سنگ قبرها، بنا بر اعتقادات و باورهای مذهبی و فرهنگ و جغرافیای هر منطقه، از تنوع چشمگیری برخوردار هستند. از جمله مهمترین این دسته از سنگ قبرها از منظر معناشناختی و باورهای اسطورهای، قوچها و شیرهای سنگی هستند که عموما در نیمه غربی ایران و بالاخص در شمال غرب و غرب ایران یافت میشوند. شکل و هیبت این سنگ قبرها، علاوه بر معانی اسطورهشناختی و کهن الگویی نسبت به هنر و آیین ایران باستان، نمادی از قدرت، صلابت، شجاعت، بزرگی، جایگاه اجتماعی و ابهت شخص متوفی هستند. این مقاله به شیوه توصیفی – تحلیلی و با توجه به مطالعات میدانی و کتابخانهای، به دنبال کشف همسویی بین فرم یا حجم با نقوش و تزئینات یا همان ارتباط بین معانی و مصادیق در سنگ قبور نوع قوچ سنگی و شیر سنگی موجود در گورستانهای دوران اسلامی ایران است. بررسیها نشان میدهد که سنگ قبرهای قوچ و شیر خود نمادی از بزرگی، رشادت، قهرمانی، بزرگی و شجاعت بوده و تمامی نقوش فرعی قرار گرفته بر روی بدنه این آثار نیز، به نوعی بازگوکننده و تداعی کننده این صفات و معانی بوده و در ارتباط و وابستگی کامل با حجم یا ریخت سنگ قبرها هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره اسلامی؛ ایران؛ سنگ قبور؛ قوچ سنگی؛ شیر سنگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Continuity and Relationship between Meaning and Example in the Tombstone of the Islamic Age of Iran (Case Study of Ram and Stone Lion) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Esmaeel Maroufi Aghdam1؛ Karim Hajizadeh2؛ Reza Rezaloo2؛ Behrouz Afkhami2 | ||
| 1Department of Archaeology, in the Faculty of Geography, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| 2Department of Archaeology, in the Faculty of Geography, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Tombstones in cemeteries are perhaps one of the most semantically complex human works of art. Tombstones deal with the most important and most painful event in human life, namely death and the hereafter. Tombstones exhibit great variety, both in general form and in their decorative motifs. Studying the morphology of the gravestones and exploring the human, animal, vegetal, geometric and other images, together they provide valuable information on Iranian-Islamic religious beliefs and historical sociology. Tombstones vary signficantly according to the religious beliefs and the culture and geography of each region. In the group of tombstones analyzed in this paper the most important, from the point of view of visual semantics and mythological beliefs, are rams and stone lions. This group of tombstones are generally found in the western half of Iran, especially in the northwest and west of Iran. This paper is a descriptive-analytical study of field and library studies, seeking to discover the congruence between tombstone form and motifs and ornaments, i.e., the relationship between meanings and patterns in gravestones and lion-like stones found in cemeteries of the era of Islam in Iran. Studies show that the ram and lion tombstones themselves are symbols of greatness, bravery, heroism, greatness and courage, and all the sub-motifs on the body of these works also somehow reflect these traits and meanings, and they are completely dependent on the volume or morphology of the tombstones. Finally, it can be concluded that the stone carving artist has chosen these motifs with full knowledge of the meanings of the shape of the tombstones as well as the motifs placed on them. Therefore, he has been looking for the connection and dependence between form and image in his artwork. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic era, Iran, gravestone, stone ram, stone lion | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله، (1388)، تاریخ اساطیری ایران، تهران، سمت
اخوان اقدم، ندا، (1393)، «تفسیر شمایلنگارانه صحنههای شکار در ظروف فلزی ساسانی»، کیمیای هنر، سال سوم، شمارۀ 12: صص 50 – 33.
اوستا، (1371)، کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، 2جلـد، ویرایش دوم، تهران، مروارید.
بزرگنیا، زهره، (1389)، «سنگ‌های مزار در گورستانهای کهن»، مجله معمار، شمارۀ 63: صص 91 – 84.
بیگدلی، محمدرضا، (1369)، ترکمن‌های ایران، چاپ اول، تهران، لیتوگرافی تهران تایمز.
پوپ، آرتور،(1387)، سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، تهران، علمی و فرهنگی.
تناولی، پرویز،(1388)، سنگ قبر، چاپ اول، تهران، بنگاه.
تناولی، پرویز، (1392)، تاریخ مجسمهسازی در ایران، چاپ اول، تهران، نظر.
