فلاح نژاد, فاطمه. (1401). استقلال و بیطرفی قضایی جلوهای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین. , 13(2), 737-775. doi: 10.22059/jcl.2022.344424.634378
فاطمه فلاح نژاد. "استقلال و بیطرفی قضایی جلوهای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین". , 13, 2, 1401, 737-775. doi: 10.22059/jcl.2022.344424.634378
فلاح نژاد, فاطمه. (1401). 'استقلال و بیطرفی قضایی جلوهای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین', , 13(2), pp. 737-775. doi: 10.22059/jcl.2022.344424.634378
فلاح نژاد, فاطمه. استقلال و بیطرفی قضایی جلوهای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین. , 1401; 13(2): 737-775. doi: 10.22059/jcl.2022.344424.634378
استقلال و بیطرفی قضایی جلوهای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین
استادیار گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
چکیده
اصل استقلال و بیطرفی قضایی دو مؤلفۀ مهم در حقوق دادرسی کیفری و از عناصر اساسی در دادرسی منصفانه است که میتوان آنها را در زمرۀ حقوق طبیعی و نیازهای نخستین جوامع بشری تلقی نمود. مفاهیم استقلال و بیطرفی در عین حال که همیشه با هم بهکار گرفته میشوند و دارای همپوشانیهایی هستند، اما دو نهاد حقوقی- قضایی مستقل و جداگانه محسوب میشوند. تحقـق اسـتقلال قضایی از یک طرف، مسـتلزم تضـمین اسـتقلال سـاختاری قـوۀ قضـاییه و از طرف دیگـر، ایجـاد سازوکارهایی برای تضمین استقلال فردی قضـات است. همچنین بیطرفی در فرایند دادرسی به معنای نبود جانبداری ناروا در ذهن قاضی نسبت به یکی از طرفین یا موضوع اصلی مورد اختلاف از مؤلفههای دادرسی منصفانه و شرط لازم برای تحقق آن است. این دو اصل اساسی در قوانین اساسی و کیفری ایران و چین قابل مشاهده است. لیکن صرف این امر به معنای استقلال کامل و مطلوب قضایی در این دو کشور نیست و در مصادیقی ازجمله وابستگی مالی قوۀ قضاییه به دولت و نحوۀ گزینش و انتخاب قضات مورد انتقاد حقوقدانان است. بهعلاوه دو مؤلفۀ امنیت قضایی (قرار بازداشت موقت و جبران خسارت) و نظارت قضایی (حاکمیت قانون) در جهت حفظ حقوق شهروندی در زیرمجموعۀ استقلال قضایی در این دو سیستم مورد بررسی قرار گرفته است. در مورد قرار بازداشت، ایران مباحث حقوق بشری را نسبت به چین بیشتر رعایت کرده، اما در مورد جبران خسارت، سیستم حقوقی چینی عملکرد قابل قبولتری داشته است. مفهوم حاکمیت قانون در چین، مفهوم نسبتاً جدیدی است. که در ابتدای قرن بیستم و زمانی که نظام امپراتوری سقوط کرد، به کانون توجهات تبدیل شد. هدف حاکمیت قانون با خصوصیات چین، اجرای سطح خاصی از توسعۀ اجتماعی، اقتصادی و نیز ثبات اجتماعی است که بهنظر میرسد با مفهوم غالب حاکمیت قانون در دنیا متفاوت ست.
Judicial Independence and Impartiality is a Manifestation of Fair Trial in Order to Protect the Rights of Citizens; the Legal System of the Islamic Republic of Iran Compared to the People's Republic of China
نویسندگان [English]
Fateme Fallah Nezhad
Assistant Professor , Department of law, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The principle of independence and impartiality of judicial proceedings are two significant components in criminal procedures and a key constituent in a fair trial, which can be seen as natural law and primary requirements of human societies.The concepts of independence and impartiality are regarded as two independent and separate legal-judicial institutions, though they have been used together and overlapped. An important and basic condition for realizing judicial independence, the independence of the judiciary as a whole from other governmental institutions can be met with the observance of the principle of separation of powers. On the one hand, the realization of judiciary independence involves assurance of the structural independence of the Judiciary, and, on the other hand, it calls for a mechanism for ensuring judges’ individual independence. Similarly, impartiality in the litigation process suggests the absence of improper partiality in the Judge’s mind toward either of parties or the main disputed subject, which is a constituent of fair trial and a necessary condition for realizing it. Accordingly, independence is an essential precondition, and impartiality is an essential prelude to this purpose, which is regarded as an essential feature, obligation of the judge, and the central depiction of the Judiciary. The two fundamental principles can be observed in Iran’s and China’s Constitutions and penal codes. However, this does not necessarily suggest a complete and desirable judicial independence in these two countries, as it is criticized by lawyers in such cases as the Judiciary’s financial dependence on the government and the manner of judge selection and election. Iran’s legal systems have ensured the Judiciary’s structural independence more reliably than that of China,but there are some deficiencies in guaranteeing the individual independence of judges in both countries.In order to safeguard citizenship rights in the subset of judicial independence in these two systems, two aspects of judicial security and judicial supervision are also examined.China has performed better than Iran in compensating for its legal system damages, but Iran has been more observant of human rights issues regarding detention. The idea of the rule of law is a relatively new one in China. When the imperial system fell apart at the turn of the 20th century, the idea became the center of attention. In contrast to the prevalent idea in the rest of the world, its goal with Chinese characteristics is to implement a certain level of social and economic development and social stability.
