سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,072
تعداد مشاهده مقاله125,684,617
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,914,040
ضیائی, محمد عادل, مرتضوی, عبدالصمد. (1401). حکم تکلیفی طلاق در پرتو حدیث «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» در فقه اسلامی. , 55(2), 386-367. doi: 10.22059/jjfil.2023.338763.669306
محمد عادل ضیائی; عبدالصمد مرتضوی. "حکم تکلیفی طلاق در پرتو حدیث «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» در فقه اسلامی". , 55, 2, 1401, 386-367. doi: 10.22059/jjfil.2023.338763.669306
ضیائی, محمد عادل, مرتضوی, عبدالصمد. (1401). 'حکم تکلیفی طلاق در پرتو حدیث «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» در فقه اسلامی', , 55(2), pp. 386-367. doi: 10.22059/jjfil.2023.338763.669306
ضیائی, محمد عادل, مرتضوی, عبدالصمد. حکم تکلیفی طلاق در پرتو حدیث «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» در فقه اسلامی. , 1401; 55(2): 386-367. doi: 10.22059/jjfil.2023.338763.669306

حکم تکلیفی طلاق در پرتو حدیث «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» در فقه اسلامی

فقه و مبانی حقوق اسلامی
دوره 55، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 386-367    اصل مقاله (264.32 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2023.338763.669306
نویسندگان
محمد عادل ضیائی* 1؛ عبدالصمد مرتضوی2
1دانشیارگروه فقه شافعی دانشگاه تهران
2پژوهشگر حوزه‌ی فقه اسلامی
چکیده
در فقه اسلامی، مشروع بودن طلاق، اجماعی است، اما فقها در مورد حکم تکلیفی طلاق، اختلاف نظر دارند. بررسی دیدگاه فقها نشان می‌دهد که اختلاف‌نظر آنان در این باب، غالباً مبتنی بر حدیث مشهور «أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الطَّلَاق» و احادیث مرتبط با آن است.
از آنجایی که طلاق، امری مبتلا‌ به در همه‌ی جوامع و تمامی عصور است، بررسی سندی و محتوایی این احادیث، ضروری است. بررسی سندی نشان می‌دهد که روایات این باب غالباً دارای اشکالات سندی است. از حیث محتوا نیز باید گفت که مضمون "حلال و مبغوض بودن طلاق در آنِ واحد"، منطقی به نظر نمی‌رسد. به علاوه، معقول نیست که همه‌ی طلاق‌ها حکم واحد داشته باشند؛ چه، عقلاً و شرعاً حکم طلاقی که از روی هوا و هوس و به قصد التذاذ و تنوع طلبی ایقاع شده با طلاقی که از سرِ ضرورت و برای پایان یک زندگی مشقت‌بار صورت گرفته تفاوت دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی صورت پذیرفته و در آن به بررسی سندی و محتوایی حدیث«أَبْغَضُ الْحَلَالِ...» و روایات همسو با آن پرداخته شده و به این نتیجه رسیده است که طلاق بسته به مورد می تواند احکام مختلفی به خود گیرد.
 
کلیدواژه‌ها
طلاق؛ حکم تکلیفی؛ مباح؛ مکروه؛ حرام
عنوان مقاله [English]
Mandatory Ruling on Divorce in the Light of Hadith “Abghaḍ al-Ḥalāl...” in Islamic Jurisprudence
نویسندگان [English]
Mohammad Adel Ziaey1؛ abdolsamad mortazawi2
1Associate Professor, University of Tehran
2Researcher in Islamic Jurisprudence
چکیده [English]
Although, Islamic jurisprudence scholars agree on the permissibility of divorce in Islam, they adopt different views on what type of Islamic ruling it should be assigned.
A close analysis of the scholars’ stances reveals that their lack of consensus on this issue is mostly based on the popular hadith of “أَبْغَضُ الْحَلَال...ِ” and other related hadiths.
These hadiths mostly have issues with their chain of narrators. Moreover, they are paradoxical in nature due to considering divorce both ḥalāl and at the same time a much-hated act. Such a paradox defies logic.
Still another point that defies logic and wisdom is to consider the same type of Islamic ruling for a divorce based on whims and a divorce which is well-justified in Islam. Needless to say that the first one lacks any Islamic justification.
The present study, which adopts a descriptive-analytical approach, first scrutinizes the narrations related to divorce from both content and their chain of narrators’ points of view, and then concludes that in different situations, different types of Islamic rulings should be considered for divorce and it is too simplistic to consider it as makrũḥ or mubāḥ in all cases without taking their situational conditions into account.  
