تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,113,144 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,006 |
پژوهشی بر فنون بصری و تحلیل آیکونوگرافی نقوشِ بشقاب سیمین نخجیرِ شاهانة اردشیر دوم ساسانی | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 31، آذر 1401، صفحه 33-51 اصل مقاله (4.59 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2022.341420.473552 | ||
نویسندگان | ||
اسماعیل سنگاری* 1؛ فرزاد رفیعی فر2 | ||
1دانشیار دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
2گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
هنر و فن فلزکاری در ایران، در دورة حاکمیت شاهنشاهی ساسانی (224-2/651 م) رواج گستردهای یافته و ساخت و تولید ظروف سیمین منقوش به تصاویر مختلف در مقایسه با دورههای پیشین در حجمی گستردهتر و در شماری افزونتر صورت میگرفت. به همین علت این شاخة هنری به یکی از مشخصههای بنیادی هنر در عصر حاکمیت ساسانیان مبدل شد. صحنههایی از نخجیر شاهانه به عنوان یکی از متداولترین و پرتکرارترین بنمایههای رایج در هنر دورة ساسانی، عرصة مدور تعداد قابل توجهی از بشقابهای سیمین این عصر را مزین ساخته و به خود اختصاص داده است. در این دسته از آثار، فرمانروایان ساسانی در حال شکار و از پای درآوردن جانوران مختلف در نخجیرگاه به تصویر کشیده شدهاند. در پژوهش حاضر، نقوش انسانی و جانوریِ یکی از این آثار -که به اردشیر دوم از فرمانروایان سدة چهارم سلسلة ساسانی منسوب است و در موزة ملی ایران باستان واقع در تهران نگهداری میشود- بررسی و پژوهش شده است. پس از گام نخست که به توصیفِ نقوش مندرج بر روی بشقاب مذکور اختصاص دارد، در مراحل بعدی معانی و مفاهیم نهفته در صحنه از طریق رویکرد تحلیل آیکونوگرافیک مورد بررسی قرار گرفته و در انتها نیز نحوة کاربستِ فنون و تکنیکهای بصری توسط هنرمند و ارتباط این فنون با مفهوم کلی صحنه ارزیابی شده است. شیوۀ پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
آیکونوگرافی؛ فنون بصری؛ بشقاب سیمین ساسانی؛ نخجیر شاهانه؛ اردشیر دوم | ||
عنوان مقاله [English] | ||
A study of visual techniques and iconographical analysis of hunting images on the Sasanian silver dish related to Ardashir II | ||
نویسندگان [English] | ||
Esmaeil Sangari1؛ Farzad Rafieifar2 | ||
1Assistant professor of Ancient History, Languages and Civilizations, University of Isfahan. | ||
2Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
چکیده [English] | ||
The art of metalworking was very common in Iran during the Sasanian Empire (224-651/2 AD), and making silver vessels with various images and scenes on them, was more common than previous periods. For this reason, silver works became one of the main artistic characteristic of the art in the Sasanian period. Royal hunting as one of the most common themes in the art of Sasanian period, has decorated a large number of silverware of this period. On the surface of these vessels, Sasanian rulers are seen hunting and killing different animals in the hunting ground. In this article, human and animal icons on one of these plates have been studied, which belongs to Ardashir II, one of the kings in the fourth century AD in the Sasanian dynasty which is kept in the National Museum of Ancient Iran in Tehran. After describing the images on this plate in the first step, the meanings and hidden concepts in the scene have been analyzed using the iconography method. Finally, the application of visual techniques by the artist and their relationship to the basic concept of the scene has been studied. The research method in this article is descriptive and analytical, using library resources. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Iconography, Visual Techniques, Sasanian Silver Plate, Royal Hunting, Ardashir II | ||
مراجع | ||
منابع
بروسیوس، ماریا، ایرانیان عصر باستان، ترجمة هایده مشایخ، تهران، هرمس 1390.
بلعمی، ابوعلی، تاریخنامة طبری (گردانیدة منسوب به بلعمی)، به تصحیح و تشحیة محمد روشن، جلد1 و 2، چاپ دوم، تهران، سروش، 1378.
بیرونی، ابوریحان، آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمة اکبر داناسرشت، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1386.
ثعالبی، محمد بن عبدالملک، شاهنامة ثعالبی در شرح احوال سلاطین ایران، ترجمة محمود هدایت، چاپ پنجم، تهران، اساطیر، 1384.
تئوفیلاکت سیموکاتا، تاریخ تئوفیلاکت سیموکاتا (ایران باستان و روم)، ترجمة محمود فاضلی بیرجندی، تهران، سده، 1397.
داندیس، دونیس ا.، مبادی سواد بصری، ترجمة مسعود سپهر، چاپ پنجاه و ششم، تهران، سروش، 1399.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، اخبار الطوال، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، چاپ چهارم، تهران، نی، 1383.
رفیعیفر، فرزاد، «آیکونوگرافی و آیکونولوژی نقوش جانوری در ظروف نقرهای و نگارهکندهای ساسانی»، پایاننامة دورة کارشناسی ارشد، استاد راهنما مرتضی دهقاننژاد، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1400.
سرافراز، علیاکبر و بهمن فیروزمندی، باستانشناسی و هنر دوران تاریخی ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی، تدوین حسین محسنی و محمدجعفر سروقدی، چاپ هفتم، تهران، مارلیک، 1392.
سنگاری، اسماعیل و سارا یوسفی، «شاخصههای فرهنگ پهلوانی در نقشمایههای بشقاب سیمین اردشیر دوم ساسانی» در: فرهنگ پهلوانی در تاریخ ایران: مجموعه مقالات، به کوشش اسماعیل حسنزاده و هدیه تقوی، تهران، نگارستان اندیشه، 1398.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک)، ترجمة ابوالقاسم پاینده، جلد 2، چاپ پنجم، تهران، اساطیر، 1375.
عبدی، ناهید، درآمدی بر آیکونولوژی: نظریهها و کاربردها (مطالعة موردی نقاشی ایرانی)، تهران، سخن، 1391.
عریان، سعید، راهنمای کتیبههای ایرانی میانه پهلوی – پارتی، تهران، علمی، 1392.
فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد 1 و 3، چاپ یازدهم، تهران، سخن، 1400.
فرنبغ دادگی، بندهش، گزارنده مهرداد بهار، چاپ سوم، تهران، توس، 1385.
فریدنژاد، شروین (1384): «اسب و سوار در هنر ساسانی»، کتاب ماه هنر، شمارة 89 و 90، 148- 154، 1384.
کارنامة اردشیر بابکان؛ با متن پهلوی، آوانویسی، ترجمة فارسی و واژهنامهها، ترجمه، آوانویسی و واژهنامه از بهرام فرهوشی، چاپ ششم، تهران، دانشگاه تهران، 1395.
کریستنسن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران، نگاه، 1384.
گیرشمن، رومن، هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی، ترجمة بهرام فرهوشی، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1390.
نصری، امیر، «خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی»، کیمیای هنر، دورة دوم، شمارة 6، 7-20، 1392.
نظامی، الیاس بن یوسف، خمسة نظامی، تصحیح، مقدمه و واژهنامه از سامیه بصیر مژدهی، بازنگریستة بهاالدین خرمشاهی، چاپ دوم، تهران، دوستان، 1388.
وثوق بابایی، الهام و رضا مهرآفرین، «بررسی و تحلیل نقش شکار در دورة ساسانی»، نگره، شمارة 35، 32- 48، 1394.
هارپر، پرودنس، «ظروف نقره ساسانی: شکلگیری و مطالعه مجموعههای موزهای کهن و بررسی آنها»، در: بینالنهرین و ایران در دوره اشکانی و ساسانی: وازانش و باززایی در حدود 238 ق. م. – 642 میلادی، گزارشی از سمینار یادواره ولادیمیر لوکونین، ویراستة جان کرتیس، ترجمة زهرا باستی، تهران، سمت، 1389.
یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، ترجمة محمد ابراهیم آیتی، جلد 1، چاپ هشتم، تهران، علمی و فرهنگی، 1378.
Ammianus Marcellinus, Ammianus Marcellinus, With an English Translation by John C. Rolfe, Vol 1 & 2, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2000.
Erdmann, Kurt, "Die Entwicklung der sāsānidischen Krone", Ars Islamica, 15/16, pp 87-123, 1951.
Farrokh, Kaveh, Manouchehr Khorasani & Bede Dwyer, "Depictions of archery in Sassanian silver plates and their relationship to warfare", Revista de Artes Marciales Asiáticas, V. 13, pp. 82-113, 2018.
Gibson, Sarah s., "Hunting/ Hunter/ Huntress", in Encyclopedia of Comparative Iconography, Vol 1, Edited by Helene E. Roberts, Chicago, Fitzroy Dearborn Publishers, pp. 417- 424, 1998.
Harper, Prudence O. & Pieter Meyers, Silver Vessels of the Sasanian Period (Volume one: Royal Imagery), New York, The Metropolitan Museum of Art (Published in Association with Princeton University Press), 1981.
Herodian, History of the Empire, Translated by C. R Whittaker, Cambridge, Harvard University Press, 1970.
Skupniewicz, P. N., "Shafted weapons of Sasanian hunting iconography", Fasciculi Archaeologiae Historicae, 22, pp 49-64, 2009.
Skupniewicz, Patryk N., "Scene of Fighting Tigers on a Sasanian Plate from Mes ʼAynak. Notes on the Composition", Acta Archaeologica Lodziensia, Nr 66, Variety 2, pp. 65- 84, 2020.
Tanabe, Katsumi, "A Sasanian Silver Plate with a Leopard Hunt", Bulletin of the Asia Institute, 1, pp 81-94, 1987.
Tanabe, Katsumi, "Iconography of the Royal-Hunt Bas-Reliefs at Taq-Bustan", Orient, Vol 19, pp. 103- 120, 1983.
Theophanes, The Chronicle of Theophanes: An English Translation of anni mundi 6095-6305 (A.D. 602-813), with Introduction and Notes, by Harry Turtledove, Philadelphia, University of Pennsylvania Press, 1982.
www.livius.org :(Livius) وبگاه اینترنتی لیویوس
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 329 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 356 |