پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,425 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,288 |
سیاست های زمینداری حکومت قاجاریه در زنجان براساس نظریه دولت پاتریمونیال ماکس وبر | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| دوره 14، شماره 2، شهریور 1403، صفحه 59-80 اصل مقاله (745.61 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.352114.1170 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن رستمی* 1؛ عباس قدیمی قیداری2 | ||
| 1دکتری رشته تاریخ ایران بعد از اسلام.، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استاد گروه تاریخ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز.، تبریز.، ایران | ||
| چکیده | ||
| در سال‌های مشروطه ولایت خمسه با مرکزیت زنجان از کانون‌های بحرانی کشور بود و به‌دلیل نزدیکی به شهرهای تهران و تبریز، سال‌های ناآرامی را سپری کرد. در این بین علاوه بر بحران‌های سیاسی در کشور، دشمنی خوانین خمسه (جهانشاه خان امیرافشار و ذوالفقارخان اسعدالدوله) بر سر تصاحب زمین‌های یکدیگر، نابسامانی‌های فراوانی را در سطح جامعه موجب گردید. این ستیزه‌ها بی‌تأثیر از سیاست‌های زمینداری دولت قاجاریه در دوره های ناصری و مظفری نبود. بنابراین مسئله اساسی این تحقیق، نسبت الگوی حکمرانی دولت قاجارها با رقابت‌ها و ستیزه‌های خوانین زمیندار زنجان بر اساس نظریۀ دولت پاتریمونیال ماکس وبر است. به‌نظر می‌رسد با توجه به تداوم ساختار سیاسی قاجاریه و گسترش دستگاه دیوان‌سالاری قاجار ها تا اواخر دوره ناصری، شاه در نقش حاکم پاتریمونیال، با توجه به سلطۀ سنتی و اختیارات نامحدود و نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی کشور، با فروش املاک خالصه و افزایش تیول در ایران، زمینۀ لازم را برای رقابت‌ها و اقتدار زمین‌داران فراهم ساخت. تداوم این سیاست‌های دولت قاجاریه در سال‌های منتهی به انقلاب مشروطه، موجب افزایش نفوذ زمین‌داران شد و با عنایت به ناکارآمدی نهادهای عصر مشروطه در رفع بحران زمینداری در مناطق مختلف کشور، مشکلات فزاینده‌ای در سال‌های بعد به‌وجود آورد. مقالۀ حاضر با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و اسنادی، به شیوه توصیفی_تبیینی موضوع را مورد بررسی قرار داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زمینداری؛ قاجاریه؛ زنجان؛ دولت پاتریمونیال؛ امیرافشار؛ اسعدالدوله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Land tenure policies of the Qajar government in Zanjan based on Max Weber’s patrimonial state theory | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hasan Rostami1؛ Abbas ghadimigheydari2 | ||
| 1Specialized doctorate in the history of Iran after Islam, Tabriz University, Tabriz, Iran | ||
| 2History, Faculty of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| During the years of constitutionalism, khamse region centered on Zanjan was one of the centers of crisis in the country and due to its proximity to important areas of Tehran and Tabriz and the competition of political groups, it spent years of unrest. Meanwhile, in addition to the political crises of constitutionalism, the enmity of the nobility of the region caused many disturbances.According to the policies of the Qajar patrimonialism government during the Naseri and Mozaffari eras, in the years leading to the constitution, the elite and urban landed gentry of Zanjan (Jahanshah Khan Amirafshar, Zulfiqar Khan Asad al-Dawlah) took over each other’s regions and caused many conflicts in Zanjan and They created Tehran.The basic issue of this research is the relationship between the Qajar governance model and the rivalries and conflicts of the landed aristocracy of Zanjan and the consequences and results of these policies and rivalries. According to the model of the patrimonial government, during the period of Naser al-Din Shah Qajar, by selling and giving khalese lands to influential people and top groups, the necessary conditions were provided to acquire other lands in the khamse region, and due to the weakness of the executive institutions of Qajar and Those in power in Tehran and Zanjan did not fulfill the wishes of the people.In the following decades, this defeat paved the way for pursuing the demands of the Zanjan landowner nobility, and this time the descendants of nobility were determined to recapture the lands of khamse region, and a period of instability and insecurity arose in Zanjan. The result of these policies and the inefficiencies of the Qajar government and the executive elements in Tehran and Zanjan was the hardship and homelessness of the people. The present article has investigated the issue by collecting library and documentary data and using original sources such as newspapers in a descriptive-explanatory way. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Landlord, Qajariyah, Zanjan, Patrimonial government, Amirafshar, Asad al-Doulah | ||
| مراجع | ||
|
آدمیت، فریدون (1385). اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار. تهران: خوارزمی.
احتشامالسلطنه، محمود (1392). خاطرات احتشامالسلطنه. بهکوشش محمدمهدی موسوی. تهران: زوار.