 
کلیدواژه‌ها [English]
divorce, Islamic ruling, mubāḥ, makrũḥ, ḥarām
مراجع
 

  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی حاتم رازی، ابومحمد عبدالرحمن بن محمد، الجرح والتعدیل. بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1271 ق.
  3. ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تحقیق: مجتبی عراقی، قم، دار سید الشهداء للنشر، 1405ق.
  4. ابن ابی شیبه، ابوبکر، المصنف، تحقیق: کمال یوسف الحوت، ریاض، مکتبة الرشد، 1409 ق.
  5. ابن حبان دارمی بستی، ابوحاتم، الإحسان فی تقریب صحیح ابن حبان، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1404ق.
  6. ــــــــــــــــــ ، الثقات، حیدر آباد دکن-هند-، دائرة المعارف العثمانیه، 1393ق.
  7. ابن الملقن شافعی، سراج الدین ابو حفص عمر، البدر المنیر فی تخریج الأحادیث والأثار الواقعة فی الشرح الکبیر، تحقیق: مصطفی أبو الغیط و همکاران، ریاض، دار الهجرة للنشر والتوزیع، 1425ق.
  8. ابن حجرعسقلانی، احمد بن علی، التلخیص الحبیرفی تخریج احادیث الرافعی الکبیر، تحقیق: ابوعاصم حسن بن عباس بن قطب، مصر، مؤسسة قرطبة، 1416ق.
  9. ــــــــــــــــــ ، تهذیب التهذیب. هند، مطبعة دائرة المعارف النظامیة، 1326ق.
  10. ـــــــــــــــــ ، فتح الباری. بیروت، دار المعرفة، 1379ق.
  11. ابن جوزی، جمال الدین ابو الفرج عبد الرحمن بن علی، العلل المتناهیة فی الأحادیث الواهیة، تحقیق: ارشاد الحق الأثری، فیض آباد-پاکستان-، إدارة العلوم الأثریة، 1401ق.
  12. ابن عابدین دمشقی، محمد امین، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
  13. ابن عثیمین، محمد بن صالح، الشرح الممتع علی زاد المستقنع، بی‌جا، دار ابن الجوزی، 1428ق.
  14. ابن عَدی الجرجانی، عبدالله، الکامل فی ضعفاء الرجال، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، الکتب العلمیه، 1418ق.
  15. ابن قیسرانی، ابوالفضل محمد بن طاهر، ذخیرة الحفاظ (من الکامل لابن عدی). تحقیق: عبدالرحمن الفریوائی، ریاض، دارالسلف، 1416ق.
  16. ابن‌کثیر، ابو الفداء إسماعیل بن عمر،. جامع المسانید والسُّنَن الهادی لأقوم سَنَن. تحقیق: عبدالملک بن عبد الله الدهیش، بیروت، دار خضر للطباعة و النشر و التوزیع، 1419ق.
  17. ابن ماجه قزوینی، ابوعبدالله محمد بن یزید، سنن ابن ماجه. تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بی جا، دار إحیاء الکتب العربیة - فیصل عیسی البابی الحلبی بی‌تا.
  18. ابن معین، ابوزکریا یحیی مری بغدادی، سؤالات ابن الجنید. تحقیق: احمد محمد نور سیف، مدینه منوره، مکتبة الدار، 1408ق.
  19. ابن منظور افریقی، ابو الفضل محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق. تحقیق: روحیة النحاس و همکاران، دمشق، دار الفکر للطباعة و التوزیع و النشر، 1402ق.
  20. ابن نجار حنبلی، تقی الدین أبو البقاء محمد بن أحمد، مختصر التحریر شرح الکوکب المنیر. تحقیق: محمد الزحیلی و نزیه حماد، بی‌جا، مکتبة العبیکان، 1418ق.
  21. ابن نجیم مصری، زین الدین بن إبراهیم، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بی‌جا، دار الکتاب الإسلامی، بی‌تا.
  22. ابوداوود سِجِسْتانی، سلیمان بن اشعث، سنن أبی داود، تحقیق: محمد محی‌الدین عبدالحمید، بیروت، المکتبة العصریة، بی‌تا.
  23. ابویوسف، یعقوب بن إبراهیم، الآثار، تحقیق: ابو الوفا، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
  24. أحمد بن حنبل، ابوعبدالله، العلل ومعرفة الرجال. تحقیق: وصی الله بن محمد عباس، ریاض، دار الخانی،1422ق.
