گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
چکیده
پژوهش حاضر به میانجی توصیف تجربة تهیدستان شهری چگونگی اعمال قدرت کارگزاران نهادی و تاکتیک‌های مقاومتی فرودستان را واکاوی کرده است. روش پژوهش حاضر اتنوگرافی انتقادی و میدان مورد مطالعه تهیدستان (سازندگان غیررسمی خانه و دست‌فروشان) دو محلة اسلام‌آباد و تپة سید حسین شهر سنندج است که به روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی، 25 نفر برای مصاحبة نیمه‌ساخت‌یافته انتخاب شدند. بر مبنای یافته‌ها، کارگزاران نهادی با توسل به استراتژی‌های قدرت کیفردهنده، قدرت تعاملی، طفره‌رفتن، دام تعلیق و نادیده‌انگاشتن، قدرت خود را بر تهیدستان اعمال می‌کنند. تهیدستان شهری نیز به انحای مختلف می‌کوشند در برابر کارگزاران نهادی مقاومت کنند. در شکل جمعی مقاومت، با توسل به تعلیق نظم اجتماعی، تجمعات اعتراضی هوشمندانه، تحصن/ نافرمانی مدنی و رهبران خودانگیخته و به‌کارگیری اشعار اعتراضی، نارضایتی را به عرصه‌های عمومی و فضاهای رسمی عمومی سوق داده‌اند. شکل فردی مقاومت شامل تمارض، اقناع، تهدید بیانی و تمرد است. تهیدستان شهری با همراهی یکدیگر در مواقع اضطرار می‌کوشند فشارهای زندگی را تخفیف دهند. حمایت‌های متنوع همسایگان و آشنایان در تنگناهای زندگی روزمره، نوعی فرهنگ بدیل و شامل همیاری در ساخت مسکن، ارائة خدمات شهری موقت/ دائم، حمایت کلامی و عاطفی، همیاری سنتی و غیرمادی آشنایان و به‌کارگیری پنهانی خدمات شهری است.
Urban Subalternism and Resistance Tactics
(Case Study: Subalterns in Sanandaj)
نویسندگان [English]
Omid Ghaderzadeh؛ Mohammad Mostafaii
Department of Social Science, Faculty of Social and Economic Sciences, Payam Noor University, Thehran, Iran
چکیده [English]
Subalternism conflicts within marginal areas and outside of them are primarily spatial in nature. Attempts to acquire space, whether for the purpose of building a house or settling in a location to earn a livelihood, will come into conflict with agents who seek to prevent the presence of the underprivileged in that location. Islamabad and Sayed Hossein Tappe in Sanandaj are the locations under study. These two communities are suitable for research due to the ongoing conflict between house builders and institutional brokers, the widespread and partial destruction of residential houses, the spatial and geographical expansion, and the lack of urban services relative to neighboring areas. Using purposeful and snowball sampling, 25 individuals were selected for semi-structured interviews with the poor (informal house builders and peddlers) in two neighborhoods of Islamabad and Sayed Hossein Tappe in Sanandaj. Institutional agents in the studied field utilize punitive power, interactive power, evasion and suspension traps, disruptions, and recognition inequalities to exert power over subalterns. In numerous instances, the urban poor are also attempting to resist institutional agents. In the collective form of resistance, discontent has been forced into public arenas and public official spaces via the suspension of social order, intelligent protest gatherings, sit-ins/civil disobedience, self-motivated leaders, and the use of protest poetry. Individual resistance is comprised of compromise, persuasion, verbal menace, and rebellion. In times of crisis, urban impoverished individuals attempt to alleviate the stresses of life by banding together. As a form of alternative culture, the diverse support of neighbors and acquaintances in the difficulties of daily life includes accompanying neighbors in social rituals and assisting in the construction of housing, providing temporary/permanent municipal services, verbal and emotional support, traditional and non-material cooperation of acquaintances, and secret use of municipal services. One of the earliest indicators of poverty is informal living and exclusion from government, structural, and official assistance. Since the lesser strata of society are not included in the official sphere, neither is the law’s protective umbrella extended to them. According to Scott (1985), the precarious conditions of Subalterns’ lives are such that we should not anticipate a political and open struggle; as a result, they have resorted to low-risk methods of dealing with subalterns
کلیدواژه‌ها [English]
Urban subalternism, non recognition, Resistance Tactics, Sanandaj, Critical Ethnography
مراجع
آگامبن، جورجو (2005). وضعیت استثنایی. ترجمة پویا ایمانی. تهران: نشرنی.
آشوری، کسری، ایراندوست، کیومرث و خالق‌پناه، کمال (1397). تحلیل فرایند تولید فضای غیررسمی در سکونتگاه‌های غیر رسمی در شهر سنندج. مجلةجغرافیا و توسعۀ فضای شهری،5(1)، 211-242. https://doi.org/10.22067/gusd.v5i1.72321
اسکات، جیمز (1990). سلطه و هنر مقاومت. ترجمة افشین خاکباز. تهران: مرکز.
