پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,182,945 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,930,867 |
جنونی اردبیلی، شاعر گمنام عصر صفوی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 7، دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 79-100 اصل مقاله (831.53 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.345793.1135 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اصغر باباسالار1؛ موسی حسینی اقدم* 2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| محمدتقی جنونی اردبیلی، متخلص به «جنونی»، شاعر نیمۀ دوم قرن یازدهم و نیمۀ اول قرن دوازدهم هجری قمری است. به‌طوری‌که از مطالعۀ اشعارش برمی‌آید، وی قسمت اعظم عمر خود را دور از وطن سپری کرده و از نام و نشان و زندگی وی در تذکره‌ها وکتاب‌های تاریخ ادبیات، اطلاعاتی ثبت نشده‌است. قدیمی‌ترین منبعی که در آن به مختصر اطلاعاتی برمی‌خوریم، کتاب ارزشمند الذریعه الی تصانیف الشیعه نوشته آقابزرگ تهرانی است و سایر منابع به آن کتاب استناد کرده‌اند. دیوان دست‌نوشتۀ 156 برگی جنونی به زبان فارسی، یگانه منبع معتبر دربارۀ اوست که با دقت و جست‌وجو در اشعارش، می‌توان اطلاعاتی درخصوص وی به دست آورد. یگانه نسخۀ خطی موجود از این دیوان در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود که آن هم کامل نیست و تعدادی از ورق‌های آن از بین رفته‌است. به همین سبب نیاز اساسی برای تحقیق دربارۀ زندگی و اشعار جنونی احساس می‌شود. جنونی با بهره‌گیری از سبک خراسانی و عراقی، مضامین عارفانه را با نگاه انتقادی و قلم منحصر به فردش بررسی کرده و در سبک هندی سروده‌است. دیوان اشعار جنونی به هشت بخش تقسیم می‌شود: قصاید، غزلیات، رباعیات، ترجیع‌بند، مخمسات، قطعات، تک‌بیت‌ها، مثنوی «جنگنامه» به زبان ترکی. موضوع قصیده‌های جنونی، غالباً مدح و ثنای پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه و صاحب‌منصبان عصر خود وی (صفوی) است. نسخۀ دیگری منسوب به جنونی مربوط به تاریخ 1100 قمری در کتابخانه و موزۀ ملی ملک موجود است که به همت ایرج افشار تنظیم شده و غیر از نام و تخلص جنونی و تاریخ کتابت، اطلاعات بیشتری به ما نمی‌دهد. جنونی در این دست‌نوشته، آثار تعدادی از شاعران و نویسندگان قبل و معاصر خود را به خط نستعلیق نوشته و نام و تخلص خود را نیز ذکر کرده‌است و چند بند از مخمسات خود را در آن آورده‌است. در مقالۀ پیش رو تلاش شده ضمن تحلیل اشعار جنونی، اطلاعاتی از زندگی شاعر به تحریر درآید. همچنین دو مخمس منحصر به فرد وی تصحیح شده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنونی اردبیلی؛ نسخۀ خطی؛ مخمسات؛ جنگنامه؛ عصر صفوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Djonouni-e Ardabily, Unknown Poet of Safavid Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Asghar babasalar1؛ MOUSA Hosseini Aghdam2 | ||
| 1Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 2graduate student of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran: | ||
| چکیده [English] | ||
| Mohammad Taqi Djonoun Ardabil, known as Djonoun is a poet of second half of the 11th century and the first half of 12th aentury.As its represented inhid poem, he spent most of his life far away from his homeland. Forthermore his name hasn’t been recorded in any Tazkirahs or literary history books. “Al-Dharīʿa ilā Taṣānīf al-Shīʿa” (List of Shia Books) by Agha Bozorg Tehrani is the oldest reference with a little information about him and all other resources have referred their claims to this book. His 86-page manuscript divan in Persian language is the only reliable source about Djonouni, which can provide information about his life by searching through his poems. The only available hand-written manuscript of his Divan is kept in the Parliament Library, which isn’t even complete and some of its pages are missing. Because of all the reasons above, further investigation is needed on his personal and literary life. Pursuing both the Khorasani and Iraqi style, Djonouni has viewed romantic epigrams with his critical and his own specific literature in poetry. He, as in Indian style, is closer to Saeb Tabrizi. Djonouni’s poems are categorized in 8 forms: Qaṣīda, Ghazal, Quatrain, Tarjīʿ-band, Mukhammas, Part, single verses and "Jangnameh mas̄navī " in Azeri language. The main content of his verses is often about the praise of the Prophet Muhammad (PBUH), Shia imams and the noble men of Safavid era. Another manuscript attributed to Djonouni dated 1100 A.H. is available in the "Malik" National Library and Museum, which was edited by "Iraj Afshar" and apart from his name,pen name and the date of its writing, there is just little information about the poet. Apparently, in addition to poetry, Djonouni is also involved in calligraphy and in that described manuscript, he wrote the works of a number of poets and writers before and after him with his individual composition in Nastaliq script and signed them with his name "Muhammad Taghi Djonouni". He has also added some verse paragraphs of his Mukhammases. In this article, an attempt has been made to obtain information about the poet's biography along with analyzing Djonouni’s poems, and also to correct his two unique Mukhammases. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Djonouni Ardabili, divan of poem, biography, Mukhammas correction, Safavid era | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ـ آقابزرگ طهرانی (1403)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد 9، بیروت، دارالاضواء.
ـ جنونی اردبیلی، محمدتقی، دیوان جنونی، دست خط منسوب به مؤلف، نسخۀ خطی شمارۀ 05403کتابت در 1100 قمری، تهران، کتابخانه و موزۀ ملی ملک.
ـ جنونی اردبیلی، محمدتقی، دیوان جنونی، نسخۀ خطی شمارۀ 7801 کتابت در قرن یازده و دوازده هجری، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،
ـ خیام‌پور، عبدالرسول (1340)، فرهنگ سخنوران آذربایجان، جلد 1، تهران، طلایه.
ـ درایتی، مصطفی (1344)، فنخا (فهرستگان نسخه‌های خطی ایران)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1325)، لغت‌نامه، تهران، مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا.
ـ دیوان حافظ (1368)، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، به کوشش عبدالحسین جربزه‌دار، تهران، اساطیر.
ـ دیهیم، محمد (1367)، تذکرۀ شعرای آذربایجان، جلد 1، تبریز، آذرآبادگان.
ـ روحانی، سیدمهدی؛ خمینی، سیدحسن (1389)، فرهنگ جامع فرق اسلامی، جلد 2، تهران، اطلاعات.
ـ سعدی، مصلح‌الدین (1385)، کلیات، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، هرمس.
ـ صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1370)، دیوان صائب تبریزی (غزلیات)، به تصحیح محمد قهرمان، جلد 6، تهران، علمی و فرهنگی.
ـ صفری، بابا (1370)،کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ، جلد 2، اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی.
ـ صفوی، کوروش (1381)، نگاهی به چگونگی پیدایش «سبک هندی» در شعر منظوم فارسی، مجلۀ زبان و ادب فارسی، شمارۀ 15، بهار و تابستان.
ـ عقیقی بخشایشی (1375)، مفاخر آذربایجان، جلد 3، تبریز، آذربایجان.
ـ فکرت، محمدآصف (1373)، مصنفات شیعه (ترجمۀ الذریعه)، جلد 2، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
ـ گلچین معانی، احمد (1369)، کاروان هند، جلد 1، تهران، آستان قدس رضوی.
ـ مایل هروی، نجیب (1368)، مجموعۀ رسایل خطی فارسی، دفتر 5، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس.
ـ متقی، حسین (1305)، فهرست نسخ خطی کتابخانۀ مجلس، جلد 26، تهران، مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ـ منزوی، احمد (1386)، فهرستوارۀ منزوی، جلد 6، تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـ موسوی ننه‌کران، فخرالدین (1347)، تاریخ اردبیل و دانشمندان، جلد اول، نجف، مطبعه الادب.
ـ مولوی، جلاالدین محمد (1368)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، تهران، تهران، مولا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 162 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 165 |
||