  25. ــــــــــــــــــــ ، مسند احمد، تحقیق: شعیب ارناؤوط و دیگران، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، 1421ق.
  26. اسنوی شافعی، أبو محمد، جمال الدین عبد الرحیم، نهایة السول شرح منهاج الوصول، بیروت، دار الکتب العلمیه،1420ق.
  27. البانی، محمدناصرالدین، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، بیروت، المکتب الإسلامی، 1405ق.
  28. ــــــــــــــــــــــ ، التعلیقات الحسان علی صحیح ابن حبان. جده، دار باوزیر للنشر والتوزیع، 1424ق.
  29. ــــــــــــــــــــــ ، سلسلة الأحادیث الصحیحة، ریاض، مکتبة المعارف للنشر والتوزیع، 1995م.
  30. ــــــــــــــــــــــ ، سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة وأثرها السیئ فی الأمة، ریاض، دار المعارف،1412ق.
  31. ـــــــــــــــــــــــ ، صحیح الجامع الصغیر وزیاداته، بی‌جا، المکتب الإسلامی،بی تا.
  32. ــــــــــــــــــــــــ ، ضعیف أبی داود(الأم). کویت، مؤسسة غراس للنشر و التوزیع، 1423ق.
  33. ــــــــــــــــــــــــ ، ضعیف الجامع الصغیر وزیادته، بی‌جا، المکتب الإسلامی،بی تا.
  34. بزاز، ابوبکر احمد بن عمرو، مسند البزار (البحر الزخار). تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله و دیگران، مدینه‌ی منوره، مکتبة العلوم و الحکم، 2009م.
  35. بجلی رازی دمشقی، ابو القاسم تمام بن محمد، الفوائد. تحقیق: حمدی عبد المجید السلفی، ریاض، مکتبه الرشد، 1412ق.
  36. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان‏، البرهان فی تفسیر القرآن‏. قم، مؤسسه بعثه‏، 1374ش
  37. بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، الجامع المسند (صحیح بخاری). تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، بی‌جا، دار طوق النجاة، 1422ق.
  38. بروسوی، ابوالفداء إسماعیل حقی بن مصطفی، روح البیان. بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
  39. بغوی، محیی السنة أبو محمد حسین بن مسعود، شرح السنة. تحقیق: شعیب ارناؤوط و محمد زهیر الشاویش، بیروت، المکتب الإسلامی، 1403ق.
  40. بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، السنن الصغیر. تحقیق: عبد المعطی أمین قلعجی، کراچی، جامعة الدراسات الإسلامیة، 1410ق.
  41. ـــــــــــــــــــــــ ، السنن الکبری. تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق.
  42. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی. تحقیق: احمد محمد شاکر و محمد فؤاد عبدالباقی، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، 1395ق.
  43. ثعلبی، ابواسحاق احمد بن محمد، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. تحقیق: ابومحمد بن عاشور، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
  44. جزری شیبانی، مجد الدین ابو السعادات المبارک بن محمد، جامع الأصول فی أحادیث الرسول. تحقیق: عبد القادر الأرنؤوط و تتمه‌ی آن تحقیق بشیر عیون، بی‌جا، مکتبة الحلوانی ومطبعة الملاح و مکتبة دار البیان، 1972م.
  45. جزیری، عبدالرحمن بن محمد عوض، الفقه علی المذاهب الأربعة. بیروت، دار الکتب العلمیة، 1424ق.
  46. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمد بن عبد الله، المستدرک علی الصحیحین. تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
  47. ـــــــــــــــــــــ ، المدخل إلی الصحیح. تحقیق: ربیع بن هادی عمیر المدخلی، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1430ق.
  48. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة. تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام‏، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، 1409ق.
  49. ـــــــــــــــــــــ ، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة علیهم السلام‏. تحقیق: آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهش‏های اسلامی (گروه حدیث‏)، مشهد، آستانة الرضویة المقدسة، مجمع البحوث الإسلامیة، 1414ق.
  50. حلی، مقداد بن عبدالله سیوری، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  51. حمزة محمد قاسم، منار القاری شرح مختصر صحیح البخاری. تصحیح: بشیر محمد عیون، دمشق، مکتبة دارالبیان و طائف، مکتبة المؤید، 1410ق.
