پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,957,483 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,630,060 |
منطق تعامل در روایتهای سیاسی-اخلاقی کلاسیک فارسی: آداب معاشرت و فاصلهگزینی | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 27، آذر 1401، صفحه 25-46 اصل مقاله (503.78 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2021.327009.1702 | ||
| نویسندگان | ||
| چنور زاهدی1؛ پارسا یعقوبی جنبه سرایی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| چکیده | ||
| کتابهای سیاسی-اخلاقی فارسی دستهای از سیاستنامهها هستند که وجوهی از آداب اجتماعی را به شکل مستقیم برای مخاطب/ شنونده تجویز کرده یا به شکلی ضمنی با وی در میان میگذارند؛ به عبارتی دیگر، این آثار منبعی برای انواع آداب و الگویی برای شیوه تنظیم فاصله و فضای اجتماعی در میان مردم است. در این نوشتار وجوه فاصلهگزینی مذکور با تکیه بر حوزهها و موضوعات آداب معاشرت همچون سخنگفتن و سخنشنیدن، تغذیه و خوراک، پوشش و خلعت ، نشست و برخاست و دوستی و دشمنی در شش اثر کلیدی سیاسی-اخلاقی فارسی دلالتیابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان میدهد همه ی حوزه ها و موضوعات مورد بررسی، مبتنی بر ایجاد فاصله و رعایت نظم از پیش تثبیت شده یا قاعده های طبیعی نمایانده شده موجود است که در هر کدام از حوزه ها با نشانگانی خاص بازنمایی شده است.در موضوع سخن گفتن ، سخنان طبقۀ فرادست همچون ملوک و حکیمان را فارغ از موضوع سخن به مثابه ی پند و حکمت می داند و شنیدن آن را موهبتی مشروعیت آور تلقی می کنند. در آداب تغذیه از سفره‌های پر تکلف طبقه فرادست مثال می آورد که به مثابه ی مصرف نمایشی می خواهند فاصله خود را با بقیه حفظ کنند. آداب پوشش و خلعت نیز به شکلی نشاندار در خدمت تمایز طبقاتی و فاصله گزینی اجتماعی است. در آداب نشست و برخاست فاصله گزینی مبتنی بر مدیریت بدن است طبقۀ بالا با بدنی آزاد و رها عمل می کنند در حالی که سطوح پایین تر با دو زانو نشستن، آرام آرام حرف زدن و غیره فاصلۀخود را با طبقه بالادست رعایت می کنند. در آداب دوستی و دشمنی هم که بخشی از آداب معاشرت است، رعایت فاصله با دشمن در هر حال ضروری است و عدم رعایت آن سبب خسران و زوال است. بنا به الگوی معرفتی جهان کلاسیک و اشرافیت اعتقادی-اجتماعی منضم به آن، همۀ حوزهها و موضوعات مذکور به شکلی نشاندار در خدمت تمایز و ایجاد فاصلۀ سلسلهمراتبی است. در این آثار چه گزارههای تجویزی چه روایتهای داستانی مخاطب/شنونده را به انضباط طبقاتی دعوت کرده، آن را به مثابۀ شکلی از سنّت یا وجهی از عقلانیت فرض میکنند. چنین فراخوانیای خود به خود، انضباط مذکور را به منابع مشروعیت گره میزند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| متون سیاسی-اخلاقی فارسی؛ آداب‌نامه‌های فارسی؛ فاصلهگزینی؛ آداب معاشرت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Logic of Interaction in Classical Persian Political-Moral Narratives: Social Etiquette and Distance Selection | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Chonuor Zahedi1؛ parsa yaghoobi janbeh saraei2 | ||
| 1PhD Student of Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran. | ||
| 2Professor of Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Persian political-ethical books are a set of policies that prescribe or implicitly shared aspects of social etiquette directly with the audience and the listener. In other words, these works are a source for a variety of customs and a model for how to regulate distance and social space among people. In this article, aspects of distancing based on the contexts and topics of social etiquette such as speech and listening, nutrition and food, covering and disguise, sitting and standing, friendship and enmity are interpreted in six important Persian moral-political works. The result shows that all areas and topics under investigation are based on creating a distance and observing pre-established order or existing natural rules that are represented in each of the areas with specific indications/signs. In the matter of speech, the words of the upper class, such as kings and sages, regardless of the subject matter, are regarded as advice and wisdom, and listening to it is considered a legitimizing blessing. In terms of eating etiqutte, they bring examples of the elaborate dining tables of the upper class, who want to keep their distance from others as a dramatic consumption. The etiquette of covering and disguise also serves as class distinction and social distancing in a marked way. In the manners of sitting and standing, distancing is based on body management. The upper class acts with a free and relaxed body, while the lower class maintains their distance with the upper class by sitting on two knees, talking slowly, etc. For the etiquette of friendship and enmity, which is a part of social etiquette, keeping a distance from the enemy is necessary in any case, and not observing it is the cause of loss and deterioration. According to the epistemological model of the classical world and the attached socio-aristocratic aristocracy, all the mentioned fields and subjects serve in a marked way to differentiate and create a hierarchical distance. In these works, whether prescriptive propositions or narratives, they invite the audience-listener to class discipline and assume it as a form of tradition or an aspect of rationality. Such a call would automatically tie the discipline to sources of legitimacy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Persian Political-Moral Texts, Persian Etiquette, Distance Selection, Social Etiquette | ||
| مراجع | ||
|
آرگایل، مایکل (1393)، روانشناسی پیام‌رسانی حرکات بدن، ترجمۀ مرجان فرجی، تهران، جوانۀ رشد.
اسمعیلی، محمدمهدی و همکاران (1390)، «عناصر فرهنگی مؤثر بر ارتقاء سرمایه فرهنگی در گلستان سعدی»، مدیریت فرهنگی، سال پنجم، ش 14، 1-31.
اسعدی، مریمالسادات (1389)، «خانواده در قابوسنامه»، بوستان ادب، سال دوم، ش 4، 31-47.
احمدی، سیروس و محمدحسین نیکدار اصل (1391)، «تحلیلی بر قشربندی اجتماعی در گلستان سعدی»، تاریخ ادبیات، ش 71، 5-18.
بوردیو، پییر (1390)، تمایز: نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران، ثالث.
پُست، امیلی و همکاران (1392)، کتاب جامع آداب معاشرت، آداب اجتماعی، ترجمۀ مریم تقدیسی، تهران، پندار تابان.
پاترسون، مارک (1398)، مصرف و زندگی روزمره، ترجمۀ جمال محمدی و نرگس ایمانی مرنی، تهران، نشر نی.
پیرا، فاطمه (1387)، «جنسیت و قدرت در سیاستنامه خواجه نظامالملک»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورۀ 6، ش 3، 155-169.
ترابی فارسانی، سهیلا و علیاکبر غندی (1394)، «آداب‌نامه‌ها و جایگاه آن در تاریخنگاری اجتماعی»، تاریخ اسلام و ایران، ش 27، 67-76.
جنکینز، ریچارد (1394)، هویت اجتماعی، ترجمۀ تورج یاراحمدی، تهران، پردیس دانش.
دهخدا، علیاکبر (1377)، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران.
دسپ، علی (1388)، «تحلیل گفتمان غالب در رمانهای سیمسن دانشور: سووشون. جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
ذبیح‌نیا عمران، آسیه و سمیه سنگکی (1391)، «تعلیم الگوی حکومت در کلیله و دمنه و گلستان سعدی»، ادبیات تعلیمی، سال چهارم، ش 13، 197-236.
ریتزر، جورج (1374)، نظریۀ جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، علمی.
زوی، برونو (1387)، چگونه به معماری بنگریم، ترجمۀ فریده گرمان، تهران، شهیدی.
زاهدی، چنور (1393)، «تبیین اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کلیله و دمنه بر اساس دلالتهای فضایی (نشانگرهای تنظیم فاصله)»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
سعدی (1348)، گلستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، صفیعلیشاه.
سبزبانپور، وحید (1392)، «بررسی دیدگاههای تربیتی ایرانیان باستان در قابوسنامه»، ادبیات تعلیمی، سال پنجم، ش 17، 51-86.
سوهانگیر، سارا و محمدرضا نصیرسلامی (1393)، «الگوهای خلق فضا در معماری با تکیه بر پارادایمهای نظری پسامدرن»، باغ نظر، سال یازدهم، ش 28، 65-78.
صفرزایی، عبدالله و همکاران (1397)، «تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنر المعالی در قابوسنامه»، پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، ش 22، 108-79.
ضرغامی، اسماعیل و سیدمحمد بهروز (1394)، «نقش و مفهوم فضا در بازآفرینی نظریۀ معماری و علوم اجتماعی»، مطالعات میان‌رشتهای در علوم انسانی، دورۀ هفتم، ش 2، 81-99.
طبرسی، فضل بن حسن (1380)، الادب الدینیة للخزائنة المعنییة، ترجمۀ احمد عابدی، قم، زائر.
علیاحمدی، امید (1387)، «نهاد خانواده و عرصۀ خصوصی در گلستان سعدی»، جامعهشناسی، ش 13، 86-55.
غزالی، محمد (1361)، نصیحةالملوک، تصحیح جلالالدین همایی، تهران، بابک.
عنصرالمعالی کیکاوس بن اسکندر (1371)، قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی و فرهنگی.
فیستر، مانفرد (1378)، نظریه و تحلیل درام، ترجمۀ مهدی نصرزاده، تهران، امیرکبیر.
فوزی، یحیی (1383)، «چالشهای اجتماعی انقلاب اسلامی در ایران : بررسی تغییرات جمعیتی بعد از انقلاب و پیامدهای آن بر مشروعیت نظام سیاسی»، جامعهشناسی ایران، دورۀ پنجم، ش 3، 62-91.
هادی، اصغر (1389)، «نقد رویکردهای تفکیک آداب از اخلاق»، پژوهشنامۀ اخلاق، ش 1، 32-9.
کاریکان، پیتر (1396)، جامعهشناسی مصرف، ترجمۀ سعید صدرالاشرافی، تهران، گل آذین.
کرنگ، مایک (1390)، جغرافیای فرهنگی، ترجمۀ مهدی قرخلو، تهران، سمت.
مانهایم، کارل (1385)، دموکراتیک‌شدن فرهنگ، ترجمۀ پرویز اجلالی، تهران، نشر نی.
محدثی، جواد (1386)، اخلاق معاشرت، قم، بوستان کتاب.
مدنی‌پور، علی (1391)، فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمۀ فرشاد نوریان، تهران، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
نصرالله منشی (1371)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی، تهران، امیرکبیر.
نظامالملک، حسن بن علی (1388)، سیاستنامه، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، اساطیر.
نرماشیری، اسماعیل (1396)، «تحلیل گفتمان جدال سعدی با مدعی با رویکرد ایدئولوژی شناختی استعاری»، متن‌پژوهی ادبی، سال 21، ش 74، 54-73.
هال، ادوارد. تی (1384)، بعد پنهان، ترجمۀ منوچهر طبیبیان، تهران، دانشگاه تهران.
وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، تهران، مولی.
وراوینی، سعدالدین (1366)، مرزباننامه، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، صفی.
وکیلی، هادی و کبری نودهی (1390)، «آداب سفره در ایران باستان و ایران دورۀ اسلامی قرن دوم تا هفتم هجری»، علوم قرآن و حدیث، مشکوت، ش112، 137-119.
ویلسون، الیزابت (1394)، مد و مدرنیته، ترجمۀ ناصرالدین غراب، تهران، علمی و فرهنگی.
یارمحمدی، لطف‌الله (1383)، گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران، هرمس.
یزدخواستی، بهجت و همکاران (1387)، «مفهوم بدن در اندیشۀ فلسفی مرلوپونتی و چالشهای نظری در قرائت جامعهشناختی آن»، معرفت، ش 126، 140-129.
یعقوبی جنبهسرایی، پارسا و چنور زاهدی (1392)، «دلالتهای فضایی داستان شیر و گاو تبیین نزاع قدرت و شیوههای تحریف آن»، پژوهشهای ادبی، سال دهم، ش 42، 143-166.
یعقوبی جنبهسرایی، پارسا (1396)، «موضع مؤلف پنهان حکایتهای کلیله و دمنه: برساخت توزیع فضا»، نقد و نظریه ادبی، سال دوم، ش 1، 53-84. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 216 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 123 |
||