1دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2دانشیار گروه حقوق محیط زیست، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
دیوان بین‌المللی کیفری نماد تحقق آرزوی دیرین بشری است که به‌منظور جلوگیری از وقوع دوبارۀ فجایع خونین جنگ‌های جهانی از طریق محاکمه و مجازات عاملان جنایات شدید بین‌المللی و برای اجرای عدالت تشکیل شد. یکی از اصول اساسی همیشگی حقوق بین‌الملل یعنی نقش ابراز اراده در تعهد نسبت به یک سند بین‌المللی در خصوص اساسنامۀ رم نیز سبب می‌شد تا دامنۀ اعمال مفاد آن نتواند جهانی باشد. برای حل نسبی این وضعیت، موضوع رسیدگی به جرائم ارتکابی اتباع کشورهای غیرعضو در سرزمین دولت‌های عضو مطرح شده است. از همان ابتدا مخالفت‌های برخی دولت‌ها در مورد امکان یا عدم امکان محاکمۀ اتباع دولت‌های غیرعضو، کارایی و عملکرد این دیوان را دچار چالش کرد. با عضویت فلسطین در دیوان و طرح شکایت آن علیه مقامات اسرائیلی این چالش جدی‌تر شد. در این مقاله ضمن اشاره به وضعیت حقوقی عضویت فلسطین در دیوان و امکان یا عدم امکان تعقیب مقامات اسرائیل به‌عنوان مسئلۀ اصلی مقاله ارزیابی و در ادامه آخرین وضعیت پروندۀ مطروح در دیوان بررسی و اقدامات تقابلی احتمالی اسرائیل و مداخلۀ شورای امنیت امکان‌سنجی می‌شود. در نهایت نتایج نشان داد که اعمال صلاحیت دیوان نسبت به اتباع اسرائیل با اصول و اهداف تأسیس دیوان که اجرای عدالت و مقابله با بی‌کیفرمانی است، سازگاری بیشتری داشته و دیوان منعی برای شروع به رسیدگی ندارد.
1Ph.D. Student in International Law, Faculty of law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2Associate Prof., Department of environmental Law, Faculty of law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The International Criminal Court symbolizes the realization of a long-held human aspiration which was aimed at preventing the recurrence of the atrocities of the world wars through the prosecution and punishment of perpetrators of severe international crimes. One of the fundamental and enduring principles of international law—the requirement of the expressed will of the state in its commitment to an international obligation—has limited the global applicability of the Rome Statute. To partially address this issue, the question of prosecuting crimes committed by nationals of non-member states on the territory of member states has been raised. From the outset, the opposition of some states to the prosecution of nationals of non-member states has posed challenges to the effectiveness and functioning of the ICC. With Palestine's membership in the court and its complaint against Israeli officials, this challenge has intensified. This paper examines the legal status of Palestine's membership in the court and the possibility of prosecuting Israeli officials. It also evaluates the latest status of the case brought before the ICC and examines the potential counteractions of Israel and the intervention of the Security Council. Ultimately, the findings of the paper indicate that the court's jurisdiction over Israeli nationals is more consistent with the principles and objectives of the court's establishment, which are the enforcement of justice and the fight against impunity, and that the court has no prohibition against commencing proceedings in the said case.
کلیدواژه‌ها [English]
international crimes, international criminal court, non state party, security council, palestine.
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
اسلامی، رضا (1395). آیا حقوق بشر؟. چ دوم، تهران: مجد.
حسینی‌نژاد، حسینقلی (1373). حقوق کیفری بین‌الملل، چ اول، تهران: میزان و دانشگاه شهید بهشتی.
شریعت باقری، محمدجواد (1387). حقوق کیفری بین‌المللی، چ پنجم، تهران: جنگل.
کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد، مسئولیت بین‌المللی دولت: متن و شرح مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل (1393). ترجمۀ علیرضا ابراهیم گل، چ ششم، تهران: شهر دانش.
ب) مقالات
آکاندی، داپو (1385). صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی نسبت به اتباع دولت‌های غیرعضو؛ مبانی حقوقی و محدودیت‌ها. مجلۀ تحقیقات حقوقی، ترجمۀ حسین آقایی جنت‌مکان، 43، 465-520.
بیگ‌زاده، ابراهیم (1395). از تعیین سرنوشت تا مقاومت در مقابل سرکوب. فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، 76، 11-36.
بیگ‌زاده، ابراهیم (1377). بررسی جنایت نسل‌کشی و جنایت بر ضد بشریت در اساسنامۀ دیوان کیفری بین‌المللی. مجلۀ تحقیقات حقوقی، 21-22، 69-104.
حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ اردبیلی، محمدعلی؛ جانی پور، مجتبی (1384). قاعدۀ منع محاکمه و مجازات مجدد در حقوق کیفری بین‌المللی. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، ویژه‌نامۀ حقوق، 47-74.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1395). از شناسایی دولت فلسطین تا عضویت در دیوان کیفری بین‌المللی. فصلنامۀ دولت‌پژوهی، 2(7)، 1-41.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1396). تحقق عدالت کیفری بین‌المللی در آفریقا؛ موانع و راهکارها. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 47(1)، 1-26.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1397). توسعۀ تدریجی عدالت کیفری منطقه‌ای با تأکید بر دیوان آفریقایی دادگستری و حقوق بشر. پژوهش حقوق کیفری، 6(22)، 261-323.
لا هایه، اوه (1381). .صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی؛ اختلاف‌نظرها در مورد پیش‌شرط‌های اعمال صلاحیت دیوان. دیدگاه‌های حقوق قضایی، ترجمۀ محمدجواد شریعت باقری، 26، 25-57.
یعقوبی، اسماعیل، مفهوم تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی در رویۀ شورای امنیت، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محسن عبداللهی، 1390، دانشگاه شهید بهشتی.
Schabas William (2011). An introduction to the International Criminal Court. 4th edn. Cambridge University Press, Cambridge.
B) Articles
Ash, R. (2009). Is Palestine a ‘state’? A response to Professor John Quigley’s article ‘The Palestine declaration to the International Criminal Court: the statehood issue’. Rutgers Law Records, 36, 186–201.
Benoliel, D., & Perry, R. (2010). Israel Palestine and the ICC. Michigan Journal of International Law, 32. 73-127.
Boyle Francis A. (1990). The Creation of the State of Palestine. European Journal of International Law, 1, 301-306.
Cameron I (2004). Jurisdiction and admissibility issues under the ICC statute. In: McGoldrick, D., Rowe, P., & Donnelly, E. (2004). The permanent International Criminal Court: Legal and policy issues. Hart Publishing, Oxford.
Morris, M. (2000). The Jurisdiction of International Criminal Court Over Nationals of Non-party States. Journal of International & Comparative Law, 6, 363-369.
Quigley, J. (2009). The Palestine Declaration to International Criminal Court: The Statehood Issue. Rutgers Law Record, 35, 1-11.
C) Cases
ICJ Advisory Opinion of 9 July 2004, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory.
ICJ, Barcelona traction case, 1970.
Situation in the Republic of Côte d’Ivoire, 2011.
D) Documents
Arab League Council Decisions, Sixty-Sixth Session, 6-9 September 1976.
Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts 200[1].
General Assembly Resolution 19/67, 2012.
General Assembly Resolution 3236, 1974.
General Assembly Resolution 3237, 1974.
General Assembly Resolution 43/177, 1974.
General Assembly Resolution 52/250,7, 1998.
ICC, Elements of Crimes, 2002, ICC-ASP/1/3 part II.B.
ICC, Press release: The prosecutor of the International Criminal Court, Fatou Bensouda, opens a preliminary examination of the situation in Palestine, 16 January 2015, ICC-OTP-20150116-PR1083.
Office of the Prosecuter, Report on Preliminary Examination Activities, ICC, 2015.
Office of the Prosecuter, Report on Preliminary Examination Activities, ICC, 2017.
Office of the Prosecuter, Report on Preliminary Examination Activities, ICC, 2018.
