پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,871 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,443,913 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,214,390 |
پیشدامن (پیشبند) اصناف دوره‌گرد عصر ناصری بر پایۀ مرقعات اصناف در کاخگلستان و موزۀ بریتانیا | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 7، دوره 28، شماره 3، مهر 1402، صفحه 77-88 اصل مقاله (1.92 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2023.357747.667103 | ||
| نویسنده | ||
| آمنه مافی تبار* | ||
| استادیار، گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران. | ||
| چکیده | ||
| در اهم پژوهش های پوشاک دورة قاجار، بر اجزای تقریباً ثابت دربین تمام اقشار جامعه تأکید می شود و ذکر برخی جزییات پوششی متناسب با مشاغل یا موقعیت اجتماعی مغفول می ماند. بررسی پارچة کاربردی در پیشدامن (پیشبند) مصور در پوشش دستفروشان دوره گرد، در دو نسخه از مرقعات صنفی عصر ناصرالدین شاه قاجار، محل تمرکز پژوهش حاضر است. نسخة اول، در کاخ موزة گلستان نگهداری می شود و نسخة دوم محفوظ در موزة بریتانیاست و براساس ویژگیهای سبک شناسی احتمالاً هر دو اثر در زمانی نزدیک به یکدیگر رقم خورده اند بنابراین پرسش مقالة حاضر، آن است: بر اساس دو نسخه از مرقعات صنفی عهد ناصری، کدام جزء از پوشش دستفروشان دوره گرد، افزون بر موارد متعارف در پوشاک مردانه بوده و پارچة کاربردی در این مصرف، با چه طرح و نقشی تولید می شده است؟ مطالعة پیشرو با رویکرد تاریخی، به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و نمونه گیری هدفمند ده تصویر شکل گرفت و نتیجه نشان داد: پیشدامن، عنصر افزونِ پوشاک اصناف دوره گرد قاجاری است که برخی از ایشان از آن بهره می گرفتند. پارچة محرمات به عنوان یکی از انواع منسوجات نسبتاً ارزان، نمونة پرکاربرد در این مصرف است. البته این منسوج در انواع گرانبها نیز تولید می شده که به تبع در پوشش دوره گردان استفاده نداشته است. می توان پارچة مصرفی ایشان را نظیر انواعی ارزیابی کرد که امروزه تحت عنوان دستمال یزدی شناسایی می شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ناصرالدین‌شاه قاجار؛ مرقع اصناف؛ پوشاک اصناف دوره‌گرد؛ پیشدامن؛ پارچة محرمات؛ دستمال یزدی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Waist Aprons of Peddlers in the Naser al-Din Shah Qajar Era Based on the Scrapbooks of Professions in Golestan Palace and the British Museum | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ameneh Mafitabar | ||
| Assistant Professor, Faculty Member of Textile and Clothing Design Department, Faculty of Applied Arts, University of Art, Tehran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The majority of research on Qajar clothing is centered on the garments common among people from all walks of life, neglecting those specific to particular trades or social classes. This study focuses on the type of fabric used for the waist aprons worn by Qajar - era peddlers, as depicted in two Scrapbook of Professions manuscripts from the reign of Naser al - Din Shah Qajar. In analyzing the fabric’s design and production method, the study also fulfills a secondary objective, namely exploring the two manuscripts. One book is kept in Golestan Palace in Tehran and the other in the British Museum, and given their stylistic similarities, they appear to have been created around the same time. The first manuscript has 32 pages of watercolor paintings of different occupations and different clothes of the Qajar era. This scrapbook has recorded scenes from the daily life of ordinary people and is therefore sociologically significant. The second version of scrapbook is similar to the style of the previous one, howewer with half of its dimensions. In any case, this manuscript apparently has about 28 paintings. The research questions are: Based on the Naserian-era Scrapbook of Professions manuscripts, what items of clothing did male peddlers wear in addition to the clothing worn commonly by men? And how were these additional items decorated? Conducted as qualitative, historical, and descriptive - analytical research, the study reviewed the manuscripts and selected ten illustrated men in waist aprons. The analysis of these artworks showed that waist aprons were part of peddlers’ professional outfits in Qajar Iran and that the peddlers who wore waist aprons included those who sold boiled beets, boiled broad beans, beef tripe, black mulberry, faience, barberry juice, the kashk-doogh beverage, secondhand clothes, and bread. Of the selected ten men, nine wore waist aprons made of a type of patterned fabric known as moharramāt (Striped), and only one — depicted in the Golestan Palace manuscript as Ustād Reza Peenedooz (Master Reza the Cobbler) — wore a plain waist apron. Looking at the manuscripts, moharramat fabric seems to have been among the most popular fabrics for men’s waist aprons in Qajar Iran. It also varied in quality and production method: some varieties had patterns woven into them, whereas others had decorations added on top using techniques such as embroidery. Striped embroidered varieties were more expensive and mostly used in the early Qajar era for women’s pants. Floral-patterned varieties with often-thin stripes were popular for women’s shirts and male servants’ qaba coats, as well as in the form of waist sashes, linings, and hem decorations for upper - class men. As suggested by the illustrations, the moharramat used for peddlers’ waist aprons was of a very cheap variety, appropriate for peddlers’ occupations and economic class and for an apron’s purpose, namely protecting the clothing worn under it. This variety was made of cotton and probably resembled the type of traditional handkerchief known today as the dastmāl- e Yazdi (Yazdi handkerchief). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Naser al-Din Shah Qajar, The Scrapbook of Professions, Peddler Outfit, Waist Apron, Moharramat Fabric, Yazdi Handkerchief | ||
| مراجع | ||
|
انواری، سعید. (1382). مرقع اصناف. تهران: پروین.
آتابای، بدری. (1353). فهرست مرقعات کتابخانه سلطنتی. تهران: زیبا.
آژند، یعقوب. (1389). نگارگری ایران. جلد دوم تهران: سمت.
بروگش، هینریش. (1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران. ترجمه محمدحسین کردبچه. جلد اول. تهران: اطلاعات.
بصام، جلال‌الدین. (1392). فرهنگ فرش دستباف. تهران: بنیاد دانشنامه‌نگاری ایران.
بن‌تان، آگوست. (1354). سفرنامه بن‌تان. ترجمه منصوره نظام مافی اتحادیه. تهران: سپهر.
پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). ایران و ایرانیان. ترجمه کیکاووس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
حصوری، علی. (1385). مبانی طراحی سنتی در ایران. چاپ دوم. تهران: چشمه.
دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت‌نامه. دوره جدید (چاپ اول). تهران: دانشگاه تهران.
دیولافوا، ژان. (1332). سفرنامه ایران و کلده. ترجمه همایون فره‌وشی. تهران: خیام.
ذکاء، یحیی. (1382). زندگی و آثار استاد صنیع‌الملک. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
روح‌فر، زهره. (1380). نگاهی بر پارچه‌بافی دوران اسلامی. تهران: سمت.
شهری، جعفر. (1378). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. مجموعه شش جلدی. چاپ سوم. تهران: رسا.
شهشهانی، سهیلا. (1396). تاریخ پوشاک قاجار. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
صالح، الهه. (1394). «بررسی زیورآلات وابسته به پوشاک مردان». پیکره. 4 (7): 35- 24. https://doi.org/10.22055/pyk.2016.14558 طالب‌پور، فریده. (1390). «بررسی تطبیقی منسوجات هندی گورکانی با پارچه‌های صفوی». نگره. 6 (17): 29- 15. https://journals.shahed.ac.ir/article_32.html
عرشی، علی و نور‌ی‌تبار، سعید. (1400). «شاخصه‌ها و زمینه‌های تأثیرگذار بر تحولات لباس ایران از لباس اروپا در دورة دوم قاجار». علوم و فناوری نساجی و پوشاک. 10 (40): 70- 53. https://www.jtst.ir/article_154019.html
غیبی، مهرآسا. (1386). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
فریزر، جیمز بیلی. (1364). سفرنامه فریزر معروف به سفر زمستانی. منوچهر امیری تهران. تهران: توس.