جلالی، شراره، جوانی، اصغر، قانی، افسانه، (1397)، «معرفی برخی مؤلفه‌های محتوایی و ساختاری نقشمایه قوچک در قالی ترکمن»، پژوهش هنر، سال هشتم، شمارۀ شانزدهم: صص 27 – 40.
جلودار، محبوبه، حسینی، هاشم، شاطری، میترا، (1394)، «بررسی کاربرد گرز در دورۀ صفویه، دومین همایش ملی باستانشناسی ایران»، دورۀ دوم، دانشگاه بیرجند، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی: صص 15 – 1.
حمزه نژاد، مهدی، خراسانی مقدم، صبا، (1391)، «گونهشناسی مزارهای اسلامی در ایران، بر اساس مفاهیم قدسی تشبیه، تنزیه، جمال و جلال»، مطالعات معماری ایران، شمارۀ 2: صص 109 - .128
خزایی، محمد، (1380)، «نقش شیر، نمود امام علی در هنر اسلامی»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 31 - 32: صص 37 – 39.
خسرونژاد، پدرام، (1377)، «سنگ‌های مزار از پنجره مردمشناسی هنر»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 1: صص 23 – 26.
دادور، ابوالقاسم، مؤذن، فرناز، (1388)، «بررسی نقوش بافته‌های بختیاری»، فصلنامه گلجام، شمارۀ13: صص 39 - 58
ذکاء، یحیی، (1344)، «تاریخچۀ تغییرات و تحولات درفش و علامت دولت ایران، از آغاز سده سیزدهم هجری قمری تا امروز»، هنر و مردم، شمارۀ 38: صص 21 – 29.
ذوالقرنین، دکن، (1392)، دانشنامه جهان اسلام، ترجمۀ غلامعلی حداد عادل، تهران، دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
رسمی، عاتکه، (1391)، «نقش ایرانیان در پیدایش نماد پزشکی»، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال چهارم، شمارۀدهم: صص 67 - 33
رشاد، علی‌اکبر، (1384)، دانشنامه امام علی، جلد اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی.
رضا دوست، کریم، مومبینی، محمدعلی، (1390)، «بررسی عوامل مؤثر بر به‌کارگیری رنگها در صنایع‌دستی ایل بختیاری»، مطالعات ایلات و عشایر، سال اول، شمارۀ اول: صص 87 – 112.
سرلو، خوان ادوارد، (1388)، فرهنگ نمادها، ترجمۀ مهرانگیز اوحدی، تهران، دستان.
شهروئی، سعید، (1394)، «رستم، شخصیتی اسطورهای یا حماسی»، ادب پژوهی، شمارۀسی و سوم: صص 127 – 161.
علینژاد، روجا، (1393)، «سفیدچاه، نمایهای فراتر از یک گورستان»، نشریه هنرهای زیبا – هنرهای تجسمی، دورۀ 19، شمارۀ 2: صص 49 – 56.
فردوسی، ابوالقاسم (1374)، شاهنامه، جلد 1 و 2، تصحیح ژول مل، تهران، سخن.
قربانی، عاطفه، یزدانی راد، علی، براتی ارداجی، طاهره (1397)، «بررسی اسطوره و نماد قوچ در هنر ایران باستان با محوریت قوچ‌های سنگی چهار محال و بختیاری»، دو ماهنامه تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال سوم، شمارۀ دو: صص 56 – 47.
قنبری عدیوی، عباس، (1393)، شیر سنگی، پژوهشی درباره شیر سنگی در بختیاری، شهرکرد، نیوشه.
قهرمانی، فاطمه، (1396)، «نمادشناسی ابزار در شاهنامه فردوسی»، فصلنامه زیبایی‌شناسی ادبی، سال پانزدهم، شمارۀ 34: صص 205 – 181.
کارنگ، عبدالعلی، (1377)، آثار باستانی آذربایجان، جلد اول، تهران، انجمن آثار ملی.
مختاریان، بهار، شکری، بهار، (1390)، «نقش قوچ در آیینهای وابسته به ایزد بانوی بزرگ در لرستان»، پژوهشهای انسانشناسی ایران، سال 1، شمارۀ1: صص 151 – 135.
مرشدیزاد، علی، (1387)، «نمادها و آیینها در ایران پس از انقلاب و نقش آنها در همبستگی ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، 36، سال نهم، شمارۀ4: صص 98 – 73.
مولایی، چنگیز، (1382)، بررسی فروردین‌یشت (سرود اوستایی در ستایش فرورها)، تبریز، دانشگاه تبریز.
نیکویی، علیرضا، بهزاد، برکت، معصومه غیوری (1394)، «بازنگری روایات تاریخی یزدگرد اول و بهرام پنجم با تأکید بر تحلیل انتقادی گفتمان»، ادب پژوهی، شمارۀ سی و یکم: صص 38 – 9.
هال، جیمز، (1390)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران، فرهنگ معاصر.
هال، جیمز، لوچیک، جوزه، (1380)، گلیم، ترجمۀ شیرین همایونفر و نیلوفر الفت شایان، تهران، کارنگ.
هفشجانی، سجاد، (1395)، پژوهشی پیرامون نقوش آیینی سنگ قبرهای شهر هفشجان در استان چهارمحال و بختیاری ایران، سومین کنفرانس بینالمللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، آلمان، برلین، صص 1-20.
همایی، جلالالدین، (1362)، التفهیم الوائل ضاعه التنجیم، تهران، بابک.
هیس، هافمن رینولدس، (1340)، تاریخ مردمشناسی، ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، تهران، ابن‌سینا.
یاحقی، محمدجعفر، (1388)، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
یونگ، کارل گوستاو، (1352)، انسان و سمبولهایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران، پایا.
Ağasioglu, F. 2013. DAŞBABA, TÜRKÜN DAŞ YADDAŞI. Baki. Hərbi Nəşriyyat. __________. 2013. DAŞBABA, TÜRKÜN DAŞ YADDAŞI. Baki. Hərbi Nəşriyyat. Akhavan-Aghdam, N. 2013. "Iconographical Interpretation of Hunting Scenes in Sassanid Metal Vessels", Kimya- E- Honar, third year, number 12: pp. 33-50. [In Persian]. Ali Nejad, R. 2013. "Safidchah, a profile beyond a cemetery", Fine Arts - Visual Arts Journal, Volume 19, Number 2, 49-56. [In Persian]. Amozgar, J. 2008. Mythological History of Iran, Tehran, Samt. [In Persian]. Avesta. 1371. the oldest Iranian hymns and texts, report and research by Jalil Dostkhah, 2 volumes, second edition, Tehran, Morwarid. [In Persian]. Bigdeli, M. 1990. Turkmens of Iran, first edition, Tehran, Tehran Times lithography. [In Persian]. Bozorgnia, Z. 2010. “tombstones in ancient cemeteries”, Memar Magazine, No. 63, 84-91. [In Persian]. Dadvar, A, Mozen, F. 2008. "Investigation of Bakhtiari's Bayefte motifs", Goljam Quarterly, No. 13, 39-58. [In Persian]. Ferdowsi, A. 1995. Shahnameh, Volumes 1 and 2, corrected by Jule Mel, Tehran, Sokhan. [In Persian]. Ghahremani, F. 2016. "The Symbolism of Tools in Ferdowsi's Shahnameh", Literary Aesthetics Quarterly, Year 15, Number 34, 181-205. Ghazaryan, M. 1985. Armenian Carpets. Sovietsky Khudozhnik. Ghazaryan, M. 1985. Armenian Carpets. Sovietsky Khudozhnik. Ghorbani, A, Yazdani Rad, A, and Barati, T. 2017. "An examination of the myth and symbol of the ram in the art of ancient Iran, focusing on the stone rams of Chahar Mahal and Bakhtiari", two monthly specialized research journals in art and humanities, Third year, N: 2, 56-47. [In Persian]. Hafeshjani, S. 2016. a research on the ritual motifs of the tombstones of Hafeshjan city in Chaharmahal and Bakhtiari province of Iran, the third international research conference in science and technology, Germany: Berlin. [In Persian]. Hall, J, Luchik, J. 2010. Glim, translated by Shirin Homayoun Far and Nilufar Elfat Shayan, Tehran, Karang. [In Persian]. Hall, J. 2011. Pictorial Anthology of Symbols in Eastern and Western Art, translated by Roghieh Behzadi, Tehran, Contemporary Culture. [In Persian]. Hamze-Nejad, M. Khorasani Moghadam, S. 2013. "Typology of Islamic tombs in Iran, based on the sacred concepts of likeness, tanzieh, jamal and jalal", Iranian Architectural Studies, No. 2, 109-128. [In Persian]. Hayes, H.R. 1961. History of Anthropology, translated by Abolqasem Taheri, Tehran, Ibn Sina. [In Persian]. Homaei, J. 1983. Al-Tafhim Al-Wael Ghaeh al-Tanjim, Tehran, Babak. Jalali, S. Javani, A. and Qani, A. 2017. "Introduction of some content and structural components of the Quchak pattern in the Turkmen carpet", Art Research, 8th year, 16th issue, 27-40. [In Persian]. Jolodar, M. Hosseini, H. and Shatari, M. 2014. "Investigation of mace use in the Safavid period, the second national archeology conference of Iran", second session, Birjand