اسناد انجمن تاریخ و فرهنگ زنجان (1400). اسناد دورۀ قاجار.
اشرف، احمد (1346). جامعهشناسی سیاسی ماکس وبر. مجله سخن، 17 (10)، ۱۰۰۹-۱۰۱۷.
(1393). نقد و نظری در علوم انسانی و اجتماعی. بهاهتمام سیدابراهیم اشکشیرین. تهران: گستره.
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1388). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. ترجمۀ سهیلا ترابیفارسانی، تهران: نیلوفر.
اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه(استادوخ) (1335ق). توقیف اموال امیرافشار. شماره سند 21-17P- 66K- 1335GH.
(1337ق). شکایت روستاییان از امیرافشار. شماره سند 21-20P-25K- 1337GH.
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران(ساکما) (1307). مأموریت امیرافشار و سعدالسلطنه جهت سرکوبی اشرار. شماره سند، ۰۰۶۱۳۳/۲۹۵.
(1325). مأموریت امیرافشار در زنجان. شماره سند ۰۰۵۵۳۶/ ۲۹۳.
(1315-1327). اسناد روستای خویین. شماره سند ۰۰۲۱۵۳/۲۹۸.
(1327). تلگراف اهالی خمسه به دولت. شماره سند ۰۰۷۱۱/ ۲۱۰.
(1327). شکایت اهالی خمسه از امیرافشار. شماره سند 004582/298.
(1328). عرایض اهالی صائین قلعه و نصیرآباد. شماره سند ۵۰۵۰۱۸۰-۰۲۱۶۱۳.
(1328). گزارش آصف الدوله. شماره سند ۰۰۲۶۱۲/۲۱۰.
(1329). مکاتبۀ جهانشاهخان با سالارالدوله. شماره سند ۰۰۲۶۹۶/۲۹۳.
(1329). تبعید مخالفان مشروطۀ زنجان. شماره سند 002638/290.
(1337). لزوم خاتمۀ منازعههای خوانین. شماره سند ۰۰۴۹۳۷/۲۹۳.
(1345). عدم ارجاع اوامر به اسعدالدوله. شماره سند ۶۸۳۵۱/۳۱۰.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1350). خاطرات اعتمادالسلطنه. بهکوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
(1357). خلسه. بهکوشش محمود کتیرایی. تهران: توکا.
امینالدوله (1370). خاطرات سیاسی امینالدوله. بهکوشش حافظ فرمانفرمائیان. تهران: امیرکبیر.
بشیریه، حسین (1389). جامعهشناسی سیاسی. تهران: نی.
بندیکس، رونالد (1382). سیمای ماکس وبر. مترجم محمود رامبد. تهران: هرمس.
پارکین، فرانک (1384). ماکس وبر. ترجمۀ شهناز مسمیپرست. تهران: ققنوس.
پطروشفسکی، ا.پ، کارل یان، جان ماسون اسمیت(1366). تاریخ اجتماعی-اقتصادی در دوره مغول. ترجمه یعقوب آژند. تهران: اطلاعات.
ترنر، برایان (1379). ماکس وبر و اسلام. ترجمۀ سعید وصالی. تهران: روزافزون.
جهانشاهلو، قاسم (1399). تاریخ افشاریه. بهکوشش محسن میرزایی. تهران: شیرازه.
رضایی، امید (1398). فهرست مجموعه قبالههای اسناد محاکم شرع فارس و زنجان در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران: مرکز اسنادِ موزه و کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
روزنامه اطلاعات؛ ۲۸ هزار روز تاریخ ایران و جهان (1381). تهران: اطلاعات.
روزنامه ایران (۱۷شعبان ۱۳۲۵). والیگری فخرالملک. سال ۶۰. شماره ۱۱. ۳.
روزنامه ایراننو (23ذیحجه 1327). وقایع زنجان. سال اول. شماره ۹۵. ۲-۳.
روزنامه برق (20ذیحجه 1331). اخبار زنجان. سال پنجم. شماره ۱۲. ۴.
روزنامه حبلالمتین تهران (14ربیعالثانی 1325). اخبار داخله. سال اول. شماره ۲۵. ۱-۲.
(۹رمضان ۱۳۲۵). مذاکرات مجلس. سال اول. شماره ۱۴۴. ۳-۴.
(۱۹شوال 1325). مکتوب زنجان. سال اول. شماره ۱۷۱. ۳-۴.
(۱۹ذیقعده ۱۳۲۵). خمسه، سال اول. شماره ۱۸۹. ۶.
(۸ذیحجه ۱۳۲۵). لایحه انجمن طلاب. سال اول. شماره ۲۰۵. ۳.
(۲۴ذیحجه ۱۳۲۵). مکتوب شهری. سال اول. شماره ۲۱۰. ۳-۴.
روزنامه صبح صادق (۹رمضان ۱۳۲۵). اخبار مجلس و مکتوب خمسه. سال اول. نمره ۱۵۶. ۱و5.
(۸ذیقعده ۱۳۲۵). مکتوب خمسه. سال اول. شماره ۱۹۵. ۲.
(غرهذیحجه ۱۳۲۵). مکتوب شهری. سال اول. شماره ۲۰۹. ۳-۴.
(۹ذیحجه ۱۳۲۵). اخبار مجلس. سال اول. شماره ۲۱۵. ۲.
(۱۳محرم ۱۳۲۶). از زنجان به تهران. سال دوم. شماره ۶، ۳.
روزنامه مجلس (۶رمضان ۱۳۲۵). زنجان. سال اول. شماره ۱۹۴. ۳-۴.
(۲۷شوال ۱۳۲۵). تظلمات. سال اول. شماره ۲۲۱. ۱-۲.
زنجانی، ابراهیم (1393). خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی. بهکوشش غلامحسین میرزاصالح. تهران: کویر.
سالور، قهرمان میرزا (1374). روزنامه خاطرات عینالسلطنه، جلد دوم، تهران: اساطیر.
سپهر، محمدتقی (1344). ناسخ التواریخ. جلدهای یکم و دوم. بهتصحیح محمدباقر بهبودی. تهران: اسلامیه.
سرجان ملکم (بیتا). تاریخ ایران. ترجمه میرزاحیرت. تهران: سعدی.
سیف، احمد (1387). قرن گمشده «اقتصاد و جامعۀ ایران در قرن نوزدهم». تهران: نی.
صدقی، ناصر (1387). تحلیلی بر سیاست‌های اقتصادی دولت سلجوقی در زمینه نظام مالیاتی. فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا. 17 (71). ۳۱-۵۰.
عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران. ترجمه یعقوب آژند. تهران: گستره.
فرامین شاهی در دوره قاجار «دارالسعاده زنجان» (1394). بهکوشش پرستو قاسمیاندرود و بهمن خطیبی. زنجان: نیکان کتاب.
فروند، ژولین (1383). جامعهشناسی ماکس وبر. ترجمۀ عبدالحسین نیکگهر. تهران: توتیا.
فوران، جان (1392). مقاومت شکننده «تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی. ترجمۀ احمد تدین. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
کاظمزاده، فیروز (1394). روس و انگلیس در ایران. ترجمه منوچهر امیری. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
کتاب نارنجی «اسناد سیاسی وزارت امور خارجه روسیه درباره رویدادهای انقلاب مشروطه«از اول ژانویه تا آخر ژوئن ۱۹۱۰ میلادی» (1368). جلد چهارم. ترجمه پروین منزوی. تهران: پرواز.
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمومامشا) (1325ق). نامه اهالی ایل دویرن
مجلس، شماره سند ۱۰۴۶۰- ۰۲۱۶۱۳.
(1323). شکایت روستاییان خویین از ذوالفقاریها. شماره سند ۰۲-۰۰۰۰۱۵-۱۷۹۱۰.
کرمانی، مجدالاسلام (1397). تاریخ انحطاط مجلس. تهران: آشیان.
کسروی، احمد (1335). شرح زندگانی من«دوره کامل». تهران، بنیاد.
(1383). تاریخ مشروطه ایران. چاپ بیستم. تهران: امیرکبیر.
لمبتن، آ ک س (1375). ایران عصر قاجار. ترجمه سیمین فصیحی. مشهد: جاودان خرد.
(1377). مالک و زارع در ایران. ترجمه منوچهر امیری. تهران: علمی و فرهنگی.
لمبتون، آن (بیتا). اوضاع اجتماعی ایران در عهد قاجاریه. ترجمه منیر برزن. مشهد: خراسان.
مذاکرات مجالس اول (1394). تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
میرزاصالح، غلامحسین (1384). مذاکرات مجلس اول. تهران: مازیار.
وبر، ماکس (1395). اقتصاد و جامعه. مترجمان مهرداد ترابینژاد و همکاران. تهران: سمت.
ولی، عباس (1380). ایران پیش از سرمایهداری. تهران: مرکز.
همایونفرخ، رکنالدین (1323). خویین خونین. تهران: داد- امیریه.
یزدانی، سهراب (1401). روستاییان و مشروطیت ایران. تهران: ماهی. Balek, Stephen p. (Nov, 1979). The patrimonial Bureaucratic Empire of The Mughals. The journal of Asian Studies.39 (1). 73-101. Chang, M. G. (2007). A court on horseback imperial touring & the construction of Qing Rule: 1680-1785. Cambridge (Mass) and London: Harvard university Asia Center. Sheykholeslami, A. Reza. (1997). The structure of centeral Authoriyy in Qajar Iran 1871-1896 . Georgia: scholars. Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 787 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 101 |
||