کیکاوسی، نعمت‌الله. (1371). گلگشت در نگارستان. تهران: نگار.
مافی‌تبار، آمنه؛ کاتب، فاطمه و حسامی، منصور. (1395). «تناظر بازنمایی تصویری و نظم در هنرهای تزیینی از منظر «ارنست گامبریج» (مورد مطالعاتی: طرح پارچه های محرمات)». کیمیای هنر. 5 (21): 56- 43. URL: http://kimiahonar.ir/article-1-898-en.html
مافی‌تبار، آمنه و کاتب، فاطمه. (1397). «بازیابی طرح و نقش پارچه‌های عصر فتحعلی‌شاه با استفاده از پیکرنگاری درباری». پژوهش هنر. 8 (15): 106- 87. 87. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23453834.1397.8.15.3
مافی‌تبار، آمنه. (1400). «پوشش زنانه و مردانة عصر ناصری در نگاره‌های هزارویک‌شب صنیع‌الملک». ماهنامه باغ نظر. 18 (105): 122- 111. https://doi.org/10.22034bagh.2021.259728.4726
محمدی، منظر و احمدی زاویه، سید سعید. (1397). «سیمای مرد مدرن: تحلیلی بر تحول لباس مردان در ایران عصر قاجار». تحقیقات اجتماعی ایران. 8 (15): 181- 155. https://doi.org/10.30465/shc.2018.19381.1705
مک گرگور، کلنل س. ام. (1368). شرح سفری به ایالت خراسان و شمال‌غربی افغانستان در 1875. جلد دوم. ترجمه اسدالله توکلی طبسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
موزر، هنری. (1356). سفرنامه ترکستان و ایران. ترجمه علی مترجم. به کوشش محمد گلبن. تهران: سحر.
مونسی سرخه، مریم. (1396). پوشاک ایرانیان در عصر قاجار. تهران: الزهراء.
وارینگ، ادوارد اسکات. (1397). سفر به شیراز و دیگر شهرهای جنوبی. ترجمه عبدالرضا کلمرزی و رضا صالحیان کوشک قاضی. تهران: نامک.
وردن، جنیفر و بیکر، پاتریشیا. (1396). منسوجات ایرانی. ترجمه مهران محبوبی. تهران: نظر.
ویلز، چارلز جیمز. (1388). ایران در یک قرن پیش. ترجمه غلامحسین قراگوزلو. تهران: اقبال.
Diba, Layla. (1998). Royal Persian Paintings. London: I.B. Tauris. URL1: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-1 (access date: 4/14/2023) URL2: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-27 (access date: 4/14/2023) URL3: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-26 (access date: 4/14/2023) URL4: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-18 (access date: 4/14/2023) URL5: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_2006-0314-0-7 (access date: 4/14/2023) URL6:http://www.metmuseum.org/art/collection/search/450749?sortBy=Relevance&ft=iran+painting&offset=440&rpp=20&pos=451 (Access Date: 04/014/2023) URL7: https://collections.vam.ac.uk/item/O146187/naqshe-nakshe-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL8: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1931-1127-0-1(Access Date: 04/014/2023) URL9: https://collections.vam.ac.uk/item/O153682/trouser-panel-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL10: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_As1966-01-559 (Access Date: 04/014/2023) URL11: https://collections.vam.ac.uk/item/O153878/dress-fabric-unknown/(Access Date: 04/014/2023) URL12:https://www.metmuseum.org/art/collection/search/698650?when=A.D.+1600-1800&ft=iran+textile&offset=0&rpp=40&pos=31(Access Date: 04/014/2023) URL13:https://iiif.lib.harvard.edu/manifests/view/ids:46781902 (Access Date: 04/014/2023) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 625 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 88 |
||