University, General Department of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan, 1-15. [In Persian]. Jung, C.G. 1973, Man and His Symbols, translated by Abutaleb Sarmi, Tehran, Paya. [In Persian]. Karang, A.A. 1998. Antiquities of Azerbaijan, first volume, Tehran, National Antiquities Association. [In Persian]. Khazaei, M. 2008. "The role of the lion, the image of Imam Ali in Islamic art", Book of the Month of Art, No. 31 and 32, 37-39. [In Persian]. Khosronejad, P. 1998. "Tombstones from the window of the anthropology of art", Art Month book, N: 1, 23-26. [In Persian]. Margarian. A. H. 1986. Introduction in: Azatian, V.G. Armenian Rugs. Yerevan: Hayastan. Mokhtarian, B, Shokri, B. 2013. "The role of the ram in rituals related to the Great Lady in Lorestan", Iranian anthropological researches, year 1, number 1, 151-135. [In Persian]. Mollaie, C. 2012. a review of Farvardin Yasht (Avesta hymn in praise of the Furors), Tabriz, Tabriz University. [In Persian]. Morshedizad, A. 2007. "Symbols and Rituals in Iran after the Revolution and Their Role in National Solidarity", National Studies Quarterly, 36, Year 9, Number 4, 73-98. [In Persian]. Nikouei, A, Behzad, B, and Masoumeh G. 2014. "Reviewing the historical narratives of Yazdgerd I and Bahram V with an emphasis on the critical analysis of the discourse", Adab Pazouhi, No. 31, 38-9. [In Persian]. Pope, A. 2008. a tour of Iranian art from prehistory to today, Tehran, scientific and cultural. [In Persian]. Qarbari, A. 2013. Stone lion, a research about stone lion in Bakhtiari, Shahrekord. [In Persian]. Rashad, A. 1384. Imam Ali's Knowledge Book, first volume, Tehran, Islamic Culture and Guidance Research Institute. [In Persian]. Rasmi, A. 2013. "The Role of Iranians in the Emergence of Medical Symbols", Medical History Quarterly, 4th year, 10th issue, 33-67. [In Persian]. Rezadoost, K. Mombeini, M.A. 2018. "Investigation of factors affecting the use of colors in Bakhtiari handicrafts", Ilat and Nomadic Studies, first year, first issue, 87-112. [In Persian]. Ronnberg, A. Van Leeuwen, T. 2010. The Book of Symbols. “Semiotics and Iconography”, The Handbook of Visual Analysis, ed. Theo Van Lueewen and Carey Jewitt, Britain, Sage Publishers: 92-118. Ronnberg, A. Van Leeuwen, T. 2010. The Book of Symbols. “Semiotics and Iconography”, The Handbook of Visual Analysis, ed. Theo Van Lueewen and Carey Jewitt, Britain, Sage Publishers, 92-118. Serlo, J.E. 2009. Culture of Symbols, translated by Mehrangiz Ohadi, Tehran, Dostan. [In Persian]. Shahroui, S. 2014. "Rostam, a mythical or epic character", Adab Pozuhi, number 33, 127-161. [In Persian]. Streiter, O. Leonhard v. and Yoann G. 2007. From Tombstones to corpora:TSML Goudin. “For Research on language, culture, Identity and Gender Differences. PALIC21, Specific Asia conference on language information and computation. Streiter, O. Leonhard v. and Yoann G. 2007. From Tombstones to corpora:TSML Goudin. “For Research on language, culture, Identity and Gender Differences. PALIC21, Specific Asia conference on language information and computation Tanavoli, P. 2009. Tombstone, first edition, Tehran, Bengah. [In Persian]. Tanavoli, P. 2012. History of Sculpture in Iran, first edition, Tehran, Nazar. [In Persian]. Yahaghi, M.J. 2009. the culture of myths and stories in Persian literature, Tehran, Contemporary Culture. [In Persian]. Zaka, Y. 1965. "The history of changes and evolutions in the sign and symbol of the Iranian government, from the beginning of the 13th century AH to today", Art and People, No. 38, 21-29. [In Persian]. Zulqarnain, D. 2012. Encyclopaedia of the World of Islam, translated by Gholam Ali Haddad Adel, Tehran, Big Islamic Encyclopedia. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 283 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 397 |
||