پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,239 |
| تعداد مقالات | 67,849 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,371,880 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,133,353 |
مجاهدان قفقازی و مناقشات محله‌ای تبریز (جمادی‌الاول-ذو‌الحجه سال 1325ق) | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 32، اسفند 1401، صفحه 63-84 اصل مقاله (7.14 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2023.353126.473616 | ||
| نویسندگان | ||
| نورالدین نعمتی* 1؛ جمال پیره مرد شتربان2 | ||
| 1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ بعد از اسلام، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بسیاری از پژوهشگران، جنبش مشروطه را سرآغاز تاریخ نوین ایران قلمداد کرده‌اند. این رویداد پیامدهای فراوانی در پی داشت که یکی از آن‌ها، پدیدآمدن دسته‌های نظامی موسوم به «مجاهدان» در شماری از شهرهای ایران، به ویژه تبریز، بود. «مجاهدان قفقازی» گروهی از ایرانیانِ مهاجر به قفقاز بودند که در تحولات تبریزِ عصر مشروطه، نقش بارزی ایفا کردند. نکته مهم راجع به مجاهدان قفقازی، مربوط به عملکرد آنان در شکل‌گیری مناقشات محله‌ای تبریز در ماه جمادی‌الاول سال 1325ق است که منجر به آغاز درگیری داخلی شهری در ذو‌الحجه همان سال شد. تاکنون پژوهش مستقلی راجع به این موضوع منتشر نشده است. پژوهش حاضر برآن است تا با ارزیابی دیدگاه‌های متفاوتِ راجع به مجاهدان قفقازی، رویکرد نوینی را نسبت به نزاع‌های داخلی تبریز در سال 1325ق اتخاذ کند. مناقشات محله‌ای تبریزِ سال 1325ق این پرسش را پیش می‌کشند که چگونه نزاع‌های داخلی تبریز شکل گرفتند و محلات چه رویکردی را نسبت به مسئله مزبور اتخاذ کردند؟ در این پژوهش تلاش شده است تا با تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش توصیفی-تبیینی، به پرسش فوق پاسخ داده شود. فرضیه پژوهش حاضر مبتنی بر این است که تضاد انگیزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مجاهدان قفقازی و حامیان ایشان با گروه‌های سنت‌گرای شهری سبب شکل‌گیری و تداوم مناقشات محله‌ای تبریز در سال 1325ق شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "مشروطه"؛ "تبریز"؛ "مجاهدان"؛ "مجاهدان قفقازی"؛ "مناقشات محله‌ای" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Caucasian Mujahids and Neighborhood Conflicts in Tabriz (Jumadi al-Awal_Dhu al-Hijjah 1325 AH./ June 1907_January 1908) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nooraldin Nemati1؛ Jamal Pirehmard Shotorban2 | ||
| 1Associate Professor, Department of History, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2Post-Islamic History PhD student, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Many researchers have seen the Constitutional movement as the beginning of the modern history of Iran. This event had many consequences and one of them was the emergence of military groups known as ‘Mujahids’ in some Iranian cities like Tabriz. ‘Caucasian Mujahids’ were a group of Iranians who had migrated to the Caucasus before, and then played a significant role in the events of Tabriz during the Constitutional era. The important point about the Caucasian Mujahids is related to their role in the formation of Tabriz neighborhood conflicts in the month of Jumadi al-Awal 1325 AH. which led to the beginning of an internal urban conflict in Dhu al-Hijjah of the same year. So far, no independent works have been published on this topic. The present study aims to adopt a new approach to the internal conflicts of Tabriz in 1325 AH. by evaluating different views about the Caucasian Mujahids. The neighborhood conflicts of Tabriz in 1325 AH. raises the question of How the internal conflicts of Tabriz were formed and What approach did the neighborhoods adopt towards this issue? In this research, an attempt has been made to answer the above question with a descriptive-analytical approach and using the qualitative research method. The hypothesis of the present research is based on the fact that the conflict between the political, social and economic motivations of the Caucasian Mujahids and their supporters with urban traditional groups caused the formation and continuation of Tabriz neighborhood conflicts in 1325 AH. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "Caucasian Mujahids", "Constitution", "neighborhood conflicts", "Mujahids", "Tabriz" | ||
| مراجع | ||
7-1. اسناد و نسخه‌های خطی
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (ساکما). وزارت امور اقتصادی و دارایی. شناسه سند 17510/240. شناسه بازیابی 17369/1/13. بی‌تا. قبوض پرداخت مخارج قشون‌های اعزامی به شهرستان‌ها و حقوق مجاهدان آذربایجان و قفقازی از جمله سالار ملی.
..................، شناسه سند 224/360. 1331ق. شکایت حسین‌خان بصیرالملک از مجاهدان قفقازی.
..................، شناسه سند 5252/998. 1326ق. آلبوم عکس راجع به بلوای تبریز. 36 قطعه عکس سیاه و سفید.
..................، شناسه سند 1977/232. 1326ق. درخواست اجرای حکم حرمت پرداخت مالیات به گماشتگان محمدعلی‌شاه و تصاویری از بلوای تبریز. 1 برگ، 6قطعه عکس و 3 تصویر از بریده روزنامه‌ها.
قراجه‌داغی، محمدرضا (شعبان 1297). نقشه دارالسلطنه تبریز. نسخه موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره بازیابی 7/449.
مرکز اسناد تبریز. شناسه سند 1588/998/95. بی‌تا. یک برگ (شماره 5) از نشریه ترکی زبان آملاعمو. اهدایی سلطان‌حسین میرفخرایی.
مرکز اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. سند شماره 135619-ق. 1325ق. مکتوب غلامحسین از تبریز به حاج سیدمحمد مجتهد یزدی در خصوص اعلامیه فرقه مجاهدین آذربایجان علیه موافقان مشروطه مشروعه.
7-2. منابع دست اول
آلمانی، هانری رنه (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. ترجمه محمدعلی فره‌وشی. تهران: امیرکبیر.
امیرخیزی، اسماعیل (2536). قیام آذربایجان و ستارخان. به کوشش عبدالعلی کارنگ. چاپ دوم. تهران: کتابفروشی تهران.
براون، ادوارد گرانویل (1380). انقلاب مشروطه ایران. ترجمه مهری قزوینی. به ویراستاری سیروس سعدوندیان. تهران: کویر.
ثقه‌الاسلام تبریزی، علی‌بن‌موسی (1378). نامه‌های تبریز از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله. به‌کوشش ایرج افشار. تهران: فرزان روز.
.................. (1355). مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی. به‌کوشش نصرت‌الله فتحی. تهران: انجمن آثار ملی.
روزنامه انجمن تبریز؛ جلد اول، سال اول از شماره 1 تا 149 و سال دوم از شماره 1 تا 14 (1374). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری استانداری آذربایجان شرقی.
روزنامه انجمن تبریز؛ جلد دوم، دوره اول: شماره 15-32، سال دوم، دوره: شماره 1-32، سال سوم، شماره 1-46 (1376). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری استانداری آذربایجان شرقی.
روزنامه مجلس؛ جلد اول، شماره 1 تا 222 (1375)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
سیلوا ای‌‌فیگروآ، دن گارسیا (1363). سفرنامه دُن گارسیا دسیلوا فیگوئروآ. ترجمه غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
فووریه، ژوآنس (1385). سه سال در دربار ایران از 1306-1309 قمری. ترجمه عباس اقبال آشتیانی. تهران: نشر علم.
کتاب آبی؛ گزارش‌های محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران (1363). به‌کوشش و ویراستاری احمد بشیری. تهران: نشر نو.
کسروی، احمد (1363). تاریخ مشروطه ایران. چاپ شانزدهم. تهران: امیرکبیر.
کلانتری باغمیشه‌ای، میرزا ابراهیم‌خان (1377). روزنامه خاطرات شرف‌الدوله. به‌کوشش یحیی ذکاء. تهران: فکر روز.
میرزا آقاخان کرمانی، عبدالحسین (1397). سالارنامه. به تصحیح، مقدمه و تعلیقات حمیدرضا خوارزمی و وحید قنبری ننیز. تهران: نشر تاریخ ایران.
میرزای آشتیانی، محمدعلی پروین (1395). منظومه دُر خوشاب. تهران: نسیم تحول.
نادر میرزا (1372). تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز. به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تبریز: ستوده.
ناصرالدین‌شاه قاجار (1362). سفرنامه عراق عجم (بلاد مرکزی ایران). تهران: تیراژه.
ناظم‌الاسلام کرمانی، محمدبن‌علی (1384). تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: امیرکبیر.
ویجویه‌ای، محمدباقر (1386). تاریخ انقلاب آذربایجان و بلوای تبریز. به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: امیرکبیر.
هدایت، مهدیقلی (1385). خاطرات و خطرات. تهران: زوار.
7-3. کتاب‌های پژوهشی
آبراهامیان، یرواند (1381). ایران بین دو انقلاب. ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری و محسن مدیر شانه‌چی. تهران: مرکز.
آدمیت، فریدون (1363). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران. چاپ سوم. تهران: پیام.
ایزدی، حسین (1395). مجاهدان مشروطه تبریز. قم: نوید حکمت.
ایوانف، میخاییل سِرگیویچ (1357). انقلاب مشروطیت ایران. ترجمه آذر تبریزی. تهران: نشر شبگیر و ارمغان.
بامداد، مهدی (1357). شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲، ۱۳، ۱۴ هجری. جلد‌های سوم و چهارم. تهران: زوار.
سرداری‌نیا، صمد (1363). نقش مرکز غیبی تبریز در انقلاب مشروطیت ایران. تهران: تلاش.
قدیمی قیداری، عباس (به کوشش) (1393). مجموعه مقالات همایش مجاهدان تبریز. تبریز: ستوده.
کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیسم در ایران. ترجمه احمد تدین. چاپ پنجم. تهران: کویر.
کارنگ، عبدالعلی (1374). آثار باستانی آذربایجان. آثار و ابنیه تاریخی شهرستان تبریز. جلد اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و انتشارات راستی نو.
یزدانی، سهراب (1388). مجاهدان مشروطه. تهران: نشر نی.
7-4. مقالات و مدخل‌ها
برادران شکوهی، سیروس (بهار و تابستان 1377). آملاعمو، ارگان انجمن اسلامیه. گنجینه اسناد، 8 (1و2)، صص9-14.
..................، (اسفند 1376). نگرشی انتقادی بر کارکرد مشروطه خواهان تبریز در یازده ماه محاصره از خلال روزنامه «آملاعمو» ارگان انجمن اسلامیه تبریز. زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)، 40(165)، صص77-110.
..................، (زمستان 1373). سندی از انجمن اسلامیه. گنجینه اسناد، 4(4)، صص106-109.
حقانی، موسی (تابستان 1378). اسناد: تهران و تبریز؛ دو کانون پرالتهاب مشروطیت. نشریه تاریخ معاصر ایران، ش10، 195-274.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 136 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 162 |
||