پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,488 |
| تعداد مقالات | 70,078 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,085,183 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,319,501 |
نویافته های فلزی قرون میانی اسلامی در دست کند تَهیَق خُمین | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 31، آذر 1401، صفحه 93-118 اصل مقاله (2.07 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.287667.142768 | ||
| نویسندگان | ||
| اسماعیل شراهی1؛ حسین صدیقیان* 2 | ||
| 1گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران. | ||
| 2گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از محوطه های باستانی ارزشمند ایران در طول قرون میانی اسلامی، دستکند زیرزمینی تهیق از توابع شهرستان خمین است. در فصل اول کاوش های باستان شـناسی این محـوطه علاوه بر شناسایی فضاهای مختلف معماری، سفالینه ها، ظروف شیشه ای و مهره های متنوع، آثار ارزشمند دیگری مانند انواع ظروف و اشیای فلزی از جنس مفرغ و آهن، مسکوکات طلا و زیورآلات طلایی و نقرهای، به دست آمد. آثار فلزی تهیق به دلیل تنوع فرم و جنس و فراوانی نمونه های شناسایی‌شده، در مطالعات باستان شناسی دوران اسلامی ایران جایگاه ویژهای دارند؛ زیرا از معدود محوطه های باستانی شناخته‌شدۀ این دوران محسوب میشود که این میزان از آثار فلزی دوران اسلامی در کاوش های آن به دست آمده است. این امر بدین سبب اهمیت دارد که تعداد کل محوطه های باستانی این دوران که در کاوش های باستان شناسی آن با حجم زیاد انواع مختلف آثار فلزی به دست آمده باشد، از تعداد انگشتان یک دست فراتر نمیرود؛ در عین حال که بیشتر این محوطه ها نیز چند مرحلۀ استقراری داشته و با قطعیت نمیتوان همۀ آثار فلزی مکشوفه در آنها را متعلق به یک دورۀ زمانی خاص دانست مانند آنچه که در کاوش های باستان شناسی نیشابور به دست آمده است. همین موضوع نشاندهندۀ اهمیت این آثار است که تاکنون در پژوهش مستقلی بدان ها پرداخته نشـده است. با توجه به این موضـوع هدف اصـلی پژوهـش حاضـر بررسی، تاریخگذاری نسبی و مطالعۀ مقایسه آثار فلزی به دست آمده در کاوش های تهیق خمین است. روش پژوهش حاضر توصیفی– تحلیلی بوده و شیوۀ گردآوری اطلاعات آن شامل فعالیت های میدانی و مطالعات کتابخانه ای است. در این مطالعات چنین مشخص شد که اولاً بسیاری از آثار فلزی به دست آمده در کاوش های باستان شناسی تهیق، در قرون 6-7 ه.ق تولید شدهاند؛ موضوعی که با انجام مطالعات مقایسه ای دیگر و نیز وجود شواهدی از سکه های این دوره در کاوش های محوطه، ثابت‌شده است. ثانیاً بخش مهمی از ظروف فلزی به دست آمده در تهیق به ویژه ظروف مفرغی و زیورآلات طلایی، احتمالاً در مناطقی همچون نیشابور و جرجان تولید و از آنجا به این منطقه صادر شدهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فلزکاری؛ قرون میانی اسلامی؛ دستکند؛ تهیق؛ خمین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| New Findings of Medieval Islamic Metals in Troglodyte Tahyagh in Khomein | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Esmael Sharahi1؛ Hossein Sedighian2 | ||
| 1Department of Archaeology, Bu-Ali Sina University of Hamedan, Hamedan, Iran. | ||
| 2Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Lorestan.Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Troglodyte Tahyagh is one of the important sites of the medieval Islamic period in Iran. During the first season of archaeological excavations at this site, in addition to identifying various architectural spaces, pottery and various beads, as well as other valuable artifacts such as various types of metal and bronze containers, gold coins and gold ornaments were found. In terms of variety and abundance, the metalwork of Tahyagh, it is one of the few known archaeological sites in Iran during the Middle Islamic period. Moreover, it is one of the few known sites of this period with this amount of metal artifacts of the Islamic period has been obtained in its excavations. This is important because the total number of archeological sites of this period, which have been found in archeological excavations with a large volume of different types of metal artifacts, does not exceed the number of fingers of one hand; at the same time, most of these sites have several stages of settlement and it cannot be said with certainty that all the metal artifacts discovered from them belong to a specific time period, such as what has been obtained at Nishapur. This is an indication of the importance of these works that yet have not been addressed in any research. In this regard, the main purpose of this study is to introduce and investigate the metal artifacts obtained from archaeological excavations at Tahyagh. The method of this research is based on field studies at the site and the identification of similar works in museums through library studies. In these studies, it was found that these objects were probably produced and used in the 12-13th centuries, based on comparative studies and the existence of evidence from coins of this period in the archaeological excavations of Tahyagh. In addition, some of these works were likely produced in Nishapur or Jorjan and exported to this area. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| metalwork, middle islamic period, Troglodyte, Tahyagh, khomein | ||
| مراجع | ||
|
ابن خرداذبه، ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله، (1992)، المسالک و الممالک، بیروت، دار صادر افست لیدن.
باســورث، کلیفــورد ادمونــد، (1385)، تاریــخ غزنویــان، ترجمــۀ حســن انوشــه، تهــران، امیرکبیر.
برهان، محمدحسین بن خلف، (1380)، فرهنگ فارسی برهان قاطع، تهران، نیما.
بیهقی، ابوالحسن علی بن زید، (1361)، تاریخ بیهق، تصحیح احمد بهمنیار، تهران، فروغی.
ثنایی، حمیدرضا و قنوات، عبدالرحیم، (1396)، «صنایع عمدۀ نیشابور در سدههای 3 تا 6 ه.ق بر پایۀ دادههای باستانشناختی و منابع مکتوب»، مجله پژوهشهای تاریخی، ش36، صص 195 – 217.
ثنایی کمال، حسین، (1393)، گزارش ژئوفیزیک دستکند تهیق خمین، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، منتشرنشده.
جوهری نیشابوری، محمد بن ابیالبرکات، (1383)، جواهرنامه نظامی، به کوشش ایرج افشار، تهران، میراث مکتوب.
حاجی علیلو، سولماز و لاله، هایده، (1392)، «بررسی باستانشناختی پهنه فرهنگی نیشابور از منظر معدنکاوی و فلزکاری کهن در دوران اسلامی»، مجله پژوهشهای باستانشناسی ایران، شپ 5، صص 101 – 120.
خاکسار، علی، (1389)، اولین فصل از کاوشهای باستانشناسی مجموعه دستکند زیرزمینی ارزانفود، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان همدان، منتشرنشده.
خاکسار، علی، (1394)، اولین فصل از کاوشهای باستانشناسی مجموعۀ دستکند زیرزمینی سامن ملایر، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان همدان، منتشرنشده.
دینوری، احمد بن داوود، (1368)، اخبار الطوال، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی.
ساروخانی، زهرا، (1383)، گزارش فصل اول کاوشهای باستانشناسی شهر زیرزمینی نوشآباد، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، منتشرنشده.
شراهی، اسماعیل، (1393)، گزارش فصل اول کاوشهای باستانشناسی دستکند زیرزمینی تهیق خمین، آرشیو سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی، منتشرنشده.
عقیلی، عبدالله، (1377)، دارالرضربهای ایران در دوره اسلامی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
فهروری، گزا، (1360)، «فلزات مکشوفه از رباط شرف»، ترجمۀ محمدیوسف کیانی، مجله اثر، ش5، صص 72-106.
قمی، حسن بن محمّد بن حسن، (1361)، تاریخ قم، تصحیح سیّد جلالالدّین تهرانی، تهران، توس.
مافروخی اصفهانی، مفصل بن سعد، (1328)، ترجمۀ محاسن اصفهان، ترجمۀ حسین علوی آوی، به اهتمام عباس اقبال آشتیانی، تهران، شرکت سهامی چاپ.
محمدحسن، زکی، (1366)، تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام، ترجمه محمدعلی خلیلی، تهران، اقبال.
محمدیفر، یعقوب و همتی ازندریانی، اسماعیل، (1395)، «مطالعه و بررسی معماری دستکند ایران»، فصلنامه مسکن و محیط روستا، ش 156، صص 97 – 110.
معلوف، لویس، (بیتا)، ترجمۀ المنجد، ترجمۀ ابراهیم محدث، 2 ج، تهران، بیجا.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، (1361)، احسن‌التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمۀ علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
منتظرظهوری، مجید، (1395)، گزارش فصل اول کاوشهای باستانشناسی دستکند زیرزمینی رباط آغاج خمین، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، منتشرنشده.
منتظرظهوری، مجید، (1397)، گزارش فصل اول کاوشهای باستانشناسی دستکند زیرزمینی سفید شهر نصرآباد آران و بیدگل، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، منتشرنشده.
وارد، ریچل، (1384)، فلزکاری اسلامی، ترجمۀ مهناز شایستهفر، تهران، مطالعات هنر اسلامی.
هدایت، رضاقلی بن محمدهادی (بیتا)، فرهنگ انجمن آرای ناصری، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
همتی ازندریانی، اسماعیل، (1392)، تحلیل معماری دستکند زیرزمینی استان همدان: مطالعه موردی معماری دستکند سامن واقع در ملایر، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس، منتشرنشده.
یعقوبی، احمد بن اسحاق (1356)، البلدان، ترجمۀ محمّد ابراهیم آیتی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
Aga-Oglu, M. 1946, “A Preliminary note on two artists from Nishabur”, in Bulletin of the Iranian Institute, Vol VII, No1, pp 121-124. Allan, J. 1982, Nishapur: Metalwork of the early Islamic period, New York, The Metropolitan Museum of art. Al-Maqdisi, A. 1982, The Best Divisions for Knowledge of the Regions, translated by A. Monzavi, Tehran, Iranian Authors and Translators Company. [In Persian]. Beyhaghi, A.1982, Beyhagh History, translated by A. Bahmanyar, Foroghi publisher. [in Persian]. Bivar, A. D. H. 2000, Excavations at Ghubayra Iran, London, School of Oriental & African studies. Borhan, M. 2001, Borhan Persian culture, Tehran, Nima publisher. [In Persian]. Bosworth, C. E. 2006, Ghaznavid history, translated by H. Anoshe, Tehran, Amir-Kabir publisher. [in Persian]. Broom, M. 1985, A Hand-book of Islamic Coins, London, Seaby. Dinevari, A. 1989, Akhbar Alteval, translated by M. Mahdavi, Tehran, Ney publisher. [In Persian]. Ebn-e Khordadbeh, A. 1992, Almasalek Va Almmalek, Beirut, Dare Sader. [In Persian]. Fehervari, G. & Kiani, M. Y. 1982, “Discoveries from Robat-e Sharaf: The metalwork”, AMI, band 15, pp 329 – 346, table 60-71. Jenkins, M. & Keene, M. 1983, Islamic jewelry in the Metropolitan Museum of art, New York, the Metropolitan Museum of art. Johari Nishapuri, M. 2004, Javaher Name Nezami, translated by E. Afshar, Tehran, Miras publisher. [In Persian]. Hemmati Azadariani, E. 2013, Analysis of underground architecture of Hamedan province: A case study of Samen architecture, M.Sc. Thesis in Archeology, Tarbiat Modares University, Unpublished. [In Persian]. Keal, E & Keal, M. 1981, “The Qal'eh-i Yazdigird pottery: A statistical approach”, IRAN, Vol XIX, pp33 - 80. Kervran, M. & Rougeulle, A. 1984, “Recherche sur les niveaux Islamiques la vile des artisans”, in DAFI, Vol14, Pp 7-120. Khaksar, A. 2010, The first chapter of of Troglodyte Arzanfod, archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Hamedan Province, Unpublished. [In Persian]. Khaksar, A. 2015, The first chapter of of Troglodyte Samen, archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Hamedan Province, Unpublished. [In Persian]. Kiani, M. Y. 1984, “The Islamic city of Gorfan”, AMI, Bond 11. Labrousse, A. & Boucharlat, R. 1972, “La fouilie du palais du Chaure a Suse en 1970 et 1971”, in DAFI, Vol2, Pp 61 – 168. Mayer, L. A. 1959, Islamic Metalworkers and their Works, Geneva, A. Kundig. Melikian Chirvani, A. S. 1982, Islamic metalwork from the Iranian world 8-18 centuries, Victoria & Albert Museum. Mohamad Hasan, Z. 1987, History of Iranian industries after Islam, translated by M. Khalili, Tehran, Eghbal publisher. [In Persian]. Montazer Zohori, M. 2016, The first report of the archeological excavations of the Robat-Aghaj underground complex, the archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Markazi Province, Unpublished. [In Persian]. Montazer Zohori, M. 2018, The first report of the archeological excavations of the Sefidshahr underground complex, the archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Isfahan Province, Unpublished. [In Persian]. Nikzad, Meisam, et.al, 2016, “Ancient mining and metallurgy activities in khosf county South Khorasan province”, AMIT, Band 48, pp 59-76. Qomi, H. 1982, History of Qom, translated by Jalal Tehrani, Tehran, Tos publisher. [In Persian]. Rogers, J. M. 2010, The Arts of Islam: Masterpieces from the Khalili Collection, London. Sanaee, H & Ghanavat, A. 2017, Major industries of Nishapur in the 9 to 12th centuries based on archeological data and written sources, Journal of historical risearches, Vol36, pp 195-217. [In Persian]. Sanaee Kamal, H. 2014, The geophysical report of Troglodyte Tahyagh in Khomein, archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Markazi Province, un published. [in Persian]. Sarokhani, Z. 200, The first chapter of of Troglodyte Nosh-Abad, archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Esfahan Province, Unpublished. [In Persian]. Sharahi, E. 2014, The first chapter of of Troglodyte Tahyagh, archive of the General Directorate of Cultural Heritage of Markazi Province, Unpublished. [In Persian]. Ward, R. 2005, Islamic Metalwork, Translated by M. Shayestefar, Tehran, Islamic art publication. [In Persian]. Whitcomb, D. S. 1985, Before the roces and nightingale’s excavation at Qasr-e Abu Nasr old Shiraz, New York, The Metropolitan Museum of art. Yaqubi, A. 1977, Albaladan, Translated by M. E. Ayati, Tehran, Book translation and publishing company. [In Persian]. http://collections.vam.ac.uk/item/O74755/indigo-crucible-vasme-jush-indigo-crucible-unknown. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451080?&searchField=All&sortBy=Date&ft=iran&offset=6720&rpp=80&pos=6773. http://www.smb-digital.de/eMuseumPlus?service=RedirectService&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=1&sp=2&sp=3&sp=Slightbox_3x4&sp=0&sp=Sdetail&sp=0&sp=F https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=197664 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 144 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388 |
||