  52. حنبلی، شمس الدین محمد بن أحمد، المحرر فی الحدیث. تحقیق: یوسف عبد الرحمن المرعشلی و همکاران، بیروت، دارالمعرفه، 1421ق.
  53. خراسانی، ابوعبدالرحمن احمد بن شعیبف، الضعفاء والمتروکون. تحقیق: محمود إبراهیم زاید، حلب، دار الوعی، 1396ق.
  54. خزاعی بغدادی طرسوسی، ابو امیة محمد بن إبراهیم، مسند عبد الله بن عمر. تحقیق: احمد راتب عرموش، بیروت، دارالنفائس، 1407ق.
  55. خطابی بستی، ابوسلیمان حمد بن محمد، معالم السنن(شرح سنن أبی داود). حلب، المطبعة العلمیة، 1351ق.
  56. خطیب بغدادی، ابوبکر احمدبن‌علی، المتفق والمفترق. تحقیق: محمد صادق آیدن الحامدی، دمشق، دار القادری للطباعة و النشر و التوزیع، 1417ق.
  57. دارقطنی، ابوالحسن علی بن عمر، سؤالات الحاکم النیسابوری للدارقطنی. تحقیق: موفق بن عبد الله بن عبد القادر، ریاض، مکتبة المعارف، 1404ق.
  58. ــــــــــــــــــــــ ، سنن الدارقطنی. تحقیق: شعیب ارناؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1424ق.
  59. ـــــــــــــــــــــ ، علل الدارقطنی= العلل الواردة فی الأحادیث النبویة. تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله السلفی، ریاض، دار طیبه، 1405ق.
  60. دهلوی، ولی الله بن عبدالرحیم، حجة الله البالغه. تحقیق: سید سابق، بیروت، دارالجیل، 1426ق.
  61. ذهبی، شمس الدین ابو عبد الله محمد بن احمد، سیر أعلام النبلاء. قاهره، دارالحدیث، 1427ق.
  62. ــــــــــــــــــــ ، الکبائر. بیروت، دار الندوة الجدیدة. بی تا.
  63. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏. تحقیق: صفوان عدنان‏ داوودی، بیروت، دارالشامیة، 1412ق.
  64. رامهرمزی، ابو محمد حسن بن عبد الرحمن، المحدث الفاصل بین الراوی والواعی. تحقیق: محمد عجاج الخطیب، بیروت، دار الفکر، 1404ق.
  65. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الأعلام. بی‌جا، دار العلم للملایین. 2002م.
  66. سخاوی، شمس الدین ابو الخیر، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة. تحقیق: محمد عثمان الخشت، بیروت، دار الکتاب العربی، 1405ق.
  67. سمعانی، ابو سعد عبد الکریم بن محمد، الأنساب. تحقیق: عبد الرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی ودیگران، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیه، 1383ق.
  68. سمعونی جزائری دمشقی، طاهر بن صالح، توجیه النظر إلی أصول الأثر. تحقیق: عبد الفتاح أبو غده، حلب، مکتبة المطبوعات الإسلامیه، 1416ق.
  69. سید سابق، فقه السنة. بیروت، دار الکتاب العربی، 1397ق.
  70. سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن ابی بکر، جامع الأحادیث. تحقیق: گروهی از محققان زیر نظر مفتی مصر علی جمعه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  71. شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات. تحقیق: ابو عبیده مشهور بن حسن آل سلمان، بی‌جا، دار ابن عفان، 1417ق.
  72. صنعانی، محمد بن إسماعیل، سبل السلام. بی‌جا،دار الحدیث، بی‌تا.
  73. طبرانی، أبو القاسم سلیمان بن احمد، المعجم الأوسط. تحقیق: طارق بن عوض الله بن محمد و عبد المحسن بن إبراهیم الحسینی، قاهره، دار الحرمین، بی تا.
  74. ـــــــــــــــــ ، المُعْجَمُ الکَبِیر. تحقیق: گروهی از پژوهشگران زیر نظر سعد بن عبد الله الحمید و خالد بن عبد الرحمن الجریسی، بی‌جا، بی نا، بی تا.
  75. طبرسی، فضل بن حسن، مکارم الأخلاق‏. قم‏، الشریف الرضی، 1412ق.
  76. عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، القواعد و الفوائد. بی‌جا، کتابفروشی مفید، بی تا.
  77. عجلونی دمشقی، ابو الفداء اسماعیل بن محمد، کشف الخفاء ومزیل الإلباس. تحقیق: عبد الحمید بن احمد بن یوسف بن هنداوی، بی‌جا، المکتبة العصریه، 1420ق.