کلیدواژه‌ها [English]
Independence, neutrality, civil rights, judicial security, judicial supervision, Iran, People's Republic of China
مراجع
الف) فارسی
- کتابها
آشوری، محمد (1383). مفاهیم عدالت و انصاف از دیدگاه کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، مجموعۀ مقالات، دانشگاه تهران: مؤسسات تحقیقات علوم جزایی و جرمشناسی.
آقامجیدی، تریفه (1400). قانون آیین دادرسی کیفری جمهوری خلق چین، چ 1، تهران: جهش.
آقایی جنتمکان، حسین (1396). حقوق دادرسی عادلانه و منصفانه، چ 1، تهران: جنگل.
فضائلی، مصطفی (1394). دادرسی عادلانه در محاکمات کیفری بینالمللی، چ 3، تهران: شهردانش.
ناجی زواره، مرتضی (1394). دادرسی بیطرفانه در امور کیفری، چ 2، تهران: شهردانش.
نوری نشاط، سعید؛ خبیری، کابک؛ روانبد، امین (1388). حقوق بشر در دستگاه قضایی، چ 1، تهران: سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
هاشمی، سید محمد (1391). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چ 2، تهران: میزان.
- مقالات
آبزن، مهدی (1391). «اصل بیطرفی دادگاه و مقایسۀ آن با اصل استقلال دادگاه»، فصلنامۀ تعالی حقوق، ش 1.
آگاه، وحید و حسنوند، مهدی (1401). «امـکانسـنجی بازگشـت قضـات به حقـوق عام اسـتخدامی پـس از 110 سـال: تحلیل مبحـث ورود بـه خدمت(1400-1290)»، فصلنامۀ علمی پژوهشهای نوین حقوق اداری، ســـال چهارم، ش 10.
امیری، محسن و ویژه، محمدرضا (1393). «اصول بنیادین ناظر بر تضمین استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران بانگاهی به حقوق فرانسه»، پژوهشهای حقوق تطبیقی، دورۀ 18، ش 3.
توحیدی، احدرضا و رشیدی، مهناز (1395). «استقلال و بیطرفی رسیدگیهای قضایی در نظام کیفری بینالمللی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 95.
خنجری، سولماز و طاهری، محمدسلمان (1400). «راهکارهای تأمین استقلال مالی (بودجه) قوۀ قضاییه در نظام حقوقی ایران»، مجلۀ دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال چهارم، ش 41.
روستایی حسینآبادی، یاسر و علینژاد، احمد (1395). «استقلال قضایی پیششرط دادرسی عادلانه (مطالعۀ تطبیقی قانون اساسی ایران و فرانسه)»، فصلنامۀ مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال پنجم، ش 11.
زارعی، محمدحسین و مقیمیان بروجنی، فرشید (1399). «نسبت قاضی با ایدئولوژی نظام سیاسی»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ش 91.
شاملو، باقر و مرادی، مجید (1393). «خسارتزدایی از مظنونان، متهمان و محکومان بیگناه؛ جایگاه حقوقی، فرایند عملی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 88.
عزیزی، ابراهیم؛ امیری، محسن؛ ویژه، محمدرضا (1392). «تاثیر روش انتخاب قاضی بر استقلال قاضی در حقوق ایالات متحده با نگاهی به حقوق ایران»، پژوهشهای حقوق تطبیقی، ش 1.
فلاحنژاد، فاطمه؛ کوشا، جعفر؛ آشوری، محمد؛ گلدوست، رجبعلی (1399). «بررسی جبران خسارت ناشی از بازداشت غیرقانونی در نظام کیفری ایران و جمهوری خلق چین»، دیدگاههای حقوق قضایی، دورۀ 25، ش 89.
کشتگر، امیر؛ فتاحی زفرقندی، علی؛ فراهانی، محمدصادق (1401). «بازخوانی امکان «استقلال بودجهای قوۀ قضاییه» در چارچوب نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ دانش حقوق عمومی، سال یازدهم، ش 36.
گرجی اَزندریانی، علیاکبر و رحمتیفر، سمانه (1396). «استقلال قضایی بهمثابه پیششرطِ توسعۀ حقوق شهروندی»، فصلنامۀ جستارهای حقوق عمومی، سال اول، ش 1.
مؤذنزادگان، حسنعلی؛ غلامی، حسین؛ ضرغامی، سیروس (1400). «ارزیابی منصفانه بودن قرار بازداشت موقّت در مرحلة تعقیب کیفری در نظام حقوقی ایران و آمریکا»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، دورۀ 9، ش 34.
ویژه، محمدرضا (۱۳۸۴). «تحلیل حق تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از قوۀ قضائیه»، ماهنامۀ دادرسی، ش 49.
یاوری، اسدالله و تنگستانی، محمدقاسم (1395). «نظام پاسخگویی قوۀ قضاییه و نسبت آن با استقلال این قوه»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هشتم، ش 95.
- پایاننامه
فلاحنژاد، فاطمه (1399). «دادرسی منصفانه در فرایند رسیدگی کیفری در نظام جزایی جمهوری خلق چین با نگرشی بر اسناد بینالمللی»، رسالۀ دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق، علوم سیاسی و الهیات،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات تهران.
ب) انگلیسی
- Books
Blasek , Katrin.(2015). Rule of Law in China A Comparative Approach,New York: Springer Heidelberg.
Cai ,Dingjian؛ Wang ,Chenguang (2010).China's Journey toward the Rule of Law,Brill Publisher.
Li, yuwen .(2014).The Judicial System and Reform in Post-mao china Stumbling Towards Justice, Ashgate Publishing Company.
Wang, Chenguang ; Zhang, Xian chu.(1997).Introduction To Chinese Law.Hong Kong: Sweet & Maxwell Asia.
Yang, Yuguan.(2003) .Human Rights Law: a study of the International Covenant on the Rights and interests of the Public and the Government , Renmin Public Security ,University Press.
- Articles
Chun,long.(2014).“Establishment,Development and Improvement of China's National Legal System of Compensation.Journal of hit”,Social Sciences Edition,vol.16,No 5.(21-37)
Huang,Taiyun.(2012).“ interpretation of the revision of Criminal Procedure Law”, people's Procuratorate, No. 8.(30-45)
Islam, Mohammad Saiful;Xin, Xu.(2020).“Judicial Reforms in China: the Way of Strengthening the Judicial Independence”, Diponegoro Law Review, April 2020, Volume 05, Number 01,(1-18)
Liebman, Benjamin.(2007).“China’s Courts: Restricted Reform”, Columbia Law SchoolColumbia Law, VOL. 21, NO. 1,(1-44.)
Li, Xunhu.(2018).“An interpretation of the reform of arrest system from the perspective of legal interpretation” ,legal studies.No.3.(155-167)
Malmgren, Otto.(2013).“Article 37: The right to liberty of person under the Chinese constitution” ,China EU Law J , Volume 2, Issue 1–2,(35-67)
Peerenboom ,Randall.(2003).“A Government of Laws: Democracy, Rule of Law and Administrative Law Reform in the PRC”, Journal of Contemporary China,12(34).(45-67)
Peerenboom, Randall.(2002).“Let One Hundred Flowers Bloom, One Hundred Schools Contend: Debating Rule of Law in China”, Michigan Journal of International Law,Vol. 23,Issue.3,(1-24)
Yang, Zhiwen.(2017).“A commentary on the Selection of judges in China:from the Perspective of Judicial Professionalization”, US-China Law Review, Vol.14.(251-269)
detention”, Journal of Shanghai University of Political Science & Law, Vol. 30, No.3.(26-33)
- Websites
Zinan, Chen.(2015). “On the prohibition of arbitrary and illegal arrest and Xinhua News, The Ninth Standing Committee of People’s Congress Promulgated the Decision on Amending Judges Law and Prosecutors Law, available at http://www.china.com.cn/zhuanti2005/txt/2001-07/01/content_5042145.htm (last visited on 20 March 2017).
The text of the Announcement on Several Issues Regarding Implementation of a Unified Bar Exam, available at http://www.hflib.gov.cn/law/law/falvfagui2/xzf/flfg/WH%20TY/1006.htm.
Measures for the Implementation of National Bar Examination (for Trial Implementation).