ایثاری، مریم، شجاعی‌زند، علیرضا و آروین، بهاره (1398). تعاملات میان سیاست‌های شهری و زیست غیررسمی تهیدستان در فضای شهری: ارائۀ یک مدل نظری. توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، 11(1)، 1-24. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.74360
ایمانی جاجرمی، حسین (1395). بررسی انتقادی سیاستها و برنامههای توسعۀشهری در ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5(1)، 79-102. https://doi.org/10.22059/jisr.2016.58377
بیات، آصف (1996). سیاست‌های خیابانی؛ جنبش تهیدستان شهری در ایران. ترجمة سید اسدالله نبوی. تهران: شیرازه.
بیات، آصف (1390). زندگی همچون سیاست: چگونه مردم عادی خاورمیانه را تغییر دادند. ترجمة فاطمه صادقی. کتابخانۀ الکترونیکی امین.
پرلمن، جانیس (2010). فاولا: چهار دهه زندگی بیمناک در سکونتگاه‌های غیررسمی ریودو ژانیرو. ترجمة کیومرث ایراندوست و گلایول مکرونی. سنندج: دانشگاه کردستان.
پروین، ستار و درویشی‌فرد، علی‌اصغر (1394). خرده‌فرهنگ فقر و آسیب‌های اجتماعی در محلات شهری؛ مطالعۀ موردی: محله هرندی. برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 7(23)، 51-89. https://doi.org/10.22054/qjsd.2015.1743
صادقی، علیرضا (1397). زندگی روزمرۀ تهیدستان شهری. تهران: آگاه.
قرخلو، مهدی، عبدی ینگی کند، ناصح و زنگنه شهرکی، سعید (1388). تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی شهر سنندج. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42(69)، 1-16.
لوید، پیتر (1393). طبقۀ کارگر و تهیدستان شهری در جهان سوم. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: آشیان.
محمدپور، احمد (1398). ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. تهران: لوگوس.
مدیسون، سوینی (2005). مردم‌نگاری انتقادی. ترجمة فهیمه سادات کمالی. تهران: علمی و فرهنگی.
هاروری، دیوید (20۲۰). از حق به شهر تا شهرهای شورشی. ترجمة خسرو کلانتری و پرویز صداقت. تهران: آگاه.
Agamben, G. (2005). State of exception. Translated by P. Emani. Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
Ashoori, K., Irandoost, K., & Khaleghpanah, K. (2018). Analysis of informal space producation process in Sanandaj. Geography and Development of Urban Space, 5(1), 211-242. https://doi.org/10.22067/gusd.v5i1.72321
Bayat, A. (1996). Street politics: Poor people movement in Iran. Translated by A. Nabavi Chashmi. Tehran:Shirazeh Publishing.(In Persian)
Carspecken, P. F. (1996). Critical Ethnography in Educational Reserch; A theoritical and practical New York: Routledge.
Gharakhlou, M., Abdi Yangi Kand, N., & Zanganeh Shahraki, S. (2009).Analysis of urban sustainability in informal settlements (Case study: Sanandaj). Human Geography Research,42(69), 1-16.
Harvey, D. (2020). Rebel cities: From the right to the city to the urban revoulution. Translated by K. Kalantari & P. Sedaghat. Tehran: Agah.(In Persian)
Imani Jajarm, H. (2016). Critical study of urban development policies and plans in Iran. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 5(1), 79-102. https://doi.org/10.22059/jisr.2016.58377
Isari, M., Shojaeizand, A., & Arvin, B. (2019). Interactions between urban policies and the informal life of the poor in urban space: A theoretical model. Journal of Community Development (Rural and Urban Communities), 11(1), 1-24. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.74360
Liyod, P. C. (2013). A third world proletariat? Translated by H. Nowzari.Tehran: Ashian.(In Persian)
Mohammadpur, A. (2012). Anti-Methodology: philosophical backgrounds and practical procedures in qualitative methodology. Tehran:Logos Publishing.(In Persian)
Madison, S. (2005). Critical ethnoghraphy: Methods, ethics and performance. Translated by F. Tehran: Scientific and cultural Publications. (In Persian)
Parvin, S., & Darvishifard, A. S. (2015). Subculture of social harm in urban neighboods (Case study of Hararndi Neighbood. Welfare and Social Development Planning, 7(23), 51-89.
Perlman, J. (2010). Favelah: Four decaades of living on the in rio de janeiro. Translated by Irandoost &G. Makrooni. Sanandaj: University of Kurdistan Press. (In Persian)
Sadeghi, A. (2018). The everyday life of the urban subalternism. Tehran: Agah. (In Persian)
Scott, J. C. (1985). Weapons of the weak: Everyday forms of peasant resistance. Yale University Press.
Scott, J. C. (1990). Domination and the arts of resistance: Hidden transcripts.Translated by: A. Khakbaz. Tehran: Markaz.(In Persian)
Thomas, J. (1993). Doing critical ethnography: Beginning to think critically. Sage Publications.