  78. عینی- ملا علی قاری-، أبو محمد محمود بن أحمد، عمدة القاری شرح صحیح البخاری. بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  79. غرناطی، أبوالقاسم، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل. تحقیق: عبدالله الخالدی، بیروت، شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم، 1416ق.
  80. فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی. تحقیق: ضیاء الدین حسینی اصفهانی، اصفهان، ‌کتابخانه امام امیر المؤمنین علی علیه‌السلام، 1406ق.
  81. قرافی، ابو العباس شهاب الدین احمد بن ادریس، الفروق. بی جا، عالم الکتب، بی‌تا.
  82. قرضاوی، یوسف، دیدگاههای فقهی معاصر. ترجمه‌: احمد نعمتی، تهران، نشر احسان، 1389ش.
  83. ـــــــــــــــــــ ، فتاوی معاصرة. بی‌جا، بی‌نا، بی تا.
  84. قرطبی، شمس الدین ابو عبدالله، الجامع لأحکام القرآن (تفسیر القرطبی). تحقیق: احمد البردونی و ابراهیم اطفیش، قاهره، دارالکتب المصریه، 1384ق.
  85. قنوچی، ابو الطیب محمد صدیق خان بن حسن، حسن الأسوة بما ثبت من الله ورسوله فی النسوه. تحقیق: مصطفی الخن ومحی الدین مستو، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1401ق.
  86. کلاباذی بخاری حنفی، ابو بکر محمد، بحر الفوائد المشهور بمعانی الأخبار. تحقیق: محمد حسن محمد حسن إسماعیل و أحمد فرید المزیدی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1420ق.
  87. کلینی، ابوجعفر، محمدبن‌یعقوب، الکافی. تحقیق و تصحیح: پژوهشگران مرکز تحقیقات دار الحدیث‌، قم،‌ دار الحدیث للطباعة و النشر‌، 1429ق.
  88. متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام‌الدین، کنز العمال. تحقیق: بکری حیانی و صفوة السقا، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، 1401ق.
  89. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. تحقیق: سید حسین موسوی کرمانی و همکاران، ‌،قم، ‌مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406ق.
  90. مجلسی دوم، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحار الأنوار. تحقیق: جمعی از محققان‏، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، 1403ق.
  91. ــــــــــــــــــــ ، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‌(شرح کتاب الکافی). تحقیق: سید هاشم رسولی،‌ تهران، دار الکتب الإسلامیه.، 1404ق.
  92. مزی، ابوالحجاج یوسف بن عبد الرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال. تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1400ق.
  93. مسلم نیشابوری، ابوالحسن‌بن‌حجاج، المسند الصحیح(صحیح مسلم). تحقیق: فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث، بی‌تا.
  94. مسلمی، محمدمهدی و همکاران، موسوعة أقوال أبی الحسن الدارقطنی فی رجال الحدیث وعلله. بیروت، عالم الکتب للنشر والتوزیع، 2001م.
  95. مقریزی العبیدی، احمد بن علی بن عبد القادر، مختصر الکامل فی الضعفاء. تحقیق: أیمن بن عارف الدمشقی، قاهره، مکتبة السنه، 1415ق.
  96. مناوی قاهری، زین الدین محمد، التیسیر بشرح الجامع الصغیر. ریاض، مکتبة الإمام الشافعی، 1408ق.
  97. نسائی، ابوعبد الرحمن احمد بن شعیب، مشیخة النسائی. تحقیق: الشریف حاتم بن عارف العونی، مکه مکرمه، دار عالم الفوائد، 1423ق.
 

  1. نوری، سید ابوالمعاطی و همکاران، موسوعة أقوال الإمام أحمد بن حنبل فی رجال الحدیث وعلله. بی‌جا، عالم الکتب، 1417ق.
  2. نوری، محدث، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. تحقیق: گروه پژوهش مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام‌، بیروت، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام‌، 1408ق.
  3. نووی، ابو زکریا محیی الدین یحیی بن شرف، المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج. بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1392ق.
  4. هروی قاری، علی بن (سلطان) محمد، أبوالحسن نورالدین الملا، مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح. بیروت، دار الفکر، 1422ق.
  5. هیثمی، نور الدین علی بن أبی بکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد. تحقیق: حسام الدین القدسی، قاهره، مکتبه القدسی، 1414ق.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 496
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 293





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب