پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,971,546 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,642,893 |
برهان اِنّی در روش علمی ابوریحان بیرونی | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 5، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 32، مرداد 1401، صفحه 121-139 اصل مقاله (502.18 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2022.344111.371686 | ||
| نویسنده | ||
| محمد مهدی صدرفراتی* | ||
| دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی | ||
| چکیده | ||
| ابوریحان بیرونی دانشمند برجستۀ قرون چهارم و پنجم هجری رویکرد منحصر به فردی در علوم طبیعی داشت. در حالی که دانشمندان برجسته‌ای چون ابوعلی‌سینا روش‌های قیاسی و مبانی فلسفۀ ارسطو را در علوم طبیعی دارای اصالت تلقی می‌کردند، ابوریحان توجه بیشتری به براهین انّی که روش علوم ریاضی بود داشت. در این روشِ علمی می‌توان با نگاهی انتقادی به مبانی فلسفی نگریست و تعهدی به این و آن دستگاه فلسفی نداشت. بیرونی گرچه خود بسیاری از مبانی ارسطو را پذیرفته بود و عملاً در مقدمات علم نجوم اعمال کرده بود، اما همواره نگاهی انتقادی به آنها داشت و در برخی موارد به مرزهای علم تجربی، آن طور که در دورۀ انقلاب علمی در غرب می‌شناسیم، نزدیک شده بود. همچنین از ملزومات چنین نگرشی غیریقینی بودن علوم طبیعی است که سنخیت بسیاری با علوم طبیعی و تجربی به شکل جدید خود دارد. در این مقاله تلاش می‌کنیم رویکرد انّی بیرونی در علوم طبیعی را با چند نمونه و شرح آنها روشن کنیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابوریحان بیرونی؛ برهان انِّی؛ روش علمی؛ فلسفۀ ارسطو | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A posteriori Demonstration in al-Bīrūnī's Scientific Methodology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Mahdi Sadrforati | ||
| Supreme National Defense University | ||
| چکیده [English] | ||
| Al-Bīrūnī was a prominent scientist of the eleventh century with a specific approach to natural philosophy. Unlike his other contemporary scientists and natural philosophers focusing on the a priori arguments, and demonstration through the cause, Al-Bīrūnī disliked such an approach. He had a critical view of this approach and tried to counter it, although it was not mainstream. In this paper, we will investigate some of his arguments through which his a posteriori approach will be reflected. Al-Bīrūnī was a prominent scientist of the eleventh century with a specific approach to natural philosophy. Unlike his other contemporary scientists and natural philosophers focusing on the a priori arguments, and demonstration through the cause, Al-Bīrūnī disliked such an approach. He had a critical view of this approach and tried to counter it, although it was not mainstream. In this paper, we will investigate some of his arguments through which his a posteriori approach will be reflected. Al-Bīrūnī was a prominent scientist of the eleventh century with a specific approach to natural philosophy. Unlike his other contemporary scientists and natural philosophers focusing on the a priori arguments, and demonstration through the cause, Al-Bīrūnī disliked such an approach. He had a critical view of this approach and tried to counter it, although it was not mainstream. In this paper, we will investigate some of his arguments through which his a posteriori approach will be reflected. Al-Bīrūnī was a prominent scientist of the eleventh century with a specific approach to natural philosophy. Unlike his other contemporary scientists and natural philosophers focusing on the a priori arguments, and demonstration through the cause, Al-Bīrūnī disliked such an approach. He had a critical view of this approach and tried to counter it, although it was not mainstream. In this paper, we will investigate some of his arguments through which his a posteriori approach will be reflected. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Aristotle's philosophy, al-Bīrūnī, a posteriori demonstration, scientific methodology | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا. (1366ش). قانون در طب (جلد اول و دوم). تهران: انتشارات سروش.
ارسطو. (1379ش). در آسمان. ترجمۀ اسماعیل سعادت. تهران: نشر هرمس.
بیرونی، ابوریحان. (1954م) قانون مسعودی. حیدرآباد: دایره المعارف العثمانیه.
بیرونی، ابوریحان. (1352ش) تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن. ترجمۀ احمد آرام. تهران.
بیرونی، ابوریحان. (1380ش) استیعاب الوجوه الممکنة لصنعة الاصطرلاب. تصحیح سید محمد اکبر جوادی حسینی. مشهد: آستان قدس رضوی.
بیرونی، ابوریحان. (1386ش) آثار الباقیه عن القرون الخالیه. ترجمۀ اکبر داناسرشت. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
بیرونی و ابن سینا. (1352ش). الاسئلة والاجوبة. به تصحیح سیدحسین نصر و مهدی محقق. تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
چالمرز، آلن. (1387ش). چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی. ترجمۀ سعید زیباکلام. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ نهم.
دهخدا، علی اکبر. (1324ش) شرح حال نابغه شهیر ایران ابوریحان محمد ابن احمد خوارزمی بیرونی. تهران: چاپخانه مجلس.
شیرازی، قطب الدین. اختیارات مظفری. نسخۀ خطی شمارۀ 11954 کتابخانۀ ملی ایران.
صدرفراتی، محمدمهدی، گمینی، امیرمحمد. (1400ش) «افلاک از کِی صلب شدند؟ نگاهی به تاریخ تحول مفهوم فلک در تمدن اسلامی.»، فلسفۀ علم، دورۀ 11، شمارۀ 22، ص 125-157.
صفا، ذبیح اللّه. (1352ش) احوال و آثار ابوریحان بیرونی. تهران: ادارۀ کل نگارش وزارت فـرهنگ و هـنر، چـاپخانۀ مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
طوسی، خواجه نصیر الدین. (1993م) التذکرة فی علم الهیئة. تصحیح و تحقیق جمیل رجب. نیویورک: اشپرنگر.
گمینی، امیرمحمد. (1391ش). «بررسی دلایل مرکزیت و سکون زمین در آثار هیئت دورۀ اسلامی.» تاریخ علم، دورۀ نهم، شماره 2، (شمارۀ پیاپی 11)، ص 45-80.
معتمدی، اسفندیار. (1383ش). پرسش‌های ابوریحان و پاسخ‌های ابن سینا. تهران: انتشارات نغمۀ زندگی، چاپ اول.
معصومی همدانی، حسین. (1387ش). «برهان و علیت در طبیعیات و علوم ریاضی: ارسطو، ابن سینا، ابن رشد، ابن هیثم.» نامۀ فلسفی، 65، ج4، ش1، 3-34.
نصر، حسین. (1397ش) نظر متفکران اسلامی در بارۀ طبیعت: خلاصه‌ای از آراء اخوان الصفا، بیرونی و ابن سینا راجع به جهان. چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
نصر، حسین. (2010م). مجموعه الأسئلة و الأجوبة. باریس: داربیبلیون.
Carroll, J. W. (2003). “Laws of Nature.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/laws-of-nature/>. Hartner, W, and Schramm, M. (1963). “Al-Bīrūnī and the Theory of the Solar Apogee. An Example of Originality in Arabic Science.” in Scientific Change. Ed. Crombie, A. London, pp. 206-218. McGinnis, J. (2007). Avoiding the Void: Avicenna on the Impossibility of Circular Motion in a Void, in P. Adamson (ed.), Classical Arabic Philosophy: Sources and Reception, London – Turin: The Warburg Institute – Nino Aragno Editore, 74–89. Toomer, G. J. (1984). (tr.), Ptolemy’s Almagest. London. Pedersen, O. (2010). A Survey of the Almagest. With Annotation and New Commentary by Alexander Jones. Springer.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 175 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 242 |
||