پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,101,871 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,208,433 |
مواجهۀ تمدن مسلمانان با غرب؛ روایتی از دگردیسی (تعامل، تقابل و بازخوانی) | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| مقاله 6، دوره 12، شماره 4، دی 1401، صفحه 75-89 اصل مقاله (682.92 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.353752.1580 | ||
| نویسندگان | ||
| سید یزدان هاشمی اصل* 1؛ محمد علی توانا2 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز | ||
| 2دانشیار دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| مواجهۀ دو تمدن اسلامی و غربی دارای سه نقطۀ عطف است: 1. در قرن هفتم میلادی در چارچوب نهضت ترجمه، 2. وقوع جنگ‌های صلیبی از اواخر قرن یازدهم تا اواخر قرن سیزدهم و 3. عصر استعمارگری از سده‌های هجدهم به بعد. مقالۀ حاضر بر تحولات فکری سده‌های هجدهم به بعد و بررسی پیامدهای آن برای تمدن مسلمانان متمرکز است. در این دوره، هویت و تجربۀ زیستۀ مسلمانان (هویت شرقی، اسلامی و مدرن) به‌شدت از تمدن غرب تأثیر پذیرفت؛ به‌گونه‌ای که موجی از الگوهای فکری گوناگون در جوامع اسلامی به راه انداخت. این جریان‌های فکری در راستای پاسخ به دو مسئلۀ عمده شکل گرفتند: نخست، مدرنیته به‌معنای کنارگذاشتن دین است یا تفسیر دوبارۀ دین که خود مستلزم مشخص‌کردن جایگاه دین در زندگی سیاسی-اجتماعی مسلمانان بود. دوم، آیا شرط توسعه و پیشرفت، سکولارشدن است یا به تعبیر فلسفی‌تر آیا ماهیت توسعه سکولاریستی است؟ پرسش اصلی مقاله عبارت است از: مواجهه با غرب چه تأثیری بر تمدن مسلمانان داشته است؟ به‌نظر می‌رسد مسلمانان نه‌تنها با تلقی‌ها و مفاهیم متفاوت، دیگری (غرب) را شناختند، بلکه در آیینۀ دیگری، هویت‌های متفاوتی نیز یافتند. در دنیای اسلامی، از قرن هجدهم به بعد جریان‌های فکری متفاوت در مواجهه با غرب شکل گرفت که می‌توان آن‌ها را در پنج دسته بازشناخت: 1. پیروی از غرب، 2. اصلاح دینی، 3. ناسیونالیسم، 4. اسلام‌گرایی سنتی، و 5. بازاندیش‌گرا. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رویکرد بازاندیش‌گرا برمبنای پذیرش انتقادی دیگری و نه تقابل یا پذیرش صرف، یکی از راه‌های معقول برای حفظ هویت مسلمانان در عصر زیست چندفرهنگی است. بر همین اساس خوانش سنت اسلامی و بازسازی بنیان معرفتی آن، حفظ تعاملات در حوزۀ نیازمندی‌ها بدون طرد دیگری، تقویت مبانی فهم و اندیشه‌ورزی می‌تواند راهکاری برای برون‌رفت از بحران‌های برآمده از مواجهۀ اسلام با غرب باشد. پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوای کیفی بهره گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بازخوانی؛ تمدن اسلامی؛ تمدن غربی؛ جریان‌شناسی فکری؛ تعامل؛ تقابل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Muslim Civilization Confronts the West; A Tale of Transformation (Interaction, Disagreement, and Rereading) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| yazdan hashemi1؛ mohammad ali tavana2 | ||
| 1PhD student of Shiraz University | ||
| 2Associate Professor of Shiraz University | ||
| چکیده [English] | ||
| The confrontation between Islamic and Western civilizations has several turning points: 1. the translation movement in the seventh century AD, 2. the outbreak of the Crusades from the late eleventh to late thirteenth centuries, and 3. the colonial era from the eighteenth century onward. This article examines the intellectual developments of the eighteenth century and beyond, as well as their effects on Muslim civilization. During this time period, the identity and lived experience of Muslims (Eastern, Islamic, and modern identities) were heavily influenced by the West; to the point where it sparked a tide of diverse thought patterns in Islamic societies. These schools of thought have developed in response to two major issues: first, modernity implies the abandonment or reinterpretation of religion, which necessitated the determination of religion’s position in the sociopolitical life of Muslims. Second, is secularization the prerequisite for development and progress, or, more philosophically, is the nature of development secular? What effect has confrontation with the West had on Muslim civilization, is the central query of the article. It appears that Muslims not only perceived and conceptualized each other (the West) differently, but also discovered distinct identities in another mirror. Faced with the West, various currents of thought have emerged in the Islamic world since the eighteenth century, which can be categorized into five distinct groups. 1) Following the Western direction; 2) Religious reform; 3) Nationalistic sentiments; 4) TraditionalismIslam; 5) Rethinking. In the era of multiculturalism, a rethinking approach based on critical acceptance rather than just confrontation or acceptance is one of the sensible ways to preserve the identity of Muslims. Consequently, reading the Islamic tradition and rebuilding its epistemological foundation, maintaining interactions in the field of needs without further rejection, and strengthening the foundations of understanding and thought can be a means of escaping the crises resulting from the confrontation between Islam and the West. The present investigation will employ qualitative content analysis. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Civilization, Western Civilization, Intellectual Flow, Interaction, Confrontation, Rereading | ||
| مراجع | ||
|
ابوزید، نصر حامد (1380). معنای متن. ترجمۀ مرتضی کریمی‌نیا. تهران: طرح نو.
ادی، لاهوری (1398). ملی‌گرایی عربی رادیکال و اسلام سیاسی. ترجمۀ مهدی شاهین و مظفر حسنوند. خرم‌آباد: دانشگاه لرستان.
اسدآبادی، سید جمال‌الدین (1379). مجموعۀ رسائل و مقالات به کوشش سید هادی خسروی. تهران: کلبۀ شروق.
افغانی، سید جمال‌الدین (1388). اسلام و علم همراه با رساله قضا و قدر به کوشش سید هادی خسروی. کابل: بشارت.
اقبال، مظفر (1394). میراث عظیم و امت خفته. ترجمۀ علی فتحعلی آشتیانی. قم: معارف.
اولیری، دلیسی (1374). انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی. ترجمۀ احمد آرام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
البناء، حسن (1380). نگرش‌هایی در اسلام. ترجمۀ مصطفی اربابی. چاپ اول. تهران: سنت تایباد.
جاوید، محمدجواد (1390). ارکون در اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. دورۀ نوزده‌جلدی. به اهتمام علی‌اکبر علیخانی و همکاران. جلد شانزدهم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
حائری، عبدالهادی (1387). نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران با دو رویۀ تمدن بورژوازی غرب. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
حنفی، حسن (1380). میراث فلسفی ما. گردآورنده: فاطمه گورایی. تهران: یادآوران.
حنفی، حسن (1382). غرب‌شناسی. روزنامۀ جوان. یازدهم و هجدهم شهریور.
حورانی، آلبرت (1393). اندیشۀ عرب در عصر لیبرالیسم. ترجمۀ علی شمس. تهران: نامک.
دکمجیان، هرایر (1370). جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب. ترجمۀ حمید احمدی. تهران: کیهان.
رنجبر، مقصود (1390). سید جمال اسدآبادی در اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. دورۀ نوزده‌جلدی. به اهتمام علی‌اکبر علیخانی و همکاران. جلد نهم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ریسترر، بوتولد (1394). کارل لویت. ترجمۀ زانیار ابراهیمی. تهران: فلات.
ساعی، علی (1386). روش تحقیق در علوم اجتماعی با رهیافتی عقلانی. تهران: سمت.
سردار، ضیاءالدین (1387) شرق‌شناسی. ترجمۀ محمدعلی قاسمی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سوزنگر، سیروس (1390). سید قطب در اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. دورۀ نوزده‌جلدی. به اهتمام علی‌اکبر علیخانی و همکاران. جلد چهاردهم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
السید، رضوان (1383). اسلام سیاسی در کشاکش هویت و تجدد. ترجمۀ مجید مرادی. تهران: باز.
شجاعی‌زند، علیرضا (1380) دین، جامعه و عرفی‌شدن. تهران: مرکز.
شرابی، هشام (1368). روشنفکران عرب و غرب. ترجمۀ عبدالرحمن عالم. تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
شرفی، عبدالمجید و ناصری، عبدالله (1396). اسلام و وحدت مبانی کثرت ظهور (فصل‌هایی از جامعه‌شناسی تاریخی و فرهنگی اسلام). تهران: نگاه معاصر.
صادقی‌یکتا، اصغر (1390). خیرالدین تونسی در اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. دورۀ نوزده‌جلدی. به اهتمام علی‌اکبر علیخانی و همکاران. جلد نهم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
صالح، هاشم (1378). نقد عقل اسلامی و مفهوم خدا؛ گفت‌وگوی هاشم صالح با محمد ارکون. ترجمۀ محمدمهدی خلجی. کیان، 47، 17-27.
عبدو، فیلالی انصاری (1380). اسلام و لائیسیته. ترجمۀ امیر رضایی. تهران: قصیده.
عزتی، مرتضی (1389). روش تحقیق در علوم اجتماعی کاربرد در زمینۀ مسائل اقتصادی. تهران: مرکز.
علوی، محمود (1390). کواکبی در اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. دورۀ نوزده‌جلدی. به اهتمام علی‌اکبر علیخانی و همکاران. جلد دهم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عنایت، حمید (1376). سیری در اندیشۀ سیاسی عرب. تهران: امیرکبیر.
کواکبی، عبدالرحمن (1363). طبایع الستبداد. ترجمۀ عبدالحسین میرزای قاجار. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
مایر، ارنست و بلر برساک، شارن (1394). شاه‌آفرینان. ترجمۀ کامل حلمی. تهران: کتاب‌سرا.
البناء، حسن (1992). مجموعۀ رسائل الاامام الشهید حسن البناء. قاهره: دارالتوزیع و النشر الاسلامیه.
التونسی، خیرالدین (2000). اقوام المسالک فی معرفة احوال المسالک. تونس: بیت الحکمه.
حنفی، حسن (1988). هموم الفکر و الوطن به نقل از علیخانی. قاهره: دارقباء للطباعة و النشر و توزیع.
السید، ولد اباه (2010). اعلام الفکر العربی؛ مدخل الی خارطه الفکر العربی الراهنه. بیروت: الشبکة العربیة للابحاث و النشر.
طهطاوی، رفاعه (2002). الدیوان و النفیس فی ایوان باریس او تخلیص الابریز تلخیص باریز. حررها و قدح لها. احمد کنعان. بیروت: المؤسسة العربیة الدراسات و نشر.
عبدالرازق، لعلی (2000). الاسلام و اصوال الحکم. دراسة وثائق بقلم محمد عمارة. بیروت: مؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
عماره، محمد (1973). رفاعة طهطاوی: درس و تحقیق. بیروت: المؤسسة العربیة الدراسات و نشر.
المزغنی، علی (1994). فی الحداثة و القانون. فی: علی المزغنی و سلیم اللغمانی. مقالات فی احداثة و القانون، تونس.
Arkoun, M. (2002). The Unthought. In Contemporary Islamic Thought, Saqi books in association with The Institute of Ismaili Studies, London, p. 352.
Hourani, A. (1962). Arabic thought in the liberal age 1789-1939. London: Oxford University Press. Lewis, B. (1993). Islam and the West. Oxford University Press. Lewis, B. (2002). What Went Wrong? Western Impact and Middle Eastern Response. Oxford University Press. Meijer, R. (2014). Cosmopolitanism, identity and authenticity in the Middle East. Routledge. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 389 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 218 |
||