پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,521,906 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,781,467 |
جایگاه منظومه های تاریخی در تاریخ‌نگاری صفویه و توصیف ویژگی های تاریخ‌نگارانۀ آن‌ها | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 1، دوره 14، شماره 3، آذر 1403، صفحه 1-26 اصل مقاله (578.66 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.349185.1155 | ||
| نویسندگان | ||
| جواد راشکی علی‌آباد1؛ جمشید نوروزی* 2 | ||
| 1انش‌آموختۀ دکتری، تاریخ ایران دورۀ اسلامی، گروه تاریخ، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ص.پ. 4697-19395، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران- ایران | ||
| چکیده | ||
| از دورۀ مغول به بعد، سُرایش منظومههای تاریخی به شیوۀ شاهنامه و اسکندرنامه رونق گرفت. از جمله در دورۀ صفویه، تعداد درخور توجهی از متون تاریخی در همینگونۀ ادبی به وجود آمد. شاهنامههای تاریخی عصر صفوی بسیاری از ویژگیهای این‌گونه از متون تاریخی را از دورههای قبل به ارث برد. در‌عین‌حال، به دلیل ویژگیهای خاص عصر حکومت صفوی، این آثار نسبت به دورههای پیش دارای تفاوتها و تمایزهایی است. این نوشتار، که به شیوۀ توصیفی‌ـ تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانهای انجام پذیرفته، به بررسی منظومههای تاریخی دربارۀ سلسلۀ صفویه و سرودهشده در این عصر میپردازد. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی منظومههای تاریخی این دوره و بیان ویژگیهای آن‌ها، به جایگاه و اهمیت محتوای تاریخی این منظومهها در تاریخ‌نگاری عصر صفویه بپردازد. نُه منظومۀ تاریخی عصر صفویه که در این پژوهش بررسی شده است، از حیث محتوایی، عمدتاً به برخی اقدامات و شرح بعضی جنگ‌های شاهان معاصرِ سرایندگان پرداختهاند. با توجه به انگیزۀ سرایندگان برای جاودانه و پرآوازه کردنِ نام شاهان مد نظر و وقایع تاریخی مرتبط با آن‌ها، این آثار را میتوان سرودههایی برای خوشایند حاکمان وقت تلقی کرد. با وجود این، منظومههای تاریخی این دوره، بهواسطۀ داشتن برخی دادههای دست اولِ تاریخی پیرامون برخی وقایع و موضوعات دورۀ صفویه و کمک به تأیید یا اصلاح اطلاعات منابع تاریخی منثور و پر کردن برخی خلأهای اطلاعاتی، از اهمیت خاصی برخوردارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلیدواژگان؛ تاریخ‌نگاری منظوم؛ صفویه؛ شاهنامه؛ اسکندرنامه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Position and Importance of Versified Histories of Safavid dynasty and Description of Their Historiographical Features | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Javad Rashki Aliabad1؛ jamshid noroozi2 | ||
| 1phD Graduate in History of Iran in the Islamic period department, Faculty of Social Sciences,PayameNoor University (pnu) p.o.box 19395-4697, Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran- Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Mongols age was followed by the flourishment of the versified histories like Shahnameh and Eskandarnameh. In this regard, during the Safavid dynasty, a considerable number of historical texts were created in this literary genre. The Historical Shahnameh (history of kings through poetry) created during the Safavid era inherited many of the characteristics of this genre from the historical texts of the previous ages. Nonetheless, due to the specific features of the Safavid dynasty, these literary works had some distinct features and differences compared to the works of the earlier ages. The present paper is done the descriptive-analytical method based on library sourced and investigates the versified histories about the Safavid dynasty, which have been versified in this period. In fact, the purpose of this paper is to introduce the versified histories of this era and show what characteristics and importance their historical content has in historiography of the Safavid era. A total of 9 versified histories in the Safavid era have been investigated which mainly describe historical actions and wars in terms of content. Based on the motivation of the poets of this texts for highlight and eternalize the name of the kings and historical events about them, It can be said that although this texts have historical information but this were created based on the attract please the rulers. However, versified histories of this period are of particular importance by having some first-hand historical data about some events and topics of the Safavid era, helping to confirm or correct the information of prose historical sources and filing some information gaps. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords, Versified Historiography, Safavid Dynasty, Shahnameh, Eskandarnameh | ||
| مراجع | ||
|
آل‌داوود، سیدعلی (1387). «مقدمۀ مصحح»، شاهنامۀ هاتفی خرجردی، تصحیح سیدعلی آل‌دوود، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص 22-7.
ابن‌خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم (1368). خلاصهالسیر، زیر نظر ایرج افشار، تهران: علمی.
احمدی (صراف)، نزهت؛ محمدی فشارکی، محسن (2021م). «مقدمۀ مصححان»، فتوحات گیتیستان، منسوب به سیداحمد حسینی خلیفه، تصحیح نزهت احمدی (صراف) و محسن محمدی فشارکی، اوپسالا: دانشگاه اوپسالا، ص بیستوپنجـ شصتوشش.
امینی هروی، صدرالدین ابراهیم (1383). فتوحات شاهی، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
تونی، عبدالقادر. شاهنامۀ تونی، نسخۀخطی (ن.خ) شمارۀ21892، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
حسینی خلیفه، سیداحمد (2021م). فتوحات گیتیستان، تصحیح نزهت احمدی (صراف) و محسن محمدی فشارکی اوپسالا: دانشگاه اوپسالا.
خزانهدارلو، محمدعلی (1375). منظومههای فارسی، تهران: روزنه.
خواندمیر، غیاثالدین (1380). تاریخ حبیبالسیر، زیر نظر محمد دبیرسیاقی، ج 4، تهران: خیام.
راشکی علی‌آباد، جواد (1396). تاریخسرودههای حماسی زیر سایۀ شاهنامۀ فردوسی، تهران: مورخان.
رضایی دشت ارژنه، محمود؛ و شراره تاجمیر ریاحی (1398). «ملاحظاتی دربارۀ منظومۀ قندهارنامۀ میرزاعبدالقادر تونی»، شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، سال یازدهم، شمارۀ 1 (پیاپی 39)، ص 64-41.
روملو، حسن بیگ (1357). احسنالتواریخ، تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران: بابک.
زجاجی (1383). همایوننامه (نیمة دوم): تاریخ منظوم حکیم زجّاجی سرایندة سدة هفتم، تصحیح علی پیرنیا، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
سام‌میرزا صفوی (1314). تذکرۀ تحفۀ سامی، تصحیح وحید دستگردی، تهران: مطبعۀ ارمغان.
صاحب شبانکارهای (1389). دفتر دلگشا، تصحیح غلامحسین مهرابی و پروانه کیانی، شیراز: آوند اندیشه.
صفا، ذبیحالله (1361). «حماسههای تاریخی و دینی در عهد صفوی»، ایراننامه، ش اول، ص 5ـ21.
ــــــــــ (1363). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوسی.
ــــــــــ (1333). حماسهسرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343). تاریخ جهانآرا، به کوشش مجتبی مینوی، تهران: کتابفروشی حافظ.
فراهانی، رقیه (1388). «اسماعیلنامه: شعر و تاریخ»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 142، ص 96ـ100.
قاسمی حسینی گنابادی (1387). شاهاسماعیلنامه، تصحیح جعفر شجاع کیهانی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ــــــــــ [شاهطهماسبنامه]، نسخۀ خطی شمارۀ 901/ عمومی8383: کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
قدری و [ناشناس] (1384). جنگ‌نامۀ کشم و جروننامه، تصحیح محمدباقر وثوقی و عبدالرسول خیراندیش، تهران: میراث مکتوب.
کوئین، شعله (1392). «تاریخ‌نگاری در دورۀ صفویه»، پیام بهارستان، ترجمۀ خسرو خواجه‌نوری، س 6، ش 21، ص 370ـ381.
مستوفی، حمدالله (1380). ظفرنامه. تصحیح مهدی مداینی، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
واعظ قزوینی، ملا محمدرفیع (1359). دیوان ملا محمدرفیع واعظ قزوینی، به کوشش سیدحسین سادات ناصری، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علی‌اکبر علمی.
وحید قزوینی، محمدطاهر (1382). فتح‌نامۀ قندهار، تصحیح بهداد اربابی، تهران: منشور امید.
ــــــــــ (1329). عباسنامه، تصحیح ابراهیم دهگان، اراک: کتابفروشی داودی اراک (فردوسی سابق).
وثوقی، محمدباقر؛ خیراندیش، عبدالرسول (1384). «پیشگفتار و مقدمه»، جنگ‌نامۀ کشم و جروننامه، تصحیح محمدباقر وثوقی و عبدالرسول خیراندیش، تهران: میراث مکتوب، ص پانزده‌ـ چهلوهفت.
ولیقلی شاملو (1371). قصصالخاقانی، تصحیح سید حسن سادات‌ناصری، ج 1، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. هاتفی خرجردی، عبدالله (1958م). تیمورنامه، تصحیح ابوهاشم سید یوشع، مدرَس: دانشگاه مدرَس.
ــــــــــ (1387). شاهنامۀ هاتفی خرجردی، تصحیح سیدعلی آل‌داوود، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 821 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 83 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب