پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,694 |
| تعداد مقالات | 72,263 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,303,566 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,161,544 |
بازخوانی و نقد گفتمان شرقی-غربی در اندیشه دین‌پژوهان ایرانی دوران معاصر | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 1-20 اصل مقاله (493.63 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.336408.1071 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه توفیقی* | ||
| استادیار گروه دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| آثار متفکران راست‌‌گرا و چپ‌‌گرا دربارۀ جایگاه اسلام و ایران در جهان، از الگوی مشترکی پیروی می‌‌کند که در آن اسلام (و به‌‌ویژه تشیع) و ایران به هم پیوسته‌‌اند، فهم شهودی و اشراقی ـ که یکی از شاخصه‌‌های اصلی حکمت اسلامی و ایرانی است ـ بدیلی پیشرو برای علم و فن (تکنیک) مدرن غربی است؛ ازاین‌رو اسلام در روایت پیشرفت نقشی محوری دارد. در تمام این تصاویر، دوگانۀ شرقی ـ غربی حاکم است؛ یعنی جهانی دوپاره تصویر می‌‌شود که در آن دو نوع فهم و دو نوع علم و دو نوع رابطه بین افراد دیده می‌‌شود. در این مقاله، با تحلیل گفتمان آثار (عمدتاً دین‌‌پژوهانه) تعدادی از متفکران شاخص آن روزگار ـ یعنی عبدالحسین زرینکوب، مرتضی مطهری، سیدحسین نصر، احمد فردید، علی شریعتی، داریوش شایگان ـ می‌‌کوشم تصویری از سیطرۀ گفتمان شرقی ـ غربی بر تفکر ایران پیش از انقلاب به دست دهم. باوجود تفاوت‌‌های زیاد میان خاستگاه و روش و هدف و مدعای متفکران یادشده، همه در این اشتراک داشتند که برای اثبات سخن خود، از گفتمان مبتنی بر دوقطبی شرق و غرب استفاده کنند. در پایان، در نگاهی انتقادی نشان خواهم داد که چگونه این گفتمانِ برساختی، برای فهم علمی، آسیب‌‌زا بوده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غرب‌زدگی؛ گفتمان شرقی ـ غربی؛ زرینکوب؛ شریعتی؛ مطهری؛ نصر؛ فردید؛ شایگان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reassessment and Critique of the East-West Discourse in the Thought of Iranian Contemporary Scholars of Religion, with Emphasis on Second Pahlavi Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fatima Tofighi | ||
| Assistant Prof., Religious Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Despite their differences, right and left thinkers in the decades preceding the Iranian revolution had a relatively similar understanding of the place of Iran and Islam in the world. This understanding was about both the difference between perception in the East and West and dealt with the particularity of the Iranian Muslim, and considered the Iranian-Islamic experience extending to different parts of the world. This picture of Iran and Islam in the works of conservative and revolutionary thinkers, such as A. Zarrinkoub, A. Fardid, M. Motahhari, Al. Shariati, D. Schayegan, and H. Nasr is studied in the present essay. The central signifier in these narratives about Islam and Iran in response to the question of "we" and "others" is the East-West binary. In other words, Iranian Muslims had to know what their relationship with others (Arab Muslims an Non-Muslim Europeans) is. According to the prevailing narrative of the separation of Iranians from an originally Aryan (or European) identity, Iranians were separated from their identity once at the time of the Arab conquest, and another time in the retardation from the progressive world. Many of these authors tried to solve this problem by several strategies: To resolve the question of the relation between Islam and Iran, they tried to answer this question by constructing a narrative of progress in Islamic tradition. They also emphasized that the conditions of understanding in the East and West are entirely different, and thus showed themselves up as the leaders of progressive method of esoteric and non-argumentative understanding that has been troubled throughout history and has caused the retardation of Muslim and Iranians from their cultural legacy. In this essay, after describing the intellectual atmosphere of Iran in the Pahlavi period, I highlight the common intellectual elements in the work of the above authors. In the end, by reference to a critical perspective and by recourse to postcolonial theory, I will show how this discourse is a non-native construct, based on European hegemonic assumptions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Two Centuries of Silence, Westoxification (Gharbzadegi), traditionalism, Eastern (Intuitive) Perception, Perennial Wisdom | ||
| مراجع | ||
|
منابع
بروجردی، مهرزاد (1377)، روشن‌فکران ایرانی و غرب، ترجمۀ جمشید شیرازی، تهران، فرزان.
دریایی، تورج (1383)، شاهنشاهی ساسانی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌‌فر، تهران، ققنوس.
زرینکوب، عبدالحسین (1356)، دو قرن سکوت: سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام از حملۀ عرب تا ظهور دولت طاهریان، تهران، جاویدان.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1391). کارنامۀ اسلام، تهران، امیرکبیر.
شاکد، شائول (1381)، از ایران زردشتی تا اسلام: مطالعاتی دربارۀ تاریخ دین و تماس‌‌های میان‌‌فرهنگی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌‌فر، تهران، ققنوس.
شایگان، داریوش (1346)، ادیان و مکتب‌‌های فلسفی هند، تهران، دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــــــــــ (1378)، آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1393)، زیر آسمان‌‌های چهان: مجموعه گفتگوها با رامین جهانبگلو، ترجمۀ نازی عظیما، تهران، فرزان.
شریعتی، علی (1369). بازشناسی هویت ایرانی ـ اسلامی، تهران، الهام.
ــــــــــــــــــ (1381)، تاریخ و شناخت ادیان، 2 جلد، تهران، شرکت سهامی انتشار.
عبدالکریمی، بیژن (1392)، هایدگر در ایران، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
فردید، احمد (1386)، آرا و عقاید سیداحمد فردید (مفردات فردیدی)، به کوشش سیدموسی دیباج، تهران، علم.
کربن، هانری (1382)، روابط حکمت اشراق و فلسفۀ ایران باستان، ترجمۀ عبدالحمید گلشن و احمد فردید، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ماسینیون، لویی (بی‌‌تا)، سلمان پاک، ترجمۀ علی شریعتی، مشهد، چاپخانۀ طوس.
مطهری، مرتضی (13۸۰). مجموعۀ آثار. جلد 1۴، تهران، صدرا.
میرسپاسی، علی؛ فرجی، مهدی (1396)، «ماهنامۀ بنیاد و سیاست‌زدایی از غرب‌زدگی»، ایران‌نامگ، شمارۀ 2، صفحات ۲ـ3۲.
میرسپاسی، علی (1394)، تأملی در مدرنیتۀ ایرانی: بحثی دربارۀ گفتمان‌‌های روشن‌فکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران، ثالث.
نصر، سیدحسین (1356)، «اهمیت اسلام در جهان معاصر»، ترجمۀ غلامعلی حداد عادل، در انسان و جهان، تهران، فروغ دانش، صفحات 1۴ـ3۴.
ــــــــــــــــــــ (1359)، نظر متکفران اسلامی دربارۀ طبیعت، تهران، خوارزمی.
وحدت، فرزین (1395)، رویارویی فکری ایرانی با مدرنیت، ترجمۀ مهدی حقیقت‌‌خواه، تهران، ققنوس.
ویدن‌‌گرن، گئو (1381)، جهان معنوی ایرانی؛ از آغاز تا اسلام، ترجمۀ محمود کندری، تهران، میترا.
Bukharin, Mikhail (2017). "Mecca on the Caravan Routes in PreـIslamic Antiquity." In The Qur'an in Context, edited by Angelika Neuwirth, Nicolai Sinai, and Michael Marx. 115ـ134.
King, Richard (1999). Orientalism and Religion: Postcolonial Theory, India, and 'the Mystic East'. London and New York: Roultedge.
Masuzawa, Tomoko (2005). The Invention of World Religions; Or, How European Universalism Was Preserved in the Language of Pluralism. London and Chicago: The University of Chicago Press.
ZiaـEbrahimi, Reza (2011). “SelfـOrientalization and Dislocation: The Uses and Abuses of the ‘Aryan’ Discourse in Iran.” Iranian Studies 44:4, 445ـ472. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 329 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